Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1780

Aanspraak der Roomsch-Catholijke Pastooren, onder de Bailluagie van Rijnland, aan den H.E.W. Heere W.J.Th. van der Does, bij deszelfs aanstelling tot Dijkgraaf en Bailjuw van Rijnland. - Missive wegens die Aanspraak. - En Vrye Gedachten over het offereeren van Douceurs aan Officieren, Dykgraven en Bailluwen. Alom te bekomen in gr. octavo.

Deze Papieren gaen over de douceurs, welken de Roomsch-Catholyken gewoon zyn te offereeren, voor de vergunning en bescherming der handhavinge van hunnen Eerdienst, om denzelven ongestoord te mogen oefenen. Naer luid derzelver zou daer toe, zegt men, aenleiding gegeven hebben de eisch van zyn Hoog Ed. v.d. Does, als vorderende by het compliment, hem, wegens deszelfs aenstelling tot Dykgraef en Bailluw van Rynland, gemaekt, de somme van twee-honderd Ducaten; terwyl de voorige Dykgraef maer zeven-honderd Guldens getrokken zou hebben. Het Compliment van den Roomsch Priester Witbols, uit naem zyner Medeamptgenooten afgelegd, of de Aenspraek door hem aen den Here Dykgraef, was enigermate geschikt om zyn Hoog Ed. in te nemen; maer ze had, zo men verhaelt, geen invloed; om dat ze slegts vergezeld ging van het gewoone douceur, welks ontvangst geweigerd werd. - Dit voorval heeft iemand bewogen ene Missive te schry-

[p. 509]

ven, welke, buiten de meermaels herhaelde klagten over den toestand der Roomsche Kerke hier te Lande, inzonderheid ene klagte behelst, ‘dat men, het geen te vooren een Douceur genoemd werd, en 't ook waarlyk is, nu reeds door de gewoonte met den naam van Wet bestempelt, en op de alleronbeleefdste wyze aftroggelt.’ In zodanige omstandigheden mishaegt de bovengemelde Aenspraek den Missiveschryver; hy wilde sterker gesproken hebben; en legt hem ene andere tael in den mond, in de verzekeringe dat men zelfs niet gehouden is enige Douceurs te geven. Zyns oordeels is men in 't algemeen te slap geweest in 't handhaven van 't regt der Roomschen, na 't afloopen der bittere tyden; en dit wraekt hy ook in deze Aenspraek. - Op deze Missive is gevolgd, een Stukje, getyteld: Vrye gedachten over het offereeren van Douceurs enz. by manier van een Brief aen den voorigen Missiveschryver. De opsteller van dezen Brief railleert enigermate met het voorval; hy begrypt dat de geoffereerde maer geweigerde penningen winst zyn; om dat de Dykgraef, voigens dien Schryver, geen regt heeft om iets te vorderen; des zy de nu geweigerde penningen kunnen besparen. - Edoch ene bedenking van een anderen aert is de volgende. ‘Zouden 'er, zegt hy, buiten en behalven het ongestoord oefenen van den Godsdienst, niet wel andere redenen by vermengt en onder begreepen zyn, welke de Heeren Pastooren zo oodmoedig en onderdanig maken, om zodanige Douceurs, by de aankomst van nieuwe Officieren, Dykgraven en Bailliuwen te offereeren, of jaarlyks eene Contributie op te brengen? - Ik ben altans in dat denkbeeld, dat 'er mogelyk eenige andere zaken, zo by Plakaten van Staat, als andere Resolutien, Wetten of Keuren zyn zullen; welke door het geven van zodanige Douceurs niet worden geobserveerd, en maar ongemerkt over 't hoofd gezien, ten minste zo, dat ze, in die stricte orde, zo niet geëxecuteerd worden, als men anders na regten wel zoude kunnen uitvoeren.’ Het komt hem voor dat de Eerw. Withols het stuk alzo begrypt, en naer dat denkbeeld zyne Aenspraek gericht heeft; waermede alles, wat de Missiveschryver daertegen ingebragt heeft, genoegzaem vervalt. Men geeft dus Douceuren van ene zyde, die door Douceuren van den anderen kant rykelyk vergoed kunnen worden. - Had de Schryver hier mede, of met dergelyke

[p. 510]

bedenkingen, zyne vrye gedachten laten afloopen, zou men kunnen zeggen, hy heeft vry wel aen zyn oogmerk voldaen. Dan hierby komt een haetlyk byvoegsel, dat te personeel is om in openbaren druk gemeen gemaekt te worden; en te haetlyker, daer 't voorkomt als gegrond niet op zeker weten, maer op hooren vertellen.