Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1788

[p. 137]

Nieuwe Algemeene Vaderlandsche Letter-oefeningen.

Oude Joodsche Brieven, Samenspraeken, en Verhaelen van sommige Tydgenooten des Zaligmaekers, behelzende het voornaemste der Euangelie-geschiedenissen. Gevolgd naer 't Hoogduitsch van J.K. Pfenninger, Prediker in de Weeshuiskerk te Zurich. Derde Deel. Te Leyden, by L. Herdingh, 1787. In gr. 8vo. 319 bladz.

By 't geen wy van de twee voorgaande Deelen deezes Werks gezegd, - tot aanpryzinge, gezegd hebben, staat ons niets toe te voegen: naardemaal dit Derde Deel den eigensten trant houdt^(*). Het Derde Deel vangt aan met de Achtste Afdeelinge, welke ten einde loopt met de vermindering der Aanhangeren van jesus. - De Negende Afdeeling gaat tot de Reize van jesus na Jerusalem, op het Loofhutten Feest. - De Tiende vat het op met de Reize na dit Feest, en eindigt met het voorgevallene by de viering der Wederinwydinge des Tempels. - De Elfde behelst het Tydvak van dat Feest, tot op de laatste Reize van jesus na Jerusalem. - En ontmoeten wy in de Twaalfde, welke dit Deel besluit, eenige voorvallen en redenen, op de Omreize door Peraea, en het uitzenden der Zeventig Discipelen.

De groote hoofdzaak van den Eerw. pfenninger is, in zyne Verhaalen, Brieven en Zamenspraaken, het charactermaatige der Persoonen, berigtende, schryvende, of spreekende, ingevoerd, wel in 't oog te houden; hier toe moet hy zich, zo veel mogelyk, in dien tyd overbrengen, en zyne Leezers in de verbeelding, dat zy de Tydgenooten van onzen Zaligmaaker, Begunstigden, Vrienden, Twyfelaars, en Vyanden, voor zich zien.

Onder andere stukken, die ten blyke van deeze, doorgaans welgelukte, schryfwyze kunnen dienen, bepaalde

(*) Zie Nieuwe Algem. Vaderl. Letteroef. I Deel, bl. 102, en II Deel, bl. 545.

[p. 138]

zich onze aandagt byzonder op een gedeelte der Reden, van Rabbi methusalem, een Phariseer, en bittere vyand van jesus, in de Synagoge gedaan, tot welke voordragt joannes X:8. hem aanleiding geeft. - Naa dat deeze Rabbi voorgesteld wordt, uit den Propheet ezechiël XXXIV:1-24. geleezen, en het Boek aan den Dienaar overgegeeven te hebben, legt pfenninger hem deeze Reden in den mond.

‘Gy Oudsten der Vergaderinge! en gy Israëler Mannen! op den huidigen dag is een gedeelte der woorden van den Profeet begonnen op een treurige wyze vervuld te worden. Behalven dat van ouds her veele onwyze Herders de Schaepen maer slecht voedzel gaven, dezelve afvoerende van de verkwikkende bronnen der vaderlyke leere en overleveringen, en wegdryven, om te doolen in de zandwoestynen en rotzige bergen, van het troostloos en gevaarlyk ongeloof, - behalven dat een Roofdier van tyd tot tyd zoekt in te sluipen, om een deel der kudde te vernielen, terwyl het haer belooft te voeren nae de beste weiden, en zich voor een poos beroemt, de voorspelde beste Herder te zyn, maer weldra genoeg verraedt van den aert des Roofdiers, en snel voortspoedt tot zyn doel, de verleiding der kudde: - behalven dat veelerlei gevaeren boven onze hoofden zweeven, en ons dreigen, door het geweld eener vreemde Heerschappye verdrongen te worden uit dat Land, daer de kudde van God weiden moet, - zonder dit alles en nog veel meer te rekenen, leven wy tegenwoordig in geheel zorglyke dagen, want daer is onder ons opgestaen, en steekt, met de houding van ootmoed, het hoofd steeds trotscher op, een listige Verleider des Volks, die eerst met gladde tael en vriendelyke gebaerden, de harten van Israël weet te winnen; dan ook hier en daer den Volke op eene ongewoone wyze, waerover ik geen oordeel wil vellen, veelerleie beminlyke lokaezen toewerpt, om dus hunne zielen te zekerder te verleiden. Een listige Verleider, die zich dan, wanneer hy de zielen der Menschen met zyne lokaezen gewonnen heeft, geheel meester maekt van hunne harten, hun van de gezondste zielspyze, de heilige Wet van Moses, ja de heilige Overleveringen der Vaders afvoert, en zich onderwindt, zelve daertegen aen te gaen. Listig is deze Verleider, gevaerlyk op zyne lokaezen, en hy voerde reeds al te lang en al te gelukkig

[p. 139]

zyn ontwerp uit onder u, ô Mannen Israëls! zoo dat wy in grooten kommer waren uwenthalven.

Maer nu hebben zich zyne onverzaedlyke roofzugt, en zyne onmeetbaer trotsche heerschzugt, duidlyker geopenbaerd, en gelyk wy van den God Israëls hoopen, wel zoo duidlyk, dat hy zyn eigen oogmerk verydeld, en zelve u de oogen geopend moet hebben omtrent het bedrog, waer meê hy u zoo lang om den tuin leidde.

Ik kan althans niet wel anders denken! De oogen moeten u eindlyk opengegaen zyn, wanneer gy gehoord hebt, met welk eene vrypostigheid hy zich onlangs niet vergenoegde, met zichzelven, in weêrwil zyner onervaerenheid in de wet, en zyner ongeleerdheid, met ons beoefende Rabbynen en Godgeleerden gelyk te stellen; maer zelfs de stoutheid hadt zich daer boven, - naeuwlyks durve ik die lastertael herhaelen! - voor den eenigen goeden Herder uit te geeven, en alle waere Herderen Israëls vóór, nevens en na hem te beschimpen, en als dieven, en moordenaers, als roofdieren en huurlingen uit te maeken, om dus, op de betreurenswaerdigste wyze, de zwakke Schaepen der Kudde van God (zo als de Propheet zegt) te doen dwaelen, en dus niet slechts de Schaepen, maer zelfs den Herderen, welken de Heere God tot Onderherders zyner Kudde gesteld hadt, in de zyde en aan de schouders te stooten, en op hem in te loopen met de hoornen zyner betoverende kragt van spreeken; zo dat zy, de Herders zelve, van schrik verstomden, en zich naeuwlyks wisten te herstellen: terwyl hy ondertusschen zichzelven weidt, naer het woord van den Profeet, daer hy bekend staet voor een vraet, een wynzuiper, wanneer 'er maer gelegenheid toe is, en een metgezel van tollenaeren en zondaeren, wanneer hy maer by hen genodigd wordt.

Wee onzer! wanneer wy ons nog één oogenblik langer laeten begochelen, door te hoopen, dat een zodanige Mensch de Herder Israëls, de beloofde Herder, zyn kan! Maer gelukkigen wy, wanneer de Heere haest zelve komen zal om te richten tusschen schaepen en schaepen, tusschen de bokken en rammen der kudde, en onzen toeleg zal zegenen, om dezen Boozen uit het midden onzer weg te doen!

Laet nu vry zyn heimlyken aenhanger in gramschap tegen my ontsteeken, - ik hebbe myn geweten ontlast; ik hebbe niet willen zyn gelyk de stomme honden, die

[p. 140]

geen geluid geeven, wanneer de wolf en de rover de kudde dreigen. - - en zo ging hy voort - -

Nu stond Aäron Bar-Jesu op, (deze was een Leviet, dien Jesus van eene pynlyke jigtkwael genezen had,) en voerde kloekmoediglyk deze sterke tael. ‘Betaemt het den Vaderen en Leeraeren Israëls, Gods Profeet achter zynen rugge te smaeden? - Wie onder u kan iets goeds doen op zynen trant? dat hy voor den dag kome en zulks doe! - En wie onder u kan hem overtuigen van eenige zonde? die trede hem te gemoete, bestraffe hem openlyk in zyn aengezicht, en hoore zyne verantwoording! - Zo lang dit niet geschiedt, erkenne ik dat hy de eenige Herder is, dien Jehovah beloofd heeft, zyn getrouwe Knecht, de groote Zoon van David!

De Oudsten der Synagoge grimden tegen hem van boosheid, en maekten weldra zyn vonnis op, dat hy, volgens besluit des Raeds, in den ban gedaen moest worden.’