Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1779

Berigt van de schaadelyke en doodlyke gevolgen van zeker venynig Vogel gebraad te Nymegen. Door M.J. de Man. Med. Dr. en Archiater deezer Stad, Lid van de Holl. Maatsch., enz. Te Nymegen by A.v. Goor. In groot octavo 43 bladz.

In de beantwoording der Vraage, leveren de Dieren, welken het een of ander venyn tot hun voedzel gebruiken, voor den Mensch eene venynige spyze op? zyn het de Geneeskundigen niet eens; men vindt 'er die zulks ontkennen, maar ook anderen, die het wel sterk beweeren. Dr. de Man verklaart zig in dit Stukje voor de bevestigende zyde; en beroept zig, buiten het geen hy uit andere Schryveren bybrengt, op een geval te Nymegen, in 't afloopen van 't jaar 1777, van welks gevolgen hy ooggetuigen geweest is. Een Man en Vrouw benevens een Dogter des Huizes hadden des middags een Vogel-gebraad, waar onder ook eenige Leeuwrikken, gegeeten. Met den avond werd, de een voor en de ander na, zeer ongesteld. Op de verdenking van het Vogel-gebraad, die als ongegrond verworpen wierd, at de Heelmeester met zyne Huisvrouw de overgeschooten vogeltjes, welken nog vyf waren, dien avond koud op; maar, na verloop van weinige uuren, waren ook zy aan geene geringe ongesteldheid onderhevig. Allen die van 't Vogelgebraad gegeeten hadden waren, de een minder de ander meer, aan toevallen onderworpen, die met regt gevaarlyk genoemd mogten worden; en de Moeder was reeds den volgenden morgen een Lyk; doch de ande-

[p. 394]

ren zyn, na 't doorstaan der toevallen, behouden gebleeven. Dr. de Man, een uitvoerig verslag van dat alles gegeeven hebbende, leidt 'er, daar 'er, gelyk hy opmerkt, niets was, dat eenigen grond van kwaade verdenking kon geeven, uit af, dat het Vogel gebraad venynig geweest is. - Hierop valt nu de vraag, van waar dan dat venyn in de Vogelen? Ter naspooringe hier van heeft onze Geneeskundige veel moeite aangewend; en alle zyne proefneemingen, in deezen breeder voorgedraagen, brengen hem tot die gedagten, dat de Leeuwrikken vergiftigend zyn, door te aazen op de Schierling of dolle kervel, 't werk bovenal plaats schynt te hebben, als 'er sneeuw op het veld ligt. En 't geen hem in zyn gevoelen, dat men daarin de oorzaak van de toevallen der opgemelde Lyders en Lyderessen heeft te zoeken, bevestigt, is, zo als hy vervolgens doet zien, dat de hier voorkomende toevallen eene merkwaardige gelykheid hebben, aan die toevallen, welken door de dolle kervel te wege gebragt worden. - Onze Geneeskundige behandelt dit onderwerp zeer geschikt, en beantwoordt de bedenkingen, welken daaromtrent kunnen opkomen, in diervoege, dat zyn gestelde zig vry gunstig opdoe. Zyn besluit is des,

‘Dat Dieren, door venyn gevoed, [dat is, als uit zyn voorgezegde blykt, die 'er min of meer hun hoofdvoedzel van maaken,] een venynig gerecht voor den mensch opleveren, meer of min kwaadaartig, naar maate dat de hoeveelheid of de hoedanigheid des venyns zy, 't welk zy gebruikt hebben.

Dat in dit geval de Leeuwrikken waarlyk vergiftig geweest zyn.

Dat de dolle kervel voor de oorzaak dier vergiftiging, als nergens anders aan, met eenigen grond, kunnende toegekend worden, te houden zy.

Dat zy dit Kruid des winters zoeken, wann eer 'er Sneeuw ligt, ja al voor de Sneeuw, waarschynlyk zoo draa zy de koude voelen aankomen, om zich, in naarvolging van andere Dieren, tegen de aannaderende vorst, wel te doorvoeden; maar daarnaa, vet geworden zynde, en den schaarseren dag kunnende verduuren, van andere, min voedzaame, zaaken bestaan.

Dat het derhalven gevaarlyk zy, in den winter, by of omtrent sneeuwtyd, van dit gevogelte te eeten: En

[p. 395]

men, in alle Saisoenen, 't veiligst zal handelen, met, voor af, de Maagen te onderzoeken, en te zien, of die ook met eene soortgelyke groente als de dolle Kervel, [hoedanige Dr. de Man in de maagen eeniger Leeuwrikken ontdekt had,] vervuld zyn’.