Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1782

[p. 387]

Redevoering over de noodzaaklykheid en het uitneemend voordeel van den waaren Godsdienst, voor de welvaart van het Gemeenebest, door M.v.d. Tuuk, Predikant op het Heerenveen. Op het Heerenveen, by T. Roorda, 1782. In gr. octavo, 46 bladz.

De Eerwaerde van der Tuuk heeft deze Redevoering uitgesprooken, by de opening der Christlyke Hooge Kerkvergadering op het Heerenveen den 12 Juny 1781; doch byzondere oorzaken hebben derzelver openbare afgifte enigen tyd vertraegd. Wat hier van zy, het onderwerp blyft altoos nuttig, en de Redevoering is der gemeenmakinge overwaerdig. Na ene korte aen de omstandigheden gepaste Inleiding, treedt de Leeraer terstond ter zake, met te kennen te geven, hoe hy voorhebbe, te toonen: ‘Dat de waare Godsdienst voor de welvaart van een Gemeenebest, en tot deszelfs behoudenis, noodzaakelyk en hoogst voordeelig zy.’

Ten betooge hier van tekent hy eerst de voornaemste trekken, of de grondtekening ener gelukkige Maetschappy, hier in bestaende. ‘Een Volk is waarlyk gelukkig, - wanneer het gezegend en beveiligd wordt, door de eeuwige goedheid en onbegrensde magt van den Opperbestierder der wereld, van wien het lot der natien volstrekt afhankelyk is. - Wanneer het leeven mag onder den invloed van wetten, wetten die waardye hebben, en het, voor de maatschappye zo heilzaam, oogmerk bedoelen, om de heerschende ondeugden, die de algemeene welvaart bestryden, te beteugelen, en de goede Zeden, welken een Gemeenebest doen bloeien, in zwang te brengen. - Wanneer het met het sieraad van allerleie burgerlyke deugden, in het gemeen, en van de gezellige, in het byzonder, uitgedost, streelende geneugtens in de zaamenleevinge geniet. - Wanneer, eindelyk, elk in den verschillenden stand, welken hy bekleedt, in de maatschappye, gerust leeft, en, in zynen kring, tot bevordering van het algemeen welzyn, met allen iever, werkzaam bevonden wordt.’

‘Indien het nu,’ dus vervolgt onze Redenaer, na het leggen dezer grondtekeninge, ‘bewysbaar is, gelyk het buiten alle tegenspraak is, dat de Godsdienst een volk - doet zitten in de schuilplaats des Allerhoogsten en

[p. 388]

vernachten onder de schaduw des Almagtigen; - dat hy aan de wetten gezag geeft, en dezelve heilzaam maakt voor de maatschappye; - dat hy allerleie burgerlyke deugden, in het gemeen, en de gezellige, in het byzonder, met bevalligheid, in de saamenleeving, doet optreeden; - dat hy, eindelyk, elk in den stand, welken hy bekleedt, in de maatschappye, veiligheid verschaft, en, in zynen kring, tot bevordering van het algemeen welzyn, met allen iever, doet werkzaam zyn: dan heb ik myn stuk voldongen, en even daar door beweezen, dat de Godsdienst de grondslag is van de welvaart van den staat, en tot deszelfs behoudenis noodzaakelyk en hoogst voordeelig.’ - 't Zyn deze laetste byzonderheden, die de Leeraer breeder ontvouwt, en in haere volle kragt voordraegt, ten onwraekbaren bewyze zyner stellinge; waeruit men afnemen kan, ‘hoe gelukkig een volk kan zyn, door den waaren Godsdienst, dien onverbreekelyken band van de burgerlyke zamenleeving, indien het naar zyne stemme hooren, zyne achtbaarheid onderschraagen wil.’

Dit doet hem den lof van den Godsdienst vermelden, en 't geluk van een Volk roemen, dat denzelven beleeft. Zulks brengt hem tot de beschouwing van Nederlands gezegend lot, onder de verkondiging en handhaving van den Godsdienst; en de bewezene stelling van deszelfs eigenaertigen heilzamen invloed, doet hem uit het voorgedragene de drie volgende betrachtende leeringen afleiden. ‘Is dit zo, - dan heeft elk opregte Vries, elk vaderlandlievend hart, op dit oogenblik, nieuwe stof van dankzegging aan God, wiens onzigtbaare hand, die alles bestiert, de Handhavers en Voorstanders van onzen gezegenden Godsdienst, tot dat einde, in dit Godshuis heeft ingeleid; - dan is 'er der Hooge Overheid, byzonder, aangelegen, dat de Godsdienst zyne gezegende invloeden verspreide, en daartoe in achtinge en waarde gehouden worde; - en dan moeten de Leeraars van den Godsdienst, in 't byzonder ook om des vaderlands wille, in deezen tyd vooral, waakzaam en ieverig zyn in hunne gewigtige amptsbedieningen.’ - Onze Redenaer breid deze leeringen, met betrekking tot den byzonderen stand zyner Toehoorderen, in die tydsomstandigheden, met nadruk, ter aenspooringe tot ene daedlyke betrachtinge uit; en op zodanig ene wyze, dat derzelver overweging in alle

[p. 389]

omstandigheden grootlyks te stade komen; vooral by hun, dien het welzyn van hun Vaderland ter harte gaet, het welk, uit eigen aert, met de behartiging, of de verwaerloozing van den Godsdienst, moet staen of vallen.