Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1779
(1779)– [tijdschrift] Vaderlandsche Letteroefeningen–
AuteursrechtvrijStezimbrotus, of de gestrafte ongehoorzaamheid; heldenspraak.Ga naar voetnoot(*)Voorzang.Het inlandsch vuur der twisten woedde
In 't Heldenkweekend Griekenland,
't Spartaansche Volk, in arren moede,
Ontstak, ontzind, aan allen kant
Het aklig oorlogsvuui, en broedde
Aan Theben onhed door dien brand.
* * *
Epaminondas, den Thebaanen
Een veldheer en grootmoedig Held,
De schrik der wrokkende Spartaanen,
Verlaat in haast het oorlogsveld;
Daar hy 't bewind der legeivaanen
Zyn dappren Zoon in handen stelt.
* * *
‘Myn Zoon’, dus spreekt de braave Vader,
‘'k Geef u deez Staf, misbruik hem met,
Voor het Thebaansche Volk niet nader'
By Sparta's magt, die ons verspied,
| ||||
[pagina 650]
| ||||
Ruk niet ten stryd, zyt geen versmaader
Van 't geen uw Vader u gebied’.
* * *
Naauw komt het Spartsche Volk ter ooren
Dat Stezimbrotus is verhoogd,
Of 't doet den Zoon deez' smaadtaal hooren,
Waardoor het Thebes val beoogt;
‘'t Vernedrend uur is nu gebooren
Nu 't Stezimbrotus heeft ten Voogd’.
* * *
Toen stroomde 't bloed met drift door de aders
Van Stezimbrotus, die zyn kling
Ontbloot, en hoort na rêen noch raaders,
Doch haakt na wraakverzaadiging,
Vergeet het streng gebod zyns Vaders,
O ongelukkig Jongeling!
* * *
Hy valt, vol moeds, op 's Vyands benden,
Met zyn Heldhaftig leger, aan,
En is getroost om alle elenden
Veeleer dan smaadreên uit te staan.
Hy zegeviert. - Zyn pligt te schenden
Bekroont zyn kruin met Lauwerblaên.
* * *
Thans keert hy uit het slagveld weder,
Met vreugd en schrik op zyn gelaat;
Zyn vader, weet hy, mint hem teder;
Doch weet ook dat hy snoodheid haat,
Hy zet zich in zyn tent ter neder
ô Gôon zyt hem tot toeverlaat!
| ||||
Vertooners.
| ||||
Eerste tooneel.Stezimbrotus, alleen.
ô Goden? die deez hand de zege deed behaalen,
Ik mag, door uwe gunst, met eerlaurieren praalen,
ô Sparters! die uw magt in Griekenland misbruikt,
De slagpen van uw trotsch is door myn hand gefnuikt,
Ik stond in 't legerspits, waar zo veel helden vielen,
En wie my tegenstond moest voor myn slagzwaard knielen.
| ||||
[pagina 651]
| ||||
Hoe groot een blydschap spreidt thans Thebes Volk ten toon,
En welk een vreugd gevoelt Epaminondas Zoon!
'k Ben door deez' Heldendaad myn grooten Vader waardig.
Myn Vader.... ach! ik vrees.... Hy is gestreng, regtvaardig,
'k Heb tegen zyn gebod de wapens aangegord,
Het vaderlyk gezag geschonden en verkort;
Doch moest ik dan den hoon der schimpende Spartaanen
Verdraagen? moest ik de eer der dappere Thebaanen,
Beledigd door hun taal, bezoedeld zien? - ô Neen:
Epaminondas zelf had nooit dien smaad gelêen,
En Stezimbrotus zou, uit deezen held gesprooten,
De schigten, door den haat veragtelyk uitgeschooten,
Geen weerstand bieden om een vaderlyk gebod?
De stem eens Vaders zwygt ziet men zyn eer bespot.
Een Lafaart draagt de hoon zyns vaderlands geduldig;
Doch een kloekmoedig man is zynen lande schuldig,
Als een baldadig volk zyn eer en luister rooft,
Dien hoon te straffen, zelfs ten koste van zyn hoofd.
Elk moet zyn Vaderland beschermen, leert de reden....
Maar 'k heb myn kinderpligt te schandlyk overtreeden,
Het vaderlyk gebod, zo vol van kragt en klem!...
'k Herinner my helaas! die agtbre vaderstem!
Ik moest het streng gebod myns Vaders laag veragten,
Om, als een Legervoogd, myn pligten te betragten,
'k Heb de eisch van 't land voldaan, de zege is my tot loon;
Doch myn gewisse knaagt, ik heb misdaan als zoon.
ô Goede Goden waar zal ik my heenen wenden,
Myn eigen hart is my een springaêr van elenden,
Het geen myn moed verheft, terwyl 't myn pligtbreuk wraakt,
Had ik, den pligt myn land verschuldigd, laf verzaakt,
'k Had dan gehoorzaamheid betoond aan mynen Vader.
Onmooglyk was 't me een held en zoon te zyn te gader,
Epammondas! 'k ben gesprooten uit uw bloed,
En niet alleen naar lyve uw Zoon, maar ook in moed.
Zoudt gy, ô Vader! van een dappren Zoon begeeren
Dat hy zou dulden.... neen! gy zult myn braafheid eeren,
My, als uw heldenspruit omarmende, aan uw hart
Met teêrheid drukken; doch als Zoon.... wat bittre sinart
Doorgrieft myn boezem, 'k schyn myns Vaders komst te dugten.
Welaan! 't is 't best voor my zyn streng gezag te ontvlugten,
'k Ontwyke dan zyn toorn; of laat ik 't heldenstaal,
Waaraan ik dank erken voor myne zegepraal,
In 't ongehoorzaam hart eens snooden Zoons verbergen,
Myn leeven zou het oog myns braaven Vaders tergen;
Doch ziet hy my ontzield, dan wydt hy mooglyk aan
Myn edel Heldenlyk een waare vriendentraan;
Terwyl hy traanen stort van een bedroefden Vader,
Daar hy zyn Zoon beschouwt als zyn gebods versmaader
Als snoode schender van het vaderlyk gezag;
Welaan.... dan zagt! ik hoor my nadert iemand, ach!
| ||||
[pagina 652]
| ||||
't Is Cleon, die de schrêen myns Vaders vergezelde,
Toen hy, uit deeze tent, na Thebes vesten snelde.
| ||||
Tweede tooneel.
stezimbrotus, cleon.
cleon.
ô Stezimbrotus, wagt uw Voogd en Vader af.
Hy nadert, en met hem uw welverdiende straf.
stezimbrotus.
Ik hoor hem reeds. ô Gôon! beschermt my voor zyn woede,
'k Vertrouw op uwe gunst, 'k beveel my in uw hoede.
| ||||
Derde tooneel.
epaminondas, stezimbrotus, cleon.
epaminondas.
Ik eisch van u den staf, roemrugtig Oorlogsheld!
Aan u, als Legervoogd, van my ter hand gesteld;
Van uwe dapperheid zal Griekenland gewaagen;
Gy hebt u roemryk in uw post als Voogd gedraagen;
'k Eerbiedig u als Held, en 't maakt myn hart verheugd,
Dat Thebe Mannen kweekt van zulk een Heldendeugd.
stezimbrotus.
Myn Vader schept gy dan genoegen in de daaden
Van uwen Zoon?
epaminondas.
ô Neen! Gy dorst myn wil versmaaden,
Ontrouwe Zoon! gy zyt de bron van myn verdriet,
ô Snoode! zidder vry, daar gy uw Vader ziet.
Ik moest wel, als Thebaan, uw Heldendaaden pryzen;
Doch moet in u een Zoon, die pligten schondt, verwyzen.
stezimbrotus.
ô Goden! welk een schrik: wat droefheid treft myn hart?
Myn Vader haat gy my? Onduldelyke smart!
Gedoog dat ik geknield....
epaminondas.
Sta van my af - niet nader -
Sta voor den regterstoel van een gehoonden Vader.
Wat noopte u om op 't heir des vyands los te gaan?
stezimbrotus.
De hoon van Sparta's heir deedt my te grievend aan,
Dan dat ik dulden kon die schimptaal te verdraagen,
En 'k heb, den Goôn zy dank! het met myn Volk verslaagen.
epaminondas.
En waar uw doel gemist, waar Thebes legermagt
Vernield, wat loon hadt dan uws Vaders hoofd verwagt.
Uw roekloos wangedrag hadt my beroofd van 't leeven,
| ||||
[pagina 653]
| ||||
Daar ik den legerstaf in handen hadt gegeeven
Van eenen Zoon, die my en myn gebôon versmaad.
stezimbrotus.
Myn Vader, ach!
epaminondas.
Myn Zoon! gy hebt, als onderzaat
En als een trouwloos Zoon, uwe duuren pligt vergeeten,
Was het geluk gekeerd het waar aan my geweeten;
Myn pligt als Vader en als Thebes Legervoogd
Veroordeelt u. Geen zucht van oudermin gedoogt
Dat ik u spaare. ô Neen! uw aanval kost u 't leeven.
Geregtigheid beveelt dit vonnis u te geeven.
stezimbrotus.
Ach Vader! 't moet dan zyn, myn Vonnis ligt geveld.
Omhels my dan als Zoon....
epaminondas.
Neen! als een edel Held,
En als een man aan my gelyk in Heldendaaden,
Omarm ik u, bekroont met frissche Lauwerbladen.
Zy staan uw krygshelm schoon, jaa, zy verrukken my,
Uw Heldendeugd baart roem aan Thebes burgery:
Doch ik, ik moet het regt, 't gezag eens Vaders, styven,
Epaminondas moet Epaminondas blyven.
Daar ik geen regelmaat, dan die van 't regt, erken.....
stezimbrotus.
En ik zal toonen dat ik Stezimbrotus ben.
Dat ik met fieren moed en als een Held kan sterven.
Zo ik één enkle beê, als Zoon, nog mag verwerven,
Ik smeek om geen genaê, daar 't leeven my verdriet,
Maar om het troostryk woord... Myn Zoon ik haat u niet.
epáminondas.
Wel aan herrys myn Zoon! al ben ik streng regtvaardig,
Gy zyt de liefde van een dappren Vader waardig.
Myn Zoon! ik haat u niet.... blyf in uw sterven groot.
ô Cleon! leid dees Held, leid mynen Zoon ter dood...
stezimbrotus.
Vaarwel, geen lafheid zal myn jonsten snik bevlekken,
Maar 'k zal 't Thebaansche Volk een bloedig voorbeeld strekken,
Hoe het zyn kinderpligt altyd betragten moet.
| ||||
Vierde tooneel.
epaminondas.
Daar gaat myn Zoon, die my dees traanen storten doet;
'k Gaf hem zo wel myn moed als de oorsprong van het leeven,
En ach! die heldenaart doet Stezimbrotus sneeven.
Epaminondas, acht gy moet zyn Regter zyn....
Welaan dat ik met moed voor Thebes volk verschyn,
Ik volg de schreên myns Zoons, en zal de waereld toonen,
Door zyn gestrenge straf, als Heirvoogd, by te woonen,
| ||||
[pagina 654]
| ||||
Dat myn regtvaardigheid den hoogsten top bestygt,
En als 't de pligt 't gebiedt de stem der Liefde zwygt.
| ||||
Slotzang.De Heirvoogd komt het Thebisch krygsvolk nader,
Zyn groote Zoon knielt, als een Held, ter neêr,
En schrikt niet voor het glimmend moordgeweer;
Maar wagt den dood, op 't wenken van zyn' Vader.
* * *
Het slagzwaard beeft, het schynt den wenk te schromen,
Om zulk een held te treffen in den strot...
Daar rolt zyn hoofd! ô ongelukkig lot!
Wy zien het bloed van Stezimbrotus stroomen.
* * *
ô Helden klaagt en scheurt, uit rouw, uw kleeren,
Beschouwt den Held terwyl hy sterft, ô Goôn!
Geeft zyne ziel by u een beter loon:
Want Heldendeugd zal nooit haar loon ontbeeren.
* * *
ô Strenge pligt! ô Deugd! gy doet ons beeven,
ô Jonge Held! ô slegt bekroonde moed!
Zyn lauwers zyn besmet met Heldenbloed;
De Vader deedt zyn dappren Zoon hier sneeven.
* * *
ô Zoonen! leert, leert dan gehoorzaam weezen,
Wanneer een Held, een Vader, u gebiedt.
Het voorbeeld, dat ge in Stezimbrotus ziet,
Doe u de straf, de straf eens Vaders, vreezen.
|