Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1781

[p. 473]

Algemeene Vaderlandsche Letter-oefeningen.

J.D. Michaëlis Nieuwe overzetting des O.T. met aantekeningen voor Ongeleerden. IIIde Deels, IIde Stuk. Te Utrecht, by de Wed. J.v. Schoonhoven 1781. In groot Octavo 254 bladz.

Met de afgiste van dit Stukje, brengt men dit leerryk Werk tot op 't einde van 't Boek Exodus, welks overzetting en opheldering met dezelfde keurigheid als het voorige is uitgevoerd. By het zelve heeft men gevoegd, den inhoud der drie Voorredenen van den Nederduitschen Vertaler, geplaetst voor Job, Genesis en Exodus, ter aenwyzinge van de merkwaerdige byzonderheden daerin verhandeld. Een byvoegzel, dat by uitstek zyne nuttigheid heeft, zo om dat deeze Voorredenen meermaels in de ophelderinge aengehaeld worden, als om dat ze een aental van bedenkingen behelzen, rakende deze en gene stukken tot die vroegere bedeeling behoorende; welken nu gereedlyk in derzelver zamenhang beschouwd kunnen worden, en die men nu, als men de eene of andere byzonderheid eens nader wilde overweegen, met weinig moeite kan naspeuren. De oordeelkundige uitvoering dier Voorredenen was zulk ener behulpinge, ten gevalle van den Lezer, wel waerdig; gemerkt ze ene menigte van zaken behelzen, die op ene manier behandeld zyn, welke de aendacht der Lezers tot zich trekt. Van daer hebben we ons ook, by het bericht van het voorige Stukje, inzonderheid met de Voorreden voor Exodus opgehouden; terwyl we het bybrengen van een stael, uit de overzetting zelve, tot nadere gelegenheid uitstelden^(*), welk ons enigzins bepaelt, om 'er thans ene proeve van te leveren. - Hier van nu strekke in dezen Israëls Lofzang, op het doortrekken der Roode Zee, Exod. XV:1-21, ter vervullinge onzer toezegginge. Men vergelyke die met onze gewoone overzetting, en oordeele over derzelver sterkeren nadruk.

(*) Zie Algem. Vad. Letteroef. II D. bl. 409.

[p. 474]

Toen zongen Mozes en de Israëlieten, Jehova ter eere, dezen lofzang.

Ik zal Gode zingen, want hy was hooger dan de hoogmoedigen!^(a)
Paard en ruiter wierp hy in de zee.
Jehova is myn lof en lied,
Hy is ter myner hulpe verscheenen!
Hy is myn God, ik zal hem roemen.
De God myns Vaders, ik zal hem verheffen.
Jehova is een held in den kryg!
Jehova blyft zyn naam.^(b)
Pharaos wagenen en zyne heirmagt wierp hy in de zee.
Zyne uitgeleezenste hoofdlieden deed hy in de Schelfzee verdrinken:
De vloeden overdekten ze,
Den steenen gelyk zonken zy naar den grond.
Uwe regterhand ô Jehova! Gy magtige!
Uwe regterhand ô Jehova! heeft den vyand verbryzeld.
Hooger dan zy hebt gy die geenen, die tegen u opstonden, neergedrukt.
Gy liet uwe gramschap uit, die verteerde ze als stoppelen.
Voor uwen adem zyn de wateren opgehoopt,
De vloed stond, als in een watervat opgehouden.
De golven werden midden in de zee verstyfd.^(c)

(a) ‘Naar de Joodsche vocaalstippen, want hy was zeer hoog.’

(b) ‘D. i. Hy vervult de beteekenis van dien naam volkomen; en is daadlyk in de vervulling dezelfde, die hy in de belofte was. Hy zal 't zyn en steeds blyven, de God Abrahams, de God Isaaks en de God Jacobs; de onveranderlyke in zyn weezen, de getrouwe in zyne belosten! - Heerlyker uitleg en bewys van dien naam, dien God zig, by de eerste zending van Moses, Ex. 3. 14. gaf, kon den Israëlieten niet gegeeven worden, dan de wonderen, ten hunnen voordeele, by den overtogt door de roode zee verrigt. Hoe konden zy dan na dezen nog immer twyffelen, of die zelfde Jehovah ook zyne overige beloften, aan hunne voorvaderen gedaan, vervullen zou, en hen brengen in dat land, waarvan hy gezworen had het hun te zullen geeven? - Een bewys, dat zelfs de grootste en treffendste wonderwerken niet in staat zyn, den mensch van zynen verkeerden zin te doen te rug komen.’

(c) Dit is eene Poëtische omschryving van de uitwerking van den wind, wanneer hy, den vloed tegenhoudende, denzelven naar zee te rug dringt, de aanbruischende golven tegenhoudt, den stroom stuit en doet stil staan, en, 't water naar zee opdringende, het zelve buiten 't waterpas brengt, en deszelfs oppervlakte eenigzins hellende staan doet.

[p. 475]

 

De vyand sprak, ik zal vervolgen, ik zal agterhalen,

 

Ik zal den buit verdeelen, ik zal ze verslinden,

 

Ik zal het zwaard trekken, ik zal ze verdelgen.

 

Gy liet uwen adem gaan,^(d) toen overdekte hen de zee;

 

Zy zonken als lood in de geweldige wateren.

 

Wie, onder alle de Goden, is u ô Jehova gelyk?

 

Wie is gelyk gy, in nimmer te evenaaren grootheid magtig?

 

Gy, voor wiens lof men verbaasd staat! Gy verrigter van wonderwerken!

 

Gy strekte uwe hand uit, de aarde verslondtze.

 

In genade geleidt gy uw vry gemaakt volk,

 

Met magt voert gy het naar uwe heilige wooning.^(e)

 

Volken hooren 't, zy sidderen.

 

Eene beving overvalt de inwoners van Palestina.

 

Ginder verschrikken de vorsten der Edomiten;

 

Eene beeving overvalt den adel van Moab;

 

En de inwooners van Canaän versmelten van vrees.

 

Zoo overvalle hen dan verschrikking en wanhoop!

 

Laat hen, wegens uwe groote daaden, als steenen verstyven

 

Tot dat uw volk, ô Jehova, zal zyn doorgegaan.

 

Tot dat het volk zal zyn doorgegaan, dat gy verlost hebt.

 

Brengt het in uw land, plant het op 't gebergte uwer erfenis.^(f)

(d) ‘D.i. Gy liet eenen anderen stormwind waaien, die den vloed, met groote kragt, te rug bragt, om den vyand te overvallen en te doen verdrinken.’

(e) ‘Het land Canaän, daar God zyn volk en Godsdienst wilde vestigen; en dat ook reeds door de, in Abrahams, Isaaks en Jacobs tyd, opgeregte altaaren, aan hem toegewyd was.’

(f) ‘Het land Canaän is bergatig en verheeven, en wordt daarom meermaals een berg genaamd. Wyl nu God zig het zelve, als zyn byzonder eigendom, en als een geheiligd land wilde toeeigenen, wordt het zyn erfland, of hier zyn erfgebergte genaamd. Hoe sterk moest dit lied, na zulk eene groote verlossing, uit de handen van eenen gedugten vyand, door Mozes gedicht, de Israëlieten niet aanmoedigen, in hunne optogt naar Canaän! Uit deeze vaarzen van het 13de af, In genade geleidt gy u vry gemaakt volk enz. blykt, dat zulks ook zyne byzondere bedoeling was.’

[p. 476]

 

Aan de plaatse, die gy, Jehova! u tot eene wooning gemaakt hebt.

 

In 't Heiligdom, dat uwe handen, o Heere! hebben toebereid.

 

Jehova blyft Koning in eeuwigheid!

 

Want Pharao, met paarden, wagenen en ruitery waagde zig in zee;

 

Jehova liet de vloeden over hen wederkeeren,

 

Maar Israël ging op het drooge door het midden der zee.

Ook nam Mirjam, de Prophetesse, Aarons zuster, pauken, en alle de vrouwspersoonen volgden haar, met pauken en dans. En Mirjam antwoordde op de stem der mannen; Ik zal Gode zingen, want hy was hooger dan de hoogmoedigen! Paard en ruiter wierp hy in de zee. enz.^(g)

(g) ‘Sommigen meenen, dat Moses, de Israëlieten in twee Chooren verdeeld hebbende, en zig zelven met Aaron aan 't hoofd der mannen, gelyk zyne zuster aan 't hoofd der vrouwen gesteld, deeze laatste, na 't afzingen van elk vaars, de eerste woorden van 't lied; ik zal Gode zingen enz. ter beantwoording herhaalden. Zie Chais t.d. p. - Mirjam, zegt de Heer Hess, als eene Godsdienstige Zangeres by de Natie beroemd, nam eene Adufe, (dit speeltuig was reets, in de oudste tyden, by herderlyke volken in gebruik, zie Gen. 31:27.) en zong, onder de eenstemmige Chooren van vrouwen en maagden, die ook 't zelve speeltuig droegen, ter beantwoording van 't Choor der mannen; ik zal den verheeven Jehova zingen enz. De Adufe was een metaalen hoepel met een vel overspannen, die men in de eene hand hield, en met de anderen sloeg. Aan deezen metaalen hoepel hongen schelletjes, die, by 't draaien der Adufe geluid gaven. Zie Hess G.d. I. 3 D. p. 154. - Men ziet hier, hoe de Oudheid gewoon was, Poëzy, Muziek en Dans, in Godsdienstige feesten en vreugdebedryven, samen te paaren, en alles wat 't menschenhart verrukken en vervrolyken kan, te vereenigen, om den lof des Allerhoogsten te zingen, en hem, wegens zyne weldaaden, de schuldige dankbaarheid te betoonen. En, in de daad, deeze vrolyke, aandoenlyke erkentenis van 't genietend hart, is dien goedertieren weldoener het aangenaamst dankoffer.’