Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1788

[p. 191]

De Langmoedige draginge Gods, ten toon gespreit, in het leeven van, en de hartsvermeesterende Genade, zigtbaar verheerlykt in, den persoon van J. v.d. E*****, Lidmaat der Gereformeerde Gemeente te Rotterdam. Te Rotterdam, by N. Cornel, 1787. In octavo, 96 bladz.

Naer het gewoone beloop van Geschriften van dezen aert, behelst dit Stukje een berigt van de slordige levenswyze, door den Schryver voorhenen geleid, met ene hardnekkige veronagtzaming van vele hem voorkomende omstandigheden, die eigenaertig geschikt waren, om hem tot nadenken te brengen; doch die of geen, of ten minste geen bestendigen, invloed op zyn hart hadden; tot dat hy eindelyk bepaeld wierd, om zyne toevlucht tot God in Jezus Christus te nemen; waervan hy het begin, den voortgang, met de tusschen beiden komende hindernissen, en 't veelvuldige gebreklyke, dat in hem nog blyft heerschen, beschryft. Van dat alles maekt hy in dit verhael een opwekkend en aenmoedigend gebruik voor persoonen van byzondere gemoedsstanden, in verschillende betrekkingen, die zich in verlegenheid bevinden, ontrustende denkbeelden voeden, of, uit andere oorzaken, met onderrichtingen van zulk ene natuur, zynes oordeels, gediend zyn, en daerdoor enigzins gehulpen kunnen worden. In 't een en 't ander straelt, zo als het zich aen ons opdoet, welmenendheid door.

't Is ons, by 't lezen van dit slag van Geschriften, meermaels opmerkzaem voorgekomen, dat de berichten der zodanigen, nopens het geen hun, in die omstandigheden, zo in de dagen hunner afwykinge, als in die van hunne wederkeering, juist beantwoorden aen hunne denkwyze omtrent de verschillende begrippen, die men veelal in het Godgeleerde nopens dit onderwerp voedt; 't zy dat hun die denkwyze van der jeugd af min of meer ingeboezemd zy; of dat zy door de leiding van anderen, voor welken zy agting verkregen, door den tyd natuurlyk daer toe gebragt werden. Deze hunne denkwyze en de bevinding, waer van ze gewagen, mitsgaders de manier, op welke zy zich daeromtrent uitdrukken, is genoegzaem altoos eenstemmig. - Te levendiger is ons dat denkbeeld, by het doorbladeren van dit Stukje, geweest, om dat wy ons, ter dier gelegenheid, herinnerden de Missive, welke wy onlangs, op verzoek des Schry-

[p. 192]

vers, in ons Mengelwerk geplaetst hebben, onder 't opschrift: de ter Deugd gekeerde Zondaar^(*). - Het geval van dezen Briefschryver, en 't beloop der geschiedenisse des Autheurs van dit Geschrift, zyn, in 't wezenlyke der zake, ('t komt hier toch op geen verschil van byzondere omstandigheden, noch op een minderen of meerderen trap van verkeerdheid aen,) genoegzaem van dezelfde natuur: maer ieder drukt zich deswegens uit op ene wyze, welke hem eigen is: waerin ieders hem gewoone denktrant, nopens den Godsdienst, of zyne Godsdienstige leiding, een algemenen invloed heeft. In 't ene geval ontdekt men ene beredeneerde Godsdienstige denkwyze; en in 't andere geval zyn de voetstappen van gemoedlyke bezeffen en bespiegelingen, die dikwerf, verre van bondig beredeneerd te zyn, tot ene soort van dweepery overslaen, ten duidelyksten te bespeuren. - 't Is verre van ons character, hiermede iets haetlyks te bedoelen; wy oordeelen niemand: elk staet of valt den Heere: en de beste raed, dien wy oordeelen denzulken, die zich in soortgelyke omstandigheden bevinden, te kunnen geven, is deze.

Iedereen zy, wat hieromtrent als dan in zyn gemoed ook moge omgaen, in oprechtheid getrouw aen het goede, dat voor zynen geest opkomt: hy erkenne met dankbaren harte den rykdom van Gods genade in Jezus Christus; en vestige zo diepe indrukzels hier van in zyn gemoed, dat het hem, onder Gods aenhoudende genadewerking, trapswyze standvastiger make in ene geloovige gehoorzaemheid: op dat het zo van agteren ontegenzeggelyk blyke, dat alles, wat men gevoeld of bevonden mogte hebben, geen werk geweest is van ene verhitte inbeelding, of iets van die natuur. De betuiging en vermaning van Paulus, die de waerdy, van Christus regt te leeren kennen, daedlyk gevoeld en daer aen beantwoord heeft, levert ons ten dezen aenzien een uitmuntend voorschrift, dat wy met volkomen veiligheid kunnen volgen; daer hy zich Philipp. III:7-17. aldus laet hooren. Het ghene my ghewin was, [daer hy voorheen, als Jood, op roemde,] dat hebbe ick om Chisti wille schade geacht. Ja gewisselick ick achte ook alle dingen schade te zijn, om de uytnementheyt der kennisse Christi Jesu mijns Heeren:

(*) Zie N. Alg. Vad. Letteroef. II D. Mengelwerk, bl. 636-660.

[p. 193]

om wiens wille ick alle die dingen schade gerekent hebbe, en achte die dreck te sijn, op dat ick Christum moge gewinnen, ende in hem gevonden worde, niet hebbende mijne rechtveerdigheydt die uyt de Wet is, maer die door het gheloove Christi is, [namelick] de rechtveerdigheydt, die uyt Godt is door het gheloove: op dat ick hem kenne, ende de kracht sijner opstandinge, ende de gemeynschap sijns lijdens, sijne doodt gelijckformig wordende: of ick eenighsins moghe komen^(†) tot de wederopstandinge der dooden. Niet dat ick het alreede ghekregen hebbe, ofte alreede volmaeckt ben: maer ick jaghe daerna, of ick het oock grijpen mochte, daertoe ick van Christo Jesu oock gegrepen ben. Broeders, ick en achte niet dat ick selve het gegrepen hebbe. Maer een ding [doe ick] vergetende het ghene dat achter is, ende streckende my tot het ghene dat voren is, jage ick na het wit tot den prijs der roepinge Godts, die van boven is in Christo Jesu, soo vele dan als wy volmaeckt sijn laet ons dit ghevoelen: ende indien ghy yet andersins gevoelt, oock dat sal u Godt openbaren. Doch daer wy toe ghekomen sijn, laet ons [daerin] nae den selven regel wandelen, laet ons het selve ghevoelen. Weest mede mijne navolghers, broeders, ende merckt op de gene die also wandelen, gelijck ghy ons tot een voorbeeldt hebt.

(†) Of liever, gelyk zo Paulus, in volle vrymoedigheid, met een onwankelbaer vertrouwen kon schryven, op dat ik moghe komen, enz. Het Grieksche ἔι ηως sluit niet altoos twyffelmoedigheid of onzekerheid in; maer staet dikwils gelyk met ινκ in de betekenis van op dat. Vide Wolfii, Curas. in h.l. & Biel. Novum Thes. in v. ἔι ηως: addas Eustath. in II. ψ p. 1286. Ψ p. 1350. ed. Rom.