Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1782

Specimen Historico-Juridicum inaugurale, sistens, Originem et caussas privilegiorum, quae Liberis utriusque Sexus competunt, in successione Parentum, ad Art XLIX. L. III. Juris Omlandici. Eruditorum examini submisit Robertus Keuchenius Driessen Groninganus. Groningae apud P. Doekema, 1782. In 4to f. m. 43 pp.

Het Artikel van het Omlander-Landregt, dat hier ten onderwerpe eener Geschied- en Regtskundige Proeve verstrekt, uidt aldus.

‘Stervet nu yemand, ende kinderen van sick na laet, soo ontvangen de erffenisse die selve zyn kinderen, ende de Soons sullen mogen toetasten met twee handen, ende de Dochters alleen met een hand, ende dat beyde in alle de nagelaten replycke ende onreplycke goederen: Voorbeholden de Soons voor uit de Hofstede, met de Heerlyckheyden, daer sy van geboren zyn, ende daer toe al het gene dat tot haer salig. Vaders lyven behoort heeft. Des egen [behooren] daerentegens de Dochteren oock voor wt te neemen haer zal. Moeders Cleederen, Klenden ende Klenodyen, in der gestalt sy deselve als tot haren lyve toebehorende, gehadt ende nagelaten mach hebben.’

De byzonderheid deezer Wet, die de Zoons dermaate bevoorregt boven de Dogters, maakt dezelve meer dan gemeen opmerkenswaardig, en is van daar een geschikt onderwerp voor eene Academische Proeve, op de Groninger Universiteit. - De Heer Driessen stelt 'er zig twee hoofdzaaken in voor. In de eerste plaatse verledigt hy zig, na een beknopt verslag van den oorsprong van het Omlander-Landregt, tot een Historisch onderzoek van de opgemelde voorregten der Zoonen; en vervolgens gaat hy na, welke de oorsprong deezer inrigtinge moge weezen. - Naar uitwyzen van 't eerste Hoofdstuk, 't welk tevens deeze Wet in alle haare byzonderheden ontvouwt, waren oudtyds de Zoonen, en derzelver manlyke nakomelingen, de eenige erfgenaamen der nagelaaten Ouderlyke goederen; zynde de Dogters geheelyk uitgeslooten; die alleenlyk, wanneer zy huwden, eene gifte, Boedellghave of Fletgave geheeten, ontvingen. In laatere dagen is deeze Wet in zo verre

[p. 414]

veranderd, dat de ongehuwde niet begiftigde Zusters, (blyvende het regt ten opzigte van de gehuwde begiftigde, of, gelyk men 't diestyds noemde, wtgeboelde Zusters het zelfde,) geregtigd waren tot de helft van de Broederlyke erfenisse; dat is, een Broeder en Zuster te zamen ervende, voor den Broeder twee derde, en voor de Zuster het overige derde gedeelte der geheele nalaatenschap. En eindelyk heeft de opgemelde Wet stand gegreepen, volgens welke, het onderscheid tusschen begiftigde en onbegiftigde Zusters, in dit geval, weggenomen zynde, de Dogters met elkanderen slegts voor een half gedeelte komen, ervende de Zoonen een dubbeld gedeelte van de Ouderlyke nalaatenschap, gaande twee Dogters voor éénen Zoon. Alles met dien verstande, als boven, Voorbeholden de Soons, enz. - Den oorsprong deezer inrigtinge heeft men, volgens den Heer Driessen te zoeken, in de behoedzaamheid der Ouden, om zorge te draagen dat de Familiegoederen niet vervreemden, maar bestendig in de Familie bleeven, waaromtrent ze ook verder alle vereischte schikkingen maakten. Uit dien hoofde waren dan ook de Dogters in vroeger dagen geheel van de ervenis uitgeslooten, als gaande, met hunne boedelgave, door het Huwelyk, in eene andere Familie over; omtrent welke boedelgave, by 't overlyden van zodanig eene Dogter, zonder kinderen, eene dergelyke voorzorg tegen de vervreemding der goederen uit het Vaderlyk Huis, stand greep. Hierby komt nog, gelyk hy tevens doet zien, eene tweede rede, afgeleid uit de toenmaalige omstandigheden; gemerkt het de zaak der Zoonen was, op eigen kosten, ten stryde te trekken, de veete over te neemen, en alle daar aan verknogte of daaruit voortvloeiende lasten te draagen; in alle welke en soortgelyke bezwaaren de Dogters niet deelden. - Ten laatste merkt hy nog kortlyk aan, hoe het toeneemen der bezittingen door den Koophandel, met het veranderen der omstandigheden raakende het voeren van den kryg, enz. het hunne toegebragt hebben, om trapswyze de bovengemelde veranderingen in de erfopvolging te veroorzaaken; blyvende egter, in de inrigting ten voordeele der Zoonen, den geest der oude vaststellinge doorstraalen. - By de ontvouwing van dit alles brengt de Heer Driessen verscheiden oudheidkundige aanmerkingen, tot dit onderwerp behoorende, te berde, het welk de leezing deezer proeve van des te uitgebreider nuttigheid maakt.