Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1787

[p. 478]

Leerredenen van J.C. Lavater, eersten Leeraar te St. Pieter in Zurich, te Bremen gehouden, den tweeden, vierden en zesden July, 1786. Uit het Hoogduitsch. Te Amsterdam, by J. Ch. Roeder, 1787. In gr. octavo. 104 bladz.

Ter gelegenheid ener opengevallen plaetze, was de Eerwaerde Lavater tot Leeraer te Bremen beroepen, dan zyne betrekking, gelyk hy in de eerste dezer Leerredenen betuigt, en zyn geweten verplichtten hem, dien vriendlyken, hartlyken, dringenden roep van de hand te wyzen. - Echter noopte dezelve hem, naer 't schynt, om, enige weken daer na, drie Predikbeurten aldaer waer te nemen. Zyne eerste Leerreden had ten tekst, Rom. I. 11. en betrof het verlangen van Christlyke Leeraren, om hunnen Toehoorderen geestlyke gaven mede te deelen. In eene volgende Leerreden handelde hy over de Kinderlyke gezindheid, uit Matth. XVIII. 3; en de derde had tot een onderwerp, de Liefde tot Jezus, naer aenleiding van Joann. XXI. 15-19. - Ze zyn, naer den gewoonen leertrant van zyn herwaerden, opweklyk, stichtend en vol vuur, het welk, te meer, daer hy ze, zo als hy zich in de Voorreden uitdrukt, in een heet belemmerend uur zyns levens gehouden, en enige weken later grootlyks uit zyn geheugen weder opgesteld heeft, meer hartstogtlyk dan juist beredeneerd. Men oordeele hierover eenigzins uit zyn volgend opwekkend woord tot Christlyke Liefde.

‘Liefde is het leeven des harten; de ziel van alles, wat vergenoegen of zaligheid kan genoemd worden. Zonder liefde is ieder leevend weezen ellendig. Hoe hooger een weezen, ten opzigte zyner natuur, des te ellendiger is het zelve zonder liefde. Naar maate de liefde, zoo is het leeven der ziel. Kennis en gevoel van het volmaakte, schoone, en voortreflyke is liefde. Het uitmuntendste, 't welk de zigtbaare waereld het menschlyke voor liefde vatbaar konde voorstellen, is de mensch. Wie dien niet lief hebben, in hem niets beminnenswaardigs vinden kan, niet getroffen wordt door deszelfs voorrang voor alles, door deszelfs adel, uitmuntendheid, onvergelykbaarheid met alle andere zigtbaare schepzelen, - - wat zal hy dan beminnen; wat zal hy dan naar waarde schatten kunnen! De leer van de liefde, en waarde der menschlyke natuur, is in den grond slechts ééne leer. Kennis

[p. 479]

des evenbeelds Gods in den mensch, is te gelyk liefde Gods en des menschen. Deswegen is de hoofdsom des Christendoms - liefde - in 't geloof aan de door Jezus Christus geopenbaarde en beweezene hooge Godlyke waarde der menschlyke natuur. Al wie niet lief heeft, die kent God niet, want God is de liefde. Wy worden, mogt ik zeggen, eerst menschen en Gode gelykvormige menschen door de liefde. Liefde is het weezen der menschheid en Godheid, de hemel des hemels. De hemel zoude tot een hel worden zonder liefde. - De hel zoude ophouden eene hel te zyn door liefde. God kan niets dan liefde willen, dewyl Hy niets dan zaligheid wil. Liefde maakt dat God God, dat Christus Christus, is. - Gy weet niet, wat God is, gy weet niet wat de mensch is, wanneer gy niet weet, wat liefde is. Naar maate uwe liefde, zoo is uwe menschheid. Gelyk uwe liefde is, zoo hebt gy gemeenschap met God, zoo geniet gy God. Ontwaak in ons, menschlykste aller gezindheden. - Godlyke liefde! Straal des hemels! Vonk des eeuwigen leevens! Afschynzel der Godheid! Liefde! Verbreid u in onze harten, Blymoedigheid des weldoens, milddaadige, goedige, vriendlyke zin! Word leevendiger en zigtbaarer in ons, lydende, zwygende, verdraagende, verschoonende, langmoedige Liefde! Zy alle dagen onvermoeider, goedwilliger, het algemeen nuttiger, vreedzaamer, blymoediger, opgehelderer, wakkerer, vryër en onvertsaagder, ootmoediger en moediger werkzaam, gezegende en zegenende broederlyke en zusterlyke liefde! Geef, waar gy geeven, help, waar gy helpen, sterk, waar gy sterken, troost, waar gy troosten kunt. Beveel aan! geef raad! leid! beur op! waarschuw! bestraf! bid! smeek! zy vrolyk met den vrolyken! ween met den weenenden! kom voor! vergezel! volg na! wend af! verligt! verhaal! verzwyg! geniet! ontbeer! edele Christelyke liefde! uw voorbeeld zy Christus! uw voorbeeld die Liefde, welke allen alles, en zichzelve niets was! Ach Heere, Heere! wek door dit zwakke, onmagtige woord my, en allen, die my hooren, op tot deeze alleen zalige en alleen zaligmaakende liefde!’