Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1781

[p. 486]

Byzonder uitlegging van alle de bewoordingen in 't Gebed des Heeren. Door S. van Hardeveldt, Ant. zoon, Bedienaar van 't H. Euangelie te Valkenburg. Te Leiden, by J. Hasebroek en A.v. Houte. Behalven de Voorrede, 96 bladz. in gr. Octavo.

Het geen deze uitlegging bovenal den bynaem van byzondere doet dragen, is gelegen in het bepaelde oogmerk van den Eerwaerden van Hardeveldt, als die, gelyk hy zich in zyne Voorreden uitdrukt, in dezen bedoelt, ‘om geene gewoone Verklaaring der gemeene zaaken, die overal voorkoomt, te geeven, maar de byzonderheden, die Christus Discipelen, en ook vooral de Apostelen, als mede wel eenigzins Gods Kerk somtyds in 't vervolg, betreffen, met nadere bepaaling en onderscheiding, en zoo als ze in elk der bewoordingen te ontdekken zyn, opzettelyk aan te toonen, en den door Christus, in dit opzicht, bedoelden zin, ook met genoegzaame uitbreiding, voor te draagen, met aanwyzing hoe dit in de behandeling van 't Gebed des Heeren,’ [te weten in de gewoone Leerredenen over dat Gebed, naer de leiding van den Heidelbergschen Catechismus,] ‘by die zaaken, welke allen Christenen aangaan, is in te voegen.’ - Overeen-

[p. 487]

komstig hier mede, geeft zyn Eerwaerde, met betrekking tot ieder bewoording in dit Gebed, eerst kortlyk op, derzelver betekenis, zo als die geschikt zy voor alle geloovigen, inzonderheid in de dagen des Nieuwen Testamentes; en zoo ook voor Christus Discipelen en Apostelen, als geloovigen in 't algemeen; waermede dan de verklaring van den Heidelbergschen Catechismus wegens dit gedeelte verknocht is. Zulks afgehandeld zynde, verledigt zyn Eerwaerde zich voorts, om te toonen, hoe die bewoording daerenboven, als voor Christus Discipelen, en verkooren Apostelen, naer tydsomstandigheid en betrekking in 't byzonder geschikt, te verstaen zy: voegende tevens hier en daer by deze voorstellingen ene aenduiding, hoe Gods Kerk zich van ieder dezer bewoordingen, in byzondere tydsgewrigten, hebbe te bedienen. - Men moet, op het doorbladeren van dit Geschrift, erkennen, dat de Eerwaerde van Hardeveldt zyn Plan met veel oplettendheid en naeuwkeurigheid uitgevoerd heeft; dan wy zoeken vruchtloos na eenig gegrond bewys voor 't denkbeeld dat dit alles door den Heilland bedoeld zou zyn; en dat de Apostels reeds zo systematisch, als alles hier behandeld word, gedacht zouden hebben.

Ter gelegenheid van enige anders ledig overblyvende bladzyden, heeft zyn Eerwaerde 'er nog bygevoegd ene aenmerking; over het al of niet verdubbelen der Klinkletteren, in zodanige woorden, die zulks naer veler denkbeeld vereischen; terwyl anderen die verdubbeling wraken. Zyn Eerwaerde verklaert zich voor 't eerste gevoelen; en laet zich verder tevens uit over den hooger of lager toon in de uitspraek der Lettergrepen; gevende daeromtrent wel byzonder in overweging, of daer voor geen reden te vinden zy, in de zaken zelven, waervan de woorden tekenen zyn; en dus in 't oogmerk, en de gesteldheid of aendoening des Sprekers, in opzicht der dingen, die hy te kennen wil geven? Het komt hem voor dat zulks onzer Moedertale al vry eigen zy; en 't geen hy deswegens te berde brengt, kan de beoefenaren onzer Nederduitsche Sprake te stade komen.