Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1781

De vryheid der Scheepvaart en des Koophandels der onzydige Volken in den Oorlog, volgens het algemeene en Europische Volksrecht, als ook naar de verdragen beschouwd. Te Utrecht by de Wed. J.v. Schoonhoven, 1780. Behalven het Voorwerk 231 bladz. in groot octavo.

In een Land als het onze, welks bloei grootlyks afhangt van de Scheepvaart en den Koophandel; en in omstandigheden als die, waar in wy ons bevinden, daar onze Scheepvaart en Koophandel, terwyl wy de Onzydigheid behartigen, door den Oorlog, tusschen andere Mogendheden ontstaan, sterk belemmerd worden, valt het hier bovengemelde onderwerp natuurlyk in overweeging, by alle de geenen, die 's Lands welzyn ter harte neemen^(*). 't Kan derhalve der Natie niet dan gevallig zyn, dat een bekwaam Man

(*) Schoon de omstandigheden, zedert het schryven van dit Artykel, in 't midden van December, door het gedrag van 't Engelsche Hof, ten onzen opzigte, eenigzins veranderd zyn hebben wy 't niet noodig geagt hieromtrent eenige verandering te maaken, te minder daar 't blykbaar genoeg is, dat Engeland het boven al gelaaden heeft op onze kragt daadige handhaaving der Onzydigheid.

[p. 78]

zig opzetlyk verledigt, om dat Stuk nauwkeurig te onderzoeken; en zyne ryplyk overwoogen gedagten deswegens gemeen te maaken, gelyk in dit Geschrift geschiedt; welks inhoud ten overvloede getuigt, dat men deszelfs Opsteller en zynen arbeid, met het hoogste regt, in dat licht mag beschouwen. Hy stelt zig voor, de vryheid der Scheepvaart en des Koophandels indiervoege te overweegen, dat zyn Geschrift te gelyk strekke, tot eene proeve eener geschied- en regtskundige ophelderinge der geschillen, tusschen de oorlogende Mogendheden en onpzydige Staaten, wegens den vryen Zeehandel: 't welk deeze Papieren van des te uitgebreider nuttigheid maakt. Ze zyn dus niet beperkt binnen de tegenwoordige omstandigheden, maar brengen ons het voorheen gebeurde onder 't oog, en leiden ons op tot het toekomende; als behelzende eene beschouwing der Regtsgronden, waarop de oorlogende Mogenheden hunne beperkingen door vryheid tot nog gevestigd hebben; en eene overweeging der Regtsgronden, waar van men zig, ter afwendinge van de onheilen, welken daaruit voortgesprooten zyn, in 't vervolg behoorde te bedienen: dat veelligt eene mindere of meerdere aanleiding, tot regtmaatiger inrigtingen, zou kunnen geeven. Het belang van ons Vaderland, en de inzigten van den Schryver, gepaard met de oordeelkundige behandeling van dit onderwerp, loopen hier zamen, om onze Vaderlandsche Leezers te beweegen, tot eene oplettende doorbladering van dit leerzaame Geschrift.

Het vangt aan met eene naspooring van het Byzondere Europische Volksregt, als onderscheiden van het Algemeene Natuurlyke Volksregt; welk onderscheid hoofdzaaklyk hier op uitkomt. Het Algemeene, gegrond op de onveranderlyke Natuurwetten, is betrekkelyk tot de algemeene omstandigheden der Volkeren: waartegen dit Byzondere, op willekeurige grondstellingen gevestigd, slegts zyne betrekking heeft, tot schikkingen, welken de Kristenvolken in Europa, met eene algemeene inwilliging, als regels van hun gedrag omtrent elkander, door de gewoonte gewettigd, en als regels van eene verbindende kragt aangenomen hebben. Dus bestaat het Byzondere Europische Volksregt, in zekere gebruiken en gewoonten, welken de Volken en Staaten in ons waerelddeel onder elkander ingevoerd hebben. Onze Autheur de willekeurigheid en veranderlykheid van dit Regt, met de daar uit voortspruitende gevolgen, by de daadlyke verandering van het zelve, waaruit zelfs een oud en nieuw Europisch Volksregt gebooren is, gadegeslaagen hebbende, merkt deswegens ten laatste nog aan: dat men, als dit byzondere Volksregt omtrent een zeker geval zwygt, of onzeker en twyfelagtig is, tot het algemeene natuurlyke Volksregt te rug moet keeren. - Op deeze beschouwing van het Volksregt, laat hy voorts volgen zyne aanmerkingen over de Onzydigheid, over de Vryheid der Zee, en over den Handel in 't gemeen. - Na 't ontvouwen hier van, als voorafgaande Stukken, die in de eerste plaatze eenige opheldering vorderen, komt

[p. 79]

onze Schryver tot de hoofdzaak zelve, en bepaalt zig ter overweeginge van de vrye Scheepvaart en den Koophandel van onzydige Volken in den Oorlog, naar het Algemeene Volksregt. Het geen hy deswegens bygebragt heeft, vat hy, om alles met een opslag van het oog te kunnen zien, aan 't einde deezer afdeelinge, te zamen, in de volgende korte stellingen.

‘1.	Een Staat kan de onderdaanen eens anderen, met welken hij in vrede leeft, in hunnen handel met een derden niet verhinderen.
2.	De onderdaanen van een onzijdige Mogenheid kunnen met alle volken eveneens in oorlog, als in vrede, handelen, gevolglijk ook met de oorlogende, en met alle soorten van waaren.
3.	Ook met wapenen en andere krijgsbehoeftens.
4.	De oorlogende kunnen onzijdige Kooplieden niets, ten opzigte der waaren, waarmede zij handelen, voorschrijven, noch zekere waaren uitzonderen; en nog minder kan hun de eene partij de Scheepvaart en den Handel naar de landen der anderen geheel verbieden.
5.	Daar tegen verkrijgt een oorlogende partij het recht, om in de door haar wapenen veroverde vijandelijke landen den handel van onzijdige Kooplieden te bepaalen, en, wanneer zij wil, in 't geheel te verbieden.
6.	En insgelijks den handel derzelven met de plaatsen, die door zijn Krijgsvolk zijn ingeslooten, of belegerd, met geweld te verhinderen.
7.	Maar op andere plaatsen mag zij zulks niet, en in 't allerminst in de open zee, doen.
8.	De oorlogende mogen hunne vijanden, of derzelver bondgenooten, in de open zee vervolgen en aantasten.
9.	Maar niet de Schepen en Waaren van onzijdige Volken op de zee aanhouden, doorzoeken en aanbrengen.
10.	Onzijdige Kooplieden zijn niet verpligt, om de voorschriften der oorlogende Mogenheden, waar bij zij, bij 't uitbreeken des oorlogs, den handel naar vijandelijke landen bepaalen, of zekere waaren verbieden, te gehoorzaamen.
11.	Zulk een verbod kan den Kooplieden alleen van hunne Overheden gegeeven worden; en bij deezen moeten de oorlogende het door onderhandelingen zoeken te bewerken.
12.	Maar de inwilliging derzelven is enkel eene goedwilligheid.
13.	De oorlogende hebben geen recht, om waaren den vijanden of deszelfs onderdaanen toebehoorende, uit onzijdige Schepen weg te neemen.
14.	Het is een openlijke onrechtvaerdigheid, den Schipper van een onzijdig Schip een bewijs af te vorderen, dat de laading aan onzijdige Kooplieden, en niet aan onderdaanen des vijands, toebehoort.
15.	Wanneer in een opgebragt vijandlijk Koopvaardijschip waaren van een onzijdig Koopman gelaaden zijn, zo moeten ze, zoo

[p. 80]

	draa deeze zijn eigendom aan dezelve bewezen heeft, hem te rug gegeeven worden.
16.	De Oorlogschepen en Kaapers der oorlogende partijen zijn niet gerechtigd, om van onzijdige Koopvaarders de vertooning der vragtbrieven en andere papieren, betreffende de laading, te eischen, of zelfs de waaren te doorzoeken.
17.	Zij kunnen alleen de vertooning der passen of zeebrieven vorderen, om daaruit te zien, of het in de daad een onzijdig Schip zij, dan niet.
18.	De oorlogende hebben geen magt van te rechtstelling over onzijdige Handelaaren, en derzelver Schepen in de open zee, en kunnen dierhalve geen gericht over dezelve aanstellen.
19.	Noch zulke Schepen, en de daarop gevonden goederen, onder voorwendzel, dat ze verboden, of het eigendom des vijands waren, voor verbeurd verklaaren.
20.	Het verlies dat onzijdige Kooplieden daardoor lijden, komt tot last van den Staat, die zulk een gericht aangesteld heeft.
21.	Dezelve is tot voldoening en vergoeding verpligt, en kan die niet afwenden door het voorgeeven, dat dit een zaak is, die voor zijn landgerichten, naar de landwetten, moet uitgeweezen worden.
22.	De Overheid van zulk een Staat kan ook, met het voorwendzel der regeeringsvorm, die haar de handen bindt, de eisschen van eenen anderen Staat, in zaaken van deezen aart, niet ontgaan; maar dezelve is gerechtigd, zich hierin alleen aan haar te houden.’

Ieder deezer Regten heeft de Autheur beweezen door 't Algemeene Volksregt bepaäld te zyn; met wederlegging der voornaamste stellingen van hun, die, de regten der oorlogenden te verre uitstrekken, en hun alles tegen allen veroorlooven. Tevens ter loops aangemerkt hebbende, dat het Europische Volkregt, in verscheiden opzigten, hier van afwykt, zo verledigt hy zig voorts om gezetter na te gaan, wat hieromtrent van tyd tot tyd stand gegreepen heeft. Zulks doet hem eerst kortlyk het oog vestigen op de geweldige maatregels die zommige oude Volken in dit geval genomen hebben, op de wetten der Roomsche Keizeten desaangaande, en wel byzonder op de Bullen der Pausen, die het verkoopen en leveren van krygsbehoeften, aan de ongeloovigen, ten strengste verbooden. En hierop, zegt hy, ‘is het vervolgends in Europa een gewoonte geworden, dat de oorlogende Mogendheden onzijdige volken verbooden, hunnen vijanden zulke waaren toe te voeren, met bedreiging, dat zij dezelve, in geval van overtreeding van dit verbod, zouden neemen, en als goede buit aanhouden. De uitoeffening van dit, het algemeene Staats- en Volksrecht wederspreekend, recht, heeft des te minder tegenstand gevonden, daar de Europische Volken het, in de handelverdragen tusschen hen geslooten, als een algemeene grondstelling aangenomen, en daarin zeer naaukeurige lijsten

[p. 81]

der waaren gesteld hebben, die in den oorlog, in zoo verre zij naar de landen en havens van de vijanden der een of andere oorlogende partij gevoerd worden, verbooden zouden zijn.’

Ter nadere ontvouwinge van dit algemeene voorstel levert hy ons verder eene lyst van de handelverdragen der Europische Mogenheden tot op den tegenwoordigen tyd, met nevensgaande aanmerkingen wegens derzelver inhoud, overeenkomst of verscheidenheid in 't algemeen, en derzelver byzonderheden, die bovenal van gewigtigen gevolge zyn. By uitstek heeft men hieromtrent gade te slaan, een onderscheid tusschen de oude en nieuwere handelverdragen, dat, in zekeren zin, een oud en nieuw Europisch Volksregt te wege gebragt heeft, met betrekking tot vyandelyke goederen, schoon anders geen verbooden waaren, in onzydige Schepen. In vroegere dagen hield men zig gewoonlyk aan den regel, ‘dat vyandlyke goederen, in Schepen van onzydigen gevonden, verbeurd; en dat integendeel de waaren van onzydigen, in vyandlyke Schepen gevonden, vry waren.’ Dan zints het midden der voorige Eeuwe heeft men veelal vastgesteld, ‘dat een onzydig Schip de gantsche laading, t zy geheel of gedeeltelyk den vyand toebehoorende, vry maakt; en dat integendeel een vyandlyk Schip met de gantsche laading, al behoorde dezelve aan onzydigen, verbeurd is.’ Volgens het oude regt ziet men alleen op den eigenaar der Waaren, en volgens het nieuwe regt alleen op den eigenaar van het Schip. Uit deeze opgegeeven handelverdragen leidt onze Autheur voorts af, in hoe verre het Byzondere Europische Volksregt onderscheiden zy van het Algemeene Natuurlyke Volksregt, en de handelvryheid grootlyks beperkt hebbe. Hieraan hegt hy wyders een beknopt verslag van eenige merkwaardige geschillen, die tusschen de oorlogende en onzydige Mogenheden, wegens de Scheepvaart en koophandel, geduurende den oorlog, ontstaan zyn. In 't opstellen van dit gedeelte heeft de Schryver de voornaamste hier toe betrekkelyke gevallen, van den laateren tyd, en wel inzonderheid de geschillen van Groot Brittanien, zo met Pruissen als met de Nederlanden, kortbondig opgehelderd, met aanwyzing van de wederzydsche gronden, en beoordeeling van dezelven.

Eindelyk schikt de Autheur de laatste afdeeling van dit zyn Werk, tot het byeenverzamelen van eenige Mengelaanmerkingen, over den vryen Handel, die zomwyl den onderdaanen der oorlogende Mogenheden is toegestaan, en over de onderhouding der regten van onzydige Staaten, ten aanzien des Handels in oorlogstyden. Ons onder het oog gebragt hebbende de gevaarlyke omstandigheden van de Scheepvaart en den Koophandel door den oorlog, van ondsher, meldt hy ons, hoe veele Mogenheden nu en dan, door byzondere handelverdragen, die onheilen verminderd hebben; terwyl hy ons tevens doet zien, dat 'er nog veele overblyven, die insgelyks geweerd kunnen worden, en welker weering de billykheid ten kragtigste vordert.

[p. 82]

Op het aandringen hier van sluit hy ten laatste dit Geschrift, met het volgende voorstel, ter meerdere beveiliginge van den Zeehandel.

‘Om den zeehandel, welks bevordering thans een der gewigtigste belangen van alle aan de zee grenzende Staaten is, de mogelijkste zekerheid in den oorlog te verzorgen, zoude het een groot voordeel voor hunne Overheden zijn, wanneer dezelven een algemeen recht der zeeoorlogen lieten opstellen, waarin de rechten der oorlogenden omtrent onzijdige koopvaarers naauwkeurig bepaald, en te gelijk hunne te verregaande aanmaatigingen tegen dezelven paalen gesteld wierden. Daar alles, wat de oorlogende tegen de Koopvaardijschepen van onzijdige volkeren, onder den voorgewenden naam van volksrecht, bedrijven, naamelijk de opbrenging en aanhouding der verboden en vijandlijke Waaren in onzijdige, gelijk onzijdige Waaren in vijandlijke schepen, door het algemeene volksrecht volkomen afgekeurd wordt; zoo zoude het niets dan rechtmaatigheid zijn, onzijdige volken en Kooplieden hunne door eenen rechtmaatig geweld ontroofde natuurlijke rechten weder te geeven. De inwilliging der magtigste Zeemogenheden zoude hier het hoofdzaaklijkste zijn. Maar kan men van hunne grootmoedigheid en menschenliefde wel verwachten, dat zij liever van de oogschijnlijke billijkheid afwijken zullen, dan een wel onbillijk recht, in welks bezit zij echter eeuwen lang geweest zijn, verdedigen zouden? Zoo al, bij ongeluk, dit het geval niet zijn mogt; zoo zoude men zich moeten vergenoegen, dat de zoo veele moeilijkheden met zich voerende oude gewoonte, om onzijdige Schepen, wegens de daarin gelaaden vijandlijke waaren, in de open zee, aan te houden, te doorzoeken en te neemen, afgeschaft, en de nieuwe, naar welke wij Schip vrij goed maakt, doorgaands, en door alle Europische mogenheden, aangenomen wierd. Daar door zoude de hebzugt der kaapers paalen gesteld worden. Zij zouden van onzijdige Schepen verder niets, dan de vertooning der Passen en Zeebrieven, eischen, en dezelve geenzins kunnen bemagtigen, noch in eenige haven ter gerechtlijke onderzoeking kunnen voeren. De ter zee handelende onderdaanen van onzijdige Staaten zouden het groot voordeel daarvan hebben, dat zij hunnen weg onverhinderd mogten voortzetten, zonder zich door de Admiraliteits gerechten der oorlogenden in langduurige en kostbaare rechtshandelingen in te laaten, uit welke zij nimmer zonder een merklijk verlies komen. In 't bijzonder zoude zulk eene nieuwe inrichting de Duitsche Ryks en andere Hanzee-Steden voordeelig zijn, welke het meest in oorlogstijden lijden, wijl het hunne overheden aan de zeemagt ontbreekt, door welke zij beschermd zouden kunnen worden.

Zo al de oorlogenden, door deeze verandering der grondregels en gewoonten, de aanspraak op vijandlijke waaren in onzijdige Schepen verliezen; zoo wordt nogthans dit verlies, door de hun daar tegen toegestaane aanhouding der waaren van onzijdigen in vijandlijke Schepen, vergoed; en zij behouden boven dien het recht ter

[p. 83]

wegneeming van krijgsbehoeften, die zij in onzijdige Schepen vinden, die naar vijandlijke landen en havens bestemd zijn. Daar het algemeene volksrecht hen noch het een noch het andere veroorloft; zoo is het een groote toegeevenheid van de zijde der onzijdigen, het toe te staan, en het als een offer der noodzaaklijkheid aan te merken, in welke zij zich bevinden, om van twee kwaaden, die niet te gelijk vermeeden kunnen worden, het kleinste te kiezen. 't Is in de daad voor onzijdige Staaten ten uiterste smertelijk, dat zij zich gedwongen zien, zulke harde wetten, zoo nadeelig voor hunne achtbaarheid en de handteering hunner onderdaanen, te erkennen; welke aan den anderen kant den oorlogenden tot groot voordeel strekken; wijl zij daardoor in 't bezit van zulke rechten gekomen zijn, op welke zij anders geen aanspraak hadden kunnen maaken. Hiermede konden deeze zich des te meer vergenoegen, daar zij het kleinste, de onzijdigen het grootste, deel der Europische magt uitmaaken. Het stemt met de rede en met de billijkheid veel meer overeen, dat waare en ontwijfelbaare rechten der meesten, boven de slegtgegronde en twijfelachtige aanmaatigingen der minsten, gesteld worden, inzonderheid daar die, door de bepaaling hunner rechten, veel verliezen, en deeze, door de uitbreiding hunner aanmaatigingen, veel winnen. De zaak van hun, die zich toeleggen om een nadeel af te wenden, is altyd meer begunstigd, dan die derzulken, die een zeer groot en buitengewoon voordeel, ten nadeel van een ander, zoeken.’