Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1782

Twee Biddags-Leerredenen, uitgesprooken door J.H. van den Doorslag, Predikant te Dordrecht. Te Dordrecht, by A. Blussé en Zoon, 1782. Behalven het Voorwerk, 88 bladz. in gr. octavo.

Van beide deze Leerredenen mag wel gezegd worden, dat ze, op ene uitstekende wyze, voortreflyk geschikt zyn, naer de omstandigheden, in welken zy den Volke voorgedragen werden. De Eerwaerde van den Doorslag doet zich in dezelven kennen, niet alleen als een achtenswaerdigen Godgeleerden, maer tevens als een lofwaerdigen Nederlander, die den staet des Vaderlands ter harte neemt. Hy vergenoegt zich niet met ene oppervlakkige beschouwing en

[p. 295]

voordragt, maer poogt den waren toestand der zaeke in het juiste daglicht te stellen, zonder zich echter in te wikkelen, in Staetkundige bespiegelingen, welken niet tot den Predikstoel behooren; waerin velen zich ligtlyk, in die soort van Leerredenen, te buiten gaen. De bescheidenheid van een Onderdaen, en de ernst van een Leeraer van Neêrlands Kerk, verenigen zich hier in 't voordragen van 's Lands omstandigheden, en 't aendringen van 't geen wy allen, als 's Lands Inwoonders, en als Christens, verschuldigd zyn aen te wenden, ter herstellinge van Nederlands welwezen.

Zyne eerste Leerreden, uitgesproken op den 14 February 1781, die tot een Tekst heeft, Spr. XX. 18, is geschikt, (1.) om aen te toonen de billykheid en het nut van een regtvaerdigen oorlog; (2.) om te doen zien, dat zodanig een oorlog met wyze raedslagen gevoerd moet worden; en eindelyk (3.) op te geven, welken de wyze raedslagen zyn, die, onder den Godlyken zegen, in dezen toestand, het meeste nut kunnen toebrengen. - De tweede Leerreden, uitgesproken op den 27 February 1782, over Prediker IX. 18, is insgelyks drieledig: des Leeraers bedoelde is, (1.) te toonen, waerom, en in wat opzicht, de wysheid voor ons beter is dan de krygswapenen; (2.) te herinneren, dat de zonden en ongeregtigheden de gezegende uitwerkzels van deze wysheid verhinderen; en eindelyk (3.) een ieder aen te pryzen, 't geen deze wysheid, zal zy de beste uitwerking doen, van hem vordert. - Men wane niet, dat zulk eene manier van prediken den Christen leeraer niet voege; integendeel 's Lands omstandigheden, en zyn Amptspligt, kunnen hem, als Burger en als Christen, daer toe noopen. Trekt iemand dit nog in twyfel, hy leze dan de Voorafspraek van den Eerwaerden van den Doorslag, voor zyne tweede Leerreden, welke, ten dezen opzichte, aldus luidt.

‘De Godsdienst en Burgerstaat zijn zo nauw aan elkanderen verbonden, dat iemand geen goed Christen kan zijn, die geen goed Burger is. Inzonderheid zijn dezen de Steunpijlaaren, waarop het Staatsgebouw van ons Vaderland rust, en welke aan het zelve ene vaste duurzaamheid, een behoorlijken luister en sieraad, geeven. Onze Voorouders te zeer gekneld, door het slaafsche juk, 't welk vreemdelingen op hunne vrije halzen drukten, vogten, gelyk ze het noemden, pro aris et focis, voor altaaren en haardsteden, dat is: voor de vrijheid in den Godsdienst en in den Burgerstaat. De Heer zegende hunne poogingen; zij wierpen de

[p. 296]

dwingelandij van hunnen nek, en bezorgden zigzelven, vooral hunnen nakomelingen, ene onwaardeerbaare Vrijheid, waarvan wij nu nog de vrugten konnen plukken.

Elk Vaderlander, derhalven, zo hij anders dien naam verdient, moet zig verpligt reekenen, dit voorregt met dankbaarheid te erkennen; met alle zijne vermogens, welken rang hij ook onder zijne medeburgers bekleede, het zelve te bewaaren, en, zo de nood aan den man komt, ter verdediginge van dit zo duur gekogt pand, dat zelve goed en bloed veil te hebben, waarmede onze vrijheid, weleer, verkregen is. Hij is gehouden kennis te neemen van den toestand zijns Vaderlands, vooral wanneer het in nood is; zijne medeburgers, naar zijn vermogen, daar van te onderrigten, en de regte middelen tot verbeteringe, tot bewaaringe en verdediginge van 's Lands welzijn, aan te wijzen; doch alles met eerbied, met onderwerping aan de bestierende Magten, met bescheidenheid, met liefde en bewaaringe van goede orde, rust, vrede en eendragt, met handhavinge van het gezag der vastgestelde wetten, zonder welken de vrijheid geen waare vrijheid is. Een twiststooker of een oproermaaker, en een opregt Vaderlander, zijn tegenstrydigheden.

Van deze verpligtinge nu, kan zig een dienaar des Euangeliums, dunkt my geenzinds ontslagen agten; schoon hy eigenlijk geroepen is, om het volk in den Godsdienst te onderwijzen, en dus het geestlijk heil, de Zaligheid der menschen, het groote voorwerp van al zijnen arbeid en zorge moet zijn; hij is en blijft tog ook een lid van den Burgerstaat: het welzijn van denzelven moet hem niet minder dan anderen ter harte gaan, en, zal hij het zijne daaraan toebrengen, dan moet hij de zonden en ongeregtigheden des te meer bestraffen, om dat die de regtvaardige oorzaaken van alle rampen zijn; en daarentegen de waare deugd en godsvrugt, des te meer, inscherpen, om dat die de beste bewaarmiddelen van het tijdlyk geluk en den welstand der Volken zijn. De Profeeten, oudtijds, namen dikwils de stoffe van hunne waarschouwingen en vermaningen uit den toestand van het Land en Volk, waartoe zij behoorden; en op zoortgelijke wijze mag nu nog een Euangelijdienaar zijnen land- en geloofsgenoten, zijnen medeburgeren, voorhouden, wat tot hun tijdlijk en eeuwig welzijn dient.’