Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1787

[p. 345]

Nieuwe Algemeene Vaderlandsche Letter-oefeningen.

Gebeden en Overdenkingen, ter huisselyke Godsdienstoesening voor overdenkende en welgezinde Christenen. Door G.J. Zollikofer, Predikant der Euangeliesch Hervormde Gemeente te Leipzig. In het Nederduitsch overgezet. Vierde Stuk. Te Amsterdam by de Erven P. Meijer en G. Warnars, 1786. In gr. octavo, 391 bladz.

's Mans stichtende schryfwyze in deze Godsdienstige voorstellingen in agt genomen, uit de voorige Deelen reeds bekend, maekt dit zyn Geschrift tot een nuttig Huisboek, daer 't, in bykans alle soorten van omstandigheden, leerzame opwekkende bedenkingen aen de hand geeft. Zie hier, uit vele anderen, zyne voorstelling wegens het niet volbragte goede voorneemen, en de vernieuwing van het zelve, dat maer al te dikwerf niet genoeg in agt genomen word, en den in dit stuk onbedagtzamen niet te ernstig ingescherpt kan worden. Zyne opwekking deswegens luid aldus:

‘o God, hoe moer ik my over myne zwakheid, myne onbestendigheid, myne wankelmoedigheid voor u schaamen! voor u, in wiens tegenwoordigheid ik dit voorneemen opvattede, dien ik tot getuige van myne oprechtheid aanriep! Ja, gy zyt de onbedrieglyke getuige van het geen ik u beloofd en echter niet volbragt heb; de getuige, dat ik meerder goed weet dan verricht; dat ik niet uit onweetendheid dwaal en struikel, dat myn gedrag en myne overtuiging met elkanderen stryden; dat ik niet zo wys en deugdzaam ben, als ik zoude kunnen en behooren te weezen.

Hoe moest my niet dat geen, 't welk ik gedaan heb, in de oogen van elken onpartydigen rechter, van elken edeldenkenden mensch vernederen! En hoe zeer moet het my niet in myne eigen oogen onteeren! Misschien was het eene geringe omstandigheid, misschien één woord, ééne gebaarde van eenen myner broederen, mis-

[p. 346]

schien een nietsbeduidend toeval, misschien een verleidelyke lonk of voorbygaande kwinkslag, misschien valsche schaamte en laage menschenvrees, misschien losheid en traagheid, die myn voorneemen verydeld, en my tot een verraader van myzelven gemaakt heeft! Welk een gebrek aan vastigheid, welk eene onmannelyke, kinderlyke zwakheid verondersteld dit niet! Hoe weinig kan ik my op my zelven en myne deugd verlaaten! Wat zoude ik wel eens dan doen of nalaaten, wanneer ik om der waarheid of braafheid wil vervolgd, wanneer ik geroepen wierd, om het kruis van mynen Heer op my te neemen, en hem langs den weg des onverdienden lydens na te volgen!

Hoe tegenstrydig is myn gedrag! Was het voorneemen, dat ik opvattede, waarelyk goed, waarom heb ik het dan niet uitgevoerd? Was het kwaad of onverschillig, waarom heb ik het dan opgevat, en myzelven met onnutte lasten belaaden?

Hoe kan ik by zulk een gedrag in de wysheid en in de deugd eenige vordering maaken? hoe het daarin tot zekere sterkte en vaardigheid brengen; hoe de volmaaktheid, tot welke ik als Christen en mensch geroepen ben, naderen, indien ik heden voorwaards en morgen weder te rug gaa, heden verlies, wat ik gisteren gewonnen heb; my heden door dien vyand overwinnen laat, op welken ik gisteren zegevierde?

Hoe kan ik als dan de troost van een goed, ongekwetst geweeten, de zaligheid van eenen in de deugd gevestigden Christen, genieten, indien ik heden zo, en morgen anders, gezind ben; indien ik niet steeds dezelfde beginsels volg, en naar het zelfde doel streef; indien 'er geen orde in myn hart, en overeenstemming tusschen alle de deelen van myn gedrag heerschen?

Had ik myne opmerkzaamheid meer in myn vermogen; liet ik my minder van uiterlyke dingen, van toevallige omstandigheden, van dat geen, 't welk ik zie en hoor, regeeren; gedachte ik meer aan de leeringen van den Godsdienst en het Christendom; wist ik de waardy der zedelyke vryheid en de waardigheid van eenen mensch, die zichzelven en de waereld beheerscht, beter te waardeeren; verloor ik myzelven, myne verordening, en myne betrekking minder uit het oog; keerde ik meermaalen in myzelven, zelfs in het gewoel der bezigheden en der verkeering; hoe veel onbeweegelyker zouden niet myne

[p. 347]

goede voorneemens, hoe veel zekerer zou de uitvoering daarvan weezen!

O mogt my dit beschaamende gevoel van myne zwakheid en myne vernedering tot eene waarschuwing strekken, en my voor het toekomende behoedzaamer, voorzigtiger, standvastiger maaken! Neen, het moet my niet neerslagtig doen worden, en my den moed niet beneemen. Ben ik gevallen: ik moet geenszins blyven liggen, geenszins myne krachten door onnutte klachten verspillen, maar dezelve vergaderen, en met nieuwe zorgvuldigheid en getrouwheid gebruiken. Hoe meerder ik verzuimd en verlooren heb, des te yveriger moet ik my bevlytigen, om het verzuimde, zo veel mogelyk, te vergoeden, en het verloorene wederom te verkrygen. By u, Almagtige en Algoede, zoek ik daartoe kracht en bystand, en die zult gy my zekerlyk niet weigeren, indien ik ze van gantscher harten zoek.

Ja, ik vernieuw hier mede het opgevatte, maar niet volbragte, voorneemen. - Ik zal my alle de drangredenen, die my daar toe bewoogen hebben, en nog beweegen, op nieuws voorhouden, en zulks onder het bezef van uwe tegenwoordigheid doen.

Ik zal het zo moeilyk voor my maaken, als ik maar kan, om ooit tegen myn voorneemen te handelen. Is het te algemeen en onbepaald geweest, ik zal het naauwkeuriger bepaalen, in opzigt tot tyden, tot plaatsen, tot persoonen, tot bezigheden, tot gezelschappen. Was het te eenzaam, te afgezonderd in myne ziel, dan dat ik my het zelve gemakkelyk erinneren kon; ik zal het zelve met zeer veel andere gedachten en gewaarwordingen, met dingen, die tot het dagelyksche leven behooren, verbinden, op dat het van my niet vergeeten moge worden. Ik zal my ook uiterlyke zinnelyke gedenktekenen oprechten; zal zodanige persoonen, waarmede ik het gemeenzaamst ben, of die het meest op my vermogen, bidden, dat zy my hetzelve te binnen brengen; ik zal hetzelve elken morgen vernieuwen, en my zelven elken avond, wegens de vervulling of het verzuimen daarvan, rekenschap afvorderen.

Ik moet my de uitvoering van myn goen voorneemen niet te ligt voorstellen, op dat ik my niet veilig waane, noch traag worde. Hindernissen en zwaarigheden zal ik steeds ontmoeten, aan verzoekingen tot het tegendeel zal het zekerlyk niet ontbreeken; daarvan heb ik zelf de droevigste ondervinding. Daarop moet ik derhalven vooraf

[p. 348]

staat maaken, daartoe, nu reeds, my voorbereiden. Dan zal het my zo veel te minder bevreemden, zo veel te minder moedeloos maaken, indien ik myne krachten misschien inspannen, indien ik my zelfs eenig geweld aandoen, en de zege door eenen moeilyken, aanhoudenden, stryd verwerven moet.

Ik moet ook niet eeniglyk op de zaaken, die ik van voorneemen ben te doen of na te laaten, maar tevens op alles acht geeven, wat met dezelve in verbindtenis staat; op alles wat dezelve ligter of zwaarer voor my maaken, wat my daartoe aanmoedigen, of daarvan afschrikken kon. Niets moet my onverschillig, niets moet in myne oogen weinig betekenend zyn, wat tot de deugd en de ondeugd, wat tot de innerlyke, geestlyke volmaaktheid eenige betrekking heeft.

Hartelyk wensch ik, ô God, deeze voorschriften der Christelyke wysheid te volgen, en dus aan myn goed voorneemen getrouw te blyven. Begunstig gy mynen wensch door uwe wyze, goedertierene Voorzienigheid, en werk door uwen Geest het volbrengen van het goede in my, gelyk gy het willen daarvan in my gewerkt hebt! Amen.’