Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1779

H. Venema Opuscula. Leov. apud J.A. de Chalmot 1778. Absque brevi Praef. 512 pp. in quarto.

Enige kleine Stukjes, eertyds door den Hoogleeraer afzonderlyk uitgegeven, by een te zamelen, om ze hier door te beter voor verstrooijing te bewaren, was het oogmerk van den Boekhandelaer, en zulks heeft den Autheur bewoogen, 'er nog enige tot nog onuitgegeven Schriften by te voegen; ten einde dus dezen bondel tot een geschikt Boekdeel te brengen. Tot de hier eerstgemelde soort behooren, voor eerst, Vier Verhandelingen nopens de Godheid van Christus, of wegens de echte lezing en verklaring van Hand. XX. 28, 1 Tim. III. 16. 1. Joh. V. 20. en Col. I. 16, 17. Daeraen volgen drie wederleggende Schriften, tegen Artemonius ingericht, handelende over den waren zin van Rom. IX. 5; de vergelyking van 't begin van 't Euangelie van Johannes met het Zamenstel van Cerinthus; mitsgaders over enige plaetzen uit Ignatius, rakende het voorbestaen van Christus, en wegens den schryftyd van den eersten brief van Johannes. Hierby komt een drietal van Brieven aen de hooggeleerde Heren, P. Wesseling, T. Hemsterhuis en H. Cannegieter, behelzende des Hoogleeraers twyfelingen over, en bedenkingen tegen de echtheid der twee zogenaemde Brieven van Clemens, door den Hoogleeraer Wetstein, door den druk, gemeen gemaekt. - Zyn Hoogeerwaerde heeft die Schriften, by deze gelegenheid, herlezen, ook hier en daer beschaefd, en vermeerderd, dat inzonderheid plaets heeft, in den Brief

[p. 91]

aen den beroemden Wesseling. - By die Schriften, welken de oplettende lezing vorderen van hun, die zich in dit oordeelkundig Twistperk oefenen, heeft de Hoogleeraer nog gevoegd ene doorloopende Verklaring van Matth. XXIII. 1-12. en twee Academische Leerredenen over Matth. IX. 16 en 17: waerin onze beroemde Uitlegkundige den zin van 's Heillands voorstellingen, in die plaetzen, met oordeel ontvouwt, en tevens op latere tyden overbrengt, of, by manier van daer uit afgeleide leringen, toepast. - Zyne Verklaring van Matth. XXIII. 1-12 geeft hem, onder 't voorstellen van den hoogmoed, de beheersching van 't gewisse, de geveinsdheid en andere ondeugden der Phariseen en Schriftgeleerden, waer tegen Christus zyne Leerlingen waerschouwt, en in tegenstelling van welk gedrag hy zyne vermaenlessen tot zyne Leerlingen inricht, aenleiding, om den Leeraren en Leden der Kerke, ook in onze dagen, onder 't oog te brengen, waerop zy, ten dezen aenzien, acht hebben te geven, om niet onder dezelfde verwytingen of beschuldigingen te vallen; maer in tegendeel de lessen van onzen Hemelschen Leermeester getrouw en standvastig ten richtsnoer van hunnen handel te houden. - En niet minder gepast bedient zich de Hoogleeeraer van 's Heillands gezegde Matth. IX. 16 en 17. Naer 's Mans verklaring duidt Jezus in de eerste gelykenis aen, dat de Pharizeen zig gedroegen, als een verstandelooze Kledermaker, die een lap ongevold laken op een oud kleed zet; door hunne overleveringen by de Wet te voegen, waerdoor ze de Wet, in stede van dezelve te versterken, gelyk ze voorgaven hun oogmerk te zyn, kragtloos maekten. En verder strekt de twede gelykenis, om het gedrag van Jezus te rechtvaerdigen, dat hy zyne Discipels nog niet geheel inleidde, in de nieuwe bedeling, welke door hem opgericht moest worden, om dat zy 'er tot nog niet recht toe geschikt waren; des hy, dit doende, zich zo onvoorzichtig zou gedragen, als iemand, die nieuwen wyn in oude leder zakken deed. Het een en 't ander doet den Hoogleeraer ons onder 't oog brengen, hoe gevaerlyk en verkeerd het zy menschlyke leringen en inzettingen by de Leer van Jezus te voegen, en die aen anderen op te dringen: hoe wy ons in tegendeel aen de Leer van Jezus hebben te houden; en wel byzonder toe te zien, dat het Christendom niet ver-

[p. 92]

der van een gescheurd worde, door 't yveren voor deze en gene byvoegzels. Wyders, hoe men met reden een gewenschter voortgang van de Hervorming zou hebben mogen wachten, indien men het voorzichtig voorbeeld van Jezus gevolgd had; hoe men dat altoos in acht behoore te nemen, in 't behandelen van geschilstukken en 't stillen van onenigheden; mitsgaders in 't verkeren met zwakken, en in 't voordragen van waerheden, zo ver ze inderdaed, naer de vatbaerheid der Toehoorderen, van nut kunnen zyn: waerby men ten laetste nog heeft op te merken, dat men al wat ons nieuw voorkomt niet even daerom, om dat het nieuw is, behoort te verwerpen, en 't oude als oude beter te keuren; op dat men niet behoore onder de zulken, die, ouden wyn drinkende, terstond geen nieuwen begeren; zeggende; de oude is beter, Luc. V. 39; dat ons het character verbeeld van menschen, die hunne zinnelyke en strelende neigingen eniglyk opvolgen.