Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1787

[p. 400]

Gebedebock van Keizer Joseph. Vertaald uit het Hoogduitsch. Te Amsteldam, by J.B. Elwe, 1787. In octavo, 42 bladz.

Onder dezen tytel geeft men gene afschriften van dadelyke gebeden des Keizers, maer men drukt, by manier van gebeden tot God, uit de opheffingen des harten, die men, wanneer men des Keizers daden nagaet, besluiten mag by hem plaets te hebben: 't welk vry eigenaertig uitgevoerd is. Zie hier zyne gedachten by het afschaffen der Monnikken.

‘Ik doe nu eenen stap, die my eene menigte van vyanden op den hals haalen, en die zelfs van veelen, anders goede Onderdaanen, niet onberispt blyven zal. Maar ik vertrouw op U, eeuwig alwys Wezen! - Gy ziet myn hart, en weet, dat ik alleenlyk het welzyn der menschheid, alleenlyk den voorspoed myner landen, tot oogmerk heb.

Jesus, wien gy in de wereld zond, leerde daadlyk broederliefde, en stelde de menschlyke gelukzaligheid tot het oogmerk daarvan. - Myne Monniken zyn ten eenenmaale van deeze leere afgeweeken; zy leeven in ledigheid, en beminnen alleenlyk zigzelven. Zy misleiden myn volk - trekken het af van de aanbidding uwer Almagt, voeren het ten overgeloove, en prediken broederhaat. - Hun getal is voor den Staat een drukkende last geworden; zy verteeren deszelfs beste merg, zyn schadelyk aan de bevolking, en verdooven, door hun voorbeeld, de naarstigheid. Zy vergaderen schatten, die zy den algemeenen omloop onttrekken, verhinderen iedere wyze van verlichting, en zyn nutlooze leden voor den Staat.

Derhalven geloof ik, de magt, welke my, naar uw eeuwig wys Plan, in handen gegeeven is, niet te misbruiken, wanneer ik deeze monnikenorden, de eene na de andere, afschaf. - Maar, op dat ik het goede niet ten halve verrichte, zal ik zorg draagen, dat zy, zo veel mogelyk, zuiverder grondbeginzelen aanneemen, en waardige navolgers van onzen Godlyken Leeraar worden.

Sterk my derhalven, eeuwig, almagtig Wezen! tegen alle tegenstreevingen en bedreigingen van het Pauslyk hof; tegen alle afkeurende voorstellingen van partydige Ministers en Raaden; tegen de schynschoone drangredenen van sommige Bisschoppen, en tegen het morren van myn Volk, op

[p. 401]

dat ik dit werk, ondernomen tot welzyn van myne Landen, en van de zuivere christlyke leere, gelukkig en standvastig voleinde. Amen.’

Men voege hiernevens zyne gedachten vóór de invoering der Tolerantie.

‘Eeuwig, onbegrypelyk Wezen! gy zyt geheel verdraagzaamheid en liefde. Uwe zonne gaat zo wel op over den Christen als over den Godlochenaar; uw regen maakt zo wel de velden der dwaalenden als die der rechtgeloovigen vruchtbaar, en het zaad van iedere deugd ligt zo wel in het hart der Heidenen als der Ketters. - Gy leert my derhalven, eeuwig Wezen! verdraagzaamheid en liefde: Gy leert my, dat verscheidenheid van gevoelens U niet te rug houdt, een weldoend vader van alle menschen te weezen. - En ik, uw schepzel, zoude minder verdraagzaam zyn! zou niet toestaan, dat ieder van myne onderdaanen U op zyne wyze aanbade! ik zou vervolgen hen, die anders dachten dan ik, en de dwaalenden door het zwaard bekeeren!

Neen, almachtig Wezen! wiens liefde alles in zig bevat, zulks zy verre van my! ik wil u gelyk zyn, zo verre een schepzel zulks kan weezen. Ik wil verdraagzaam zyn als Gy. - Van nu aan zy alle geweetensdwang in myne Staaten afgeschaft. Waar is een Godsdienst, die niet leert de deugd te beminnen, en voor de ondeugd een afkeer te hebben? ieder Godsdienst zy dan van my toegestaan; ieder aanbidde U, eeuwig Wezen! op die wyze, welke hem het beste dunkt.

Verdient men om de dwaalingen in het verstand wel uit de maatschappy verbannen te worden; en is strengheid wel het middel om gemoederen te winnen, en dwaalenden te recht te brengen? - Dat dan voortaan alle de schandelyke ketenen der onverdraagzaamheid verbroken zyn, en dat daarentegen de zoete band der verdraagzaamheid en broederliefde myne onderdaanen voor altoos vereenige.

Ik weet dat ik veele zwaarigheden zal moeten te boven komen, en dat de meesten daar van zullen komen van hun, die zig uwe Priesters noemen. - Keer derhalven uwe magt niet van my af; ondersteun my met uwe liefde, eeuwig onnaspeurlyk Wezen! op dat ik alle deze hindernissen gelukkiglyk moge overwinnen, en dat de wet van onzen Godlyken Leeraar, welke geene andere is, dan verdraagzaamheid en liefde, door my vervuld worde. Amen.