Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1781

[p. 358]

J.W. Schroeder, Ph. Dr. Lingg. Gr. et Or. nec non Ant. Hebr. in Academia Marburgensi Prof. Ord. Observationum Phil. et Crit. in dissiciliora quaedam Psalmorum loca, Fasciculus. Lugd. Bat., apud A. et J. Honkoop. 1781. Absque Praef. 93 pp. in octavo. m.f.

Voor hun, die zich op het tael- en oordeelkundig verklaren der Bybelschriften toeleggen, zal de gemeenmaking van dit Stukje, en 't geen men voorts daerop te verwachten heeft, ongetwyfeld gevallig zyn. De Hoogleeraer Schroeder naemlyk, reeds bekend van wegens zyne bekwaemheid in deze soort van oefening, heeft zich voorgesteld het zyne toe te brengen, ter ophelderinge van eenige plaetzen uit het Boek der Psalmen, die den Uitleggeren veelal merkelyke moeite baren. Ene uitgebreide Oostersche taelkennis, ene oplettende naspooring en vergelyking der vroegere overzettingen van den Hebreeuwschen Text, ene juiste in achtneming van de verschillende lezingen, en, daer de nood het vordert, een oordeelkundig gebruik maken van gegronde gissingen, ter verbetering van de aengenomen lezing, zyn de voorname hulpmiddelen, waer van de Hoogleeraer zich bedient. Velen, zal men ligtlyk zeggen, hebben reeds voor hem dien weg, op de ene of andere wyze, bewandeld; dan, schoon dit waer zy, is 't echter niet minder zeker, dat 'er op dien weg nog al iets na te speuren zy, 't welk anderen of niet opgemerkt, of wel eens niet behoorlyk gade geslagen hebben; des 'er voor een onderzoekenden geest nog een ruime voorraed overblyve. Hier by komt nog, dat velen, aen de ene zyde wat te los, of aen de andere zyde te beschroomd, geweest zyn, om de opgemelde hulpmiddelen naer vereisch te gebruiken. En in 't een en 't ander opzicht is hier de arbeid van onzen Geleerden niet ydel; daer hy zich bevlytigt, om aen het nog duistere licht by te zetten, en met alle omzichtigheid de opgemelde uitersten te vermyden; 't geen hy zo wel in acht neemt, dat zyne poogingen hem tot lof verstrekken.

Het thans afgegeven Stukje, dat men als eene Proeve mag rekenen, behelst 's Mans opmerkingen over vier onderscheiden plaetzen uit het Boek der Psalmen; en dezelven staen, (zo 't Gode behage hem in gezondheid te bewaren,) van meer anderen gevolgd te worden; naer welken men op het doorbladeren dezer Proeve, niet zonder

[p. 359]

reden zal verlangen. Om onze Lezers niet te veel met aenhalingen van Oostersche Taelkunde op te houden, zullen wy slechts melden, hoe men de hier overwoogen plaetzen, naer des Hoogleeraers gedachten, hebbe te verstaen.

Ps. XXXIX. 4, lezen wy in onze vertaling, een vyer ontbrandde in mijne overdenkinge; beter vertaelt men, zynes oordeels, den Grondtekst alhier op deze wyze; in mijne hette ontbrandde een vyer. Versta hier door hette, de hette des toorns, of de hevigheid der gramstoorigheid des Dichters, op het zien van de voorspoed der Godloozen, die zo sterk was dat ze als in lichter laeie vlam uitborst. Het woord גיגח, dat in de Bybelbladen alleen hier en Ps. V. 2 voorkomt, stamt af van גגה, welks oorspronglyke betekenis is heet zyn; die ook in 't oog gehouden moet worden, Ps. V. 2. vertalende den Hebreeuwschen tekst, niet verstaet mijne overdenkinge, maer verstaet mijne hette, dat is, mijn vyerich, myn hevig, geroep of smeking.

Het woord ﬣﬧגת Ps. XXXIX. 11. alleen voorkomende, door de onzen overgezet bestrijdinge, zegt eigenlyk aeneenlyming, en van daer ene bestendige aenkleving. De Dichter, God gesmeekt hebbende, neemt uwe plage van op my wech, dringt zyne smeekbede aen, met die woorden: ik bezwijke van de bestendige aenkleving uwer hant, dat is, uwer straffende hand. Hy smeekt om de afwending van Gods oordeelen, daer hy anders onder Gods aenhoudende straffende hand geheel zoude bezwyken, als onmagtig om die rampen langer te verduuren.

Des Dichters tael, Ps. XLIX. 15. het laetste gedeelte, door de onzen vertolkt, ende het graf sal haere gedaente verslijten, [elck] uyt sijne wooninge, is, naer des Hoogleeraers inzien, volgens de tegenwoordige lezing van den Hebreeuwschen tekst onverstaenbaer, en niet regelmatig over te zetten; 't welk ook anderen reeds bewoogen heeft, de lezing te veranderen; doch op ene wyze die onzen Uitlegger geenzins voldoet. Zyn Ed. gaet de voornaemste gevoelens over den zin dezer woorden, en de gewaegde verbeteringen van den tekst na; brengt zyne tegenbedenkingen te berde, en deelt ons eindelyk zyne verbetering van den tekst, wel niet gegrond op enig Handschrift, maer echter ondersteund door de oude overzettingen, mede. Op ene wel gewikte gissing oordeelt onze Taelkundige, dat men, in stede van וﬥ לובזכ moet lezen ולפנ ﬦדובכמ; als mede de op den kant geplaetste lezing ﬦרוצו, boven die van ﬦריצו in den Tekst, behoort te verkiezen; 't welk dan dezen zin uitle-

[p. 360]

vert: ende het graf heeft haren rotssteen versleten; sy zijn uyt haere heerlicheyt vervallen. De Dichter maelt hier in dit vers af, den ongelukkigen staet dier ryken, welken, volgens v.i. op hun goed vertrouwen, en duid aen, dat zy, ten grave gedaeld zynde, waer mede alles, waerop zy hun vertrouwen stelden, ten hunnen opzichte verydeld word, gansch en al hunnen luister verliezen.

Laetstlyk komt hier nog 's Mans overweging nopens Ps. LVI. 8; welke plaets hy oordeelt dat veelal verkeerd overgezet en verklaerd is, by mangel van oplettendheid op den eigen nadruk der woorden, en den gewoonen spreektrant van dien tyd. Ze behoort naemlyk, volgens hem, dus vertolkt te worden. Laten sy, om [hare] ongerechtigheyt op 't onverwachtste, (als zulken die op glibberige plaetzen staen,) vallen; stort de volcken neder op [hare] neuse, o God. Deze woorden behelzen dus ene smeekbede, die met nadruk, volgens den spreektrant van dien tyd, den geheelen ondergang van des Dichters vyanden, hen onverhoeds spoedig overkomende, als iemand, die, buiten verwachting, ene glibberige plaets aentreffende, op de neus valt, insluit. Men vergelyke hier mede Ps. XXXV. 6, 8. Haer wegh zy duyster ende gantsch slibberigh. De verwoestinge overkome hem, dat hy het niet en wete, ende sijn net, dat hy verborgen heeft, vange hem selven; hy valle daer in met verwoestinge. Zie ook Ps. LXXIII. 18. en Jer. XXIII. 12.