Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1780

Beschryving der kaarsjes (bougies) van den heere Daran, gewoon heelmeester des konings van Vrankryk.

Aan de Weledele Heeren, Schryveren der Algemeene Vaderlandsche Letter-Oefeningen.

Wel Edele zeer geleerde Heeren!

Hebbe niet ondienstig geagt, de volgende Beschryving van het Geheim, van den Heer daran, uit het Fransch te vertaalen, en dewyl het zelve by veelen misschien nog niet bekend is, biede ik UWEd. myne Vertaaling aan, om, zo UWEd. het goedvinden mogten, eene plaats aan dezelve in UWEd. geleerd en nuttig Maandwerk te vergunnen; blyvende met alle agting,

Wel Edele zeer geleerde Heeren!

Uwel Edele gereede Dienaar,

j^s. rôrol, M.D.

Enchuisen, den 12 December, 1779.

[p. 12]

Beschryving der kaarsjes (bougies) van den heere Daran, gewoon heelmeester des konings van Vrankryk.

Na een beproefde overvinding van vyftig jaaren, maakt de Heer daran de samenstelling van zyn middel voor de moeijelykheden in 't wateren, het gemeen bekend^(a). De roem, die hy in Europa door de samenstelling zyner Kaarsjes verworven heeft, heeft de gewoone uitwerkingen der nuttige ontdekkingen te wege gebragt. Men vond menschen in Vrankryk, Engeland, Italie en Duitschland, welke het gemeen hebben zoeken te overreeden, dat de H. Daran de eenige bezitter niet was van het middel daar hy gebruik van maakte; men heeft zelfs samenstellingen gemeen gemaakt, welke men als zyn middel opgaf. Men vind 'er een voorschrift van in een Werkje, genaamd Traité des Tumeurs, Tom. II. pag. 387, in 't jaar 1759 in 't ligt gegeeven. De beroemdheid van den Schryver deezer Verhandeling was zo verleidende, dat de Hr. van der Monde, hoewel hy een scherpe beoordeeling van dit Werk gedaan had, dit middel bekend maakte in zyn Journal de Médecine van 't jaar 1760, pag. 556 en volgende; de voorschriften die men opgaf, wierden daarna in verscheide Schriften over de Venusziekte overgenoomen; men kan zig thans gemakkelyk overtuigen dat deeze Voorschriften ingebeeld waren.

Wat nu de Kaarsjes zelfs aangaat, 'er zyn drie soorten van, de grooten, de middelmaatigen en de kleinen; de samenstelling is als volgt.

(a) De Tytel van het Werk is: Composition du remede de Mr. daran, écujer &c. remede qu'il pratique avec succès depuis 50 ans, pour la guérison des difficultes d'uriner, et des causes qui les produisent, publie parlui même; precedée d'une preface, où l'on expose les raisons qui ont fait différer jusqu'à present cette publication, et les motifs qui engagent aujourd'hui a la faire; Suivie d'un discours sur la theorie des maladies de l'Urethre, des preuves qui constatent l'efficacité du remedé qui les guérit, et des moyens de faire connoître le mal même aux personnes qui en sont attaquees. A Paris, chez Didot le jeune, in 12mo. 1779.

[p. 13]

Eerste soort

Neem bladen van Scheerling, Tabak, Rolklaver of Welriekende Klaver, bloemen en bladen van St Janskruid, van ieder een goede handvol, klein gehakt en gesneden; Oly van Nooten tien pond; droogen Schaapendrek een pond; laat het alles in een ketel op een zagt vuur kooken, tot dat de Planten als gebraaden zyn; wring dezelve dan sterk door een doek, en giet de doorgewrongen oly in een schoonen ketel; doet 'er dan by Reusel en Schaapenvet, van ieder drie pond, zet het op het vuur, en als alles wel gesmolten en heet zal zyn, doet 'er, langzamerhand, en geduurig met een houten spatel-roerende, by, agt pond Glit tot poeder gestampt, laat het samen een uur kooken op een zagt vuur; voeg 'er daarna nog by, twee pond geel Wasch, het welk gy op het vuur moet laaten tot dat de stof de behoorlyke dikte verkreegen heeft^(*). Doop 'er daarna in, fyn halfsleeten doek, van 8 duimen breed, en 36 lang, om 'er kleine zwagteltjes van te maaken van 7 duimen lang, en min of meer breed volgens de dikte der Kaarsjes; die een lyn breed zyn, zyn de fynste, en dus na evenredigheid tot vier toe, welke de dikste geeven; altoos op de dikte van het doek agtslaande. Lik en rol dezelve op een tafel, om 'er Kaarsjes van te maaken; van een weinig kegelagtige gedaante.

(*) Men dient agt te geeven, dat dezelve niet te hard noch te week zy; in 't eerste geval breekt het kaarsje, en kan den Lyder kwetzen; in 't tweede, kromt het kaarsje om, en gaat 'er ongemakkelyk in.

Tweede soort.

Neem een deel van de voorgaande samenstelling, en twee deelen geel Wasch, smelt dezelve, geduurig roerende, op het vuur. Als het alles kookt, doop 'er het doek in, om 'er middelmaatige Kaarsjes van te maaken.

Derde soort.

Neem een deel van de eerste samenstelling, en vier deelen geel Wasch, en handel 'er mede als boven.

[p. 14]

Zalf, om de Kaarsjes van het eerste soort mede te besmeeren.

Neem Copaiva Balsem 4 oncen; Diapalm plaaster, op het vuur, in deezen Balsem gesmolten, 2 oncen, voeg 'er by een once fyn gemaakten Schaapendrek, meng en roer het tot dat de stof koud geworden zy.

Wat de andere Kaarsjes aangaat, het is genoeg dezelve met oly te besmeeren, zonder welke zy moeijelyk zouden ingaan.

Men kan het gebruik deezer Kaarsjes gemakkelyk raaden; in de belemmering van den Pisgang, begint men zig van deeze laatsten te bedienen om de wegen te openen, en trapsgewyze komt men tot het gebruik van de eersten. Als de Hr. Daran de Vleesige uitwassen (die hy door proeven zeker stelt) en vereeldheden der Pisgang, als gesmolten, en tot verettering door deeze Kaarsjes gebragt heeft, heeft hy de gewoonte, by dit hulpmiddel, Kwikpillen te voegen, bestaande uit zoete Kwik, poeijer van Jalappe, Scammoneum, en Pokhoutsgom, van ieder even veel, met Syr. Rosar. solutif. tot pillen gemaakt, van 5 grein ieder, en waar van men den Lyder 's morgens of 's avonds, te bed gaande, twee of drie laat gebruiken. Op denzelfden tyd, geeft hy verzagtende, slymerige, en zagtelyk openende gerstendranken, met Salpeter, en de behandeling word beslooten, door Staal- bron wateren.