Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1779

Het Leven van Magister Ulrich Zwingli, geschetst door den Heere F. Nuscheler, Professor in het Carolinum te Zurig; en ten dienste der Nederlanderen vertaald, en voorzien met eene Voorrede, door N. Barkey, In 's Gravenhage by J.H. Munnikhuizen en C. Plaat, in Comp. Behalven het Voorwerk 172 bladz. in gr. octavo.

Nadien Magister Ulrich Zwingli, in 't voorgevallene ten dage der Hervorminge, niet minder dan andere beroemde Hervormers, in aenmerking komt, zo verdiende zyn levensloop nog wel ene naeuwkeuriger beschryving, dan tot nog het licht gezien had. En hieraen voldoet de Hoogleeraer Nuscheler in dezen op zo gepast ene wyze, dat het den Hoogleeraer Barkey bewoogen hebbe, om dit Geschrift ook in de Nederduitsche Tale gemeen te maken. Het behelst een Oordeelkundig verslag van 's Mans voornaemste verrichtingen, met nevensgaende aenmerkingen over het voorgevallen in die dagen, zo ver hy 'er deel in had. Men ziet hier de opkomst en den voortgang zyner poogingen, met derzelver gunstigen uitslag, ter hervorminge van den Godsdienst in Zwitzerland; tot bevordering van ene Godsdienstige kennis, die zich eniglyk grond op Gods Woord; waertoe hy zich al vroeg bevlytigde, en ter welker verbreidinge hy standvastig alles aenwendde, wat in zyn vermogen was; terwyl hy tevens, als een rechtaertig Patriot, het zyne toebragt, om de Burgerlyke Vryheid en het welwezen van zyn Vaderland te helpen handhaven. Het geschiedkundige berigt is op zichzelve, ter kennisneminge van den aenvang der Hervorminge in

[p. 297]

Zwitzerland, van aenbelang; en de byzondere voorvallen zyn meermaels leerzaem, om ons onder 't oog te brengen, op welke gronden en wyze de Hervorming aldaer gevestigd is, hoe de Overheid van Zurich, hoe Zwingli zich daer in gedragen hebbe, en welke maetregelen 'er diestyds genomen zyn, om 't bygeloof te fnuiken, vooroordeelen te overwinnen, en de vrye beoefening van Gods Woord te bevorderen. Zulks levert hier dikwerf lessen en voorbeelden, die ook nog heden niet te veel ingeboezemd kunnen worden. Dit doet den Hoogleeraer Barkey met reden de lezing van dit Stukje, in 't een en 't ander opzicht, in zyne Voorreden aenpryzen: waernevens hy te gelyk deze en gene ongunstige denkbeelden, nopens eenige byzondere voorvallen, tegengaet; 't zy om ze volstrekt te wederleggen, of ten minste van derzelver grootste sterkte te berooven. Voor 't overige heeft men, ten dezen aenzien, het gedrag van Zwingli, even als dat van andere Hervormers, te beoordeelen, naer de toenmalige omstandigheden van zaken; wanneer men vry gereed zal overhellen, om die en deze misslagen, welken ons in hunne handelwyzen mogten voorkomen, enigermate te verschoonen; te gereeder, daer de ondervinding van later tyden maer al te veel geleerd heeft, dat een vuurige yver, zelfs in minder verschoonende omstandigheden, den Mensch ligtlyk vervoert; 't welk ten lesse kan strekken, om bovenal op onze hoede te zyn, wanneer wy met deze en gene denkbeelden of inzigten sterk ingenomen zyn.