Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1780

[p. 445]

Dn. Pedro Rodriguez Campomanes en Mr. H.H.v.d. Heuvel, verhandelingen over het ondersteunen der gemeene Industrie. Te Utrecht, by B. Wild. 1780. Behalven het Voorwerk 296 bladz. in gr. octavo.

Onder de benaaming van Industrie in den algemeenen zin betrekkelyk tot alle Fabriken of Handwerken, heeft men hier inzonderheid het oog, op de veelal bepaaldlyk zogenoemde Manufactuuren, of die handwerkzaamheden, welken behooren tot het bereiden, spinnen, weeven, breien, verwen enz. van wol, hennip, vlas, catoen, zyde en soortgelyke stoffen. Dit soort van bezigheid onder de Spaansche Natie te bevorderen, de daartoe reedsgemaakte schikkingen door raadgeevingen te regelen, en 's Lands vermoogende Lieden te noopen, om deeze poogingen, als ten uiterste heilzaam, kragtig te ondersteunen, is het hoofdbedoelde van Don Campomanes in eene Verhandeling door hem over dat onderwerp geschreeven. Zyne Verhandeling des aangaande, behelzende eene zeer wel uitgevoerde aanpryzing der Industrie, met melding van 't geen daar omtrent reeds in Spanje gedaan is, en nu voorts met nut gedaan zou konnen worden, om dezelve, ter bevorderinge van 's Lands welzyn, voort te zetten en uit te breiden, is, naar derzelver verdienste, in Spanje met veel toejuiching ontvangen. De Raad van Castilien, de nuttigheid van dit Geschrift bezeffende, is daardoor zelfs bewoogen geworden, om aan zyne Katholyke Majesteit voor te slaan, dat het nuttig zyn zoude deeze Verhandeling op 's Lands kosten te doen drukken, en door het gantsche Ryk uit te deelen; waar op dezelve, de Vorst dien voorslag goedkeurende, op Koninglyk bevel te Madrid in druk uitgegeven is. Eerlange begreep men ook in Duitschland, dat die Verhandeling, voor zo verre zy grootlyks op natuurlyke en algemeene staatkundige beginzels uitgevoerd is, schoon de toepassing en de eene of andere aanmerking bepaaldlyk Spanje moge betreffen, den Landzaaten van dienst konde zyn; 't welk eene Hoogduitsche vertaaling, met eenige nadere ophelderingen, te wege bragt. Op een dergelyke wyze oordeelde er vervolgens de Heer van den Heuvel over, met opzigt tot ons Vaderland; het welk hem de Nederduitsche vertaaling van dit Geschrift deed aanraaden, en tevens aanzette, om dezelve het licht te doen zien, met eene nevensgaande Verhandeling van zyn Ed., die ook in deezen opmerking vordert, over de noodzaaklykheid van het ondersteunen der gemeene Industrie, en de middelen daartoe dienende, met betrekkinge tot ons Vaderland. - Het eerste gedeelte deezer Verhandelinge, by die van den geagten Spaanschen schryver gevoegd, strekt, om te toonen, dat de meeste middelen van redres, door Don Campomanes voorgesteld, op den tegenwoordigen staat van ons Vaderland toegepast kunnen worden; en tevens te doen zien, dat

[p. 446]

de redenen voor de bevordering der gemeene Industrie in ons Vaderland, als een Land van Negotie, meer dringende zyn, dan in. Spanje zelve. Voorts legt de Heer van den Heuvel 't 'er op toe, om zyne nadere gedagten over de middelen van redres hier te Lande te ontvouwen en aan te dringen. In zyne voor eenigen tyd, door de Hollandsche Maatschappy der Weetenschappen, goedgekeurde Verhandeling, waren, volgens het oordeel dier Maatschappye, de middelen van redres, door hem voorgeslaagen, egter niet voldoende, en sommigen daarvan niet genoeg uitgewerkt. Dit heeft zyn Ed. bewoogen, zig in deezen te verledigen, tot eene verdere uitbreiding dier middelen; en te gelyk, tot een onderzoek, nopens de best geschikte wyze, waarop dezelven in 't werk gesteld kunnen worden: 't welk zyne voorheen ingeleverde Verhandeling ten deezen aanzien vollediger maakt.