Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1778

Ed. Sandifort, Anat. et Chir. in Acad. Batav. quae Leidae est, Professoris, Observationes Anatomico-Pathologicae. Lugduni Batavorum. Apud P. v.d. Eyk et D. Vygh, 1777.

Ontleed- en Ziekte-kundige Waarneemingen. II. Stukken. In groot 4to. 151 bladz.

De geenen die de Ontleedkunde met oplettendheid oefenen, munten 't meest uit, in 't naspooren en ont-

[p. 593]

dekken van de oorzaaken der ziekten en gebreken van 't menschelyk lighaam, wanneer ze hunne ontdekte Waarneemingen gemeen maaken. De Hooggeleerde Heer sandifort, die de post van Hoogleeraar in de Ontleed- en Heelkunde, metroem, waarneemt, geeft hiervan een overtuigend bewys, door 't mededeelen van zyne Ontleeden Ziektekundige Waarneemingen, waarvan nu reeds twee Deelen 't ligt zien. 't Eerste Deel bevat X Hoofddeelen; ieder behelst een byzondere Waarneeming, waaronder veele zeldzaame. In 't eerste Hoofddeel deelt de Schryver ons mede, een zeer zonderling gebrek van 't Hart, waargenomen in een kind. 't Zelve was van gezonde Ouders gebooren, en, in 't eerste jaar, zeer gezond; vervolgens ontdekte men, in 't zelve, eene buitengewoone paarsheid in de vingers en nagels, zonder eenige andere tekenen van ongesteldheid, zo dat 't zelve, eer nog 't tweede jaar om was, alleen konde gaan. Van deezen tyd klaagde 't kind over eene zwaare vermoeidheid, zo dra als 't zich beweegde, waarby kwam een hardnekkige benauwde hoest. Deeze twee toevallen namen, van tyd tot tyd, toe, zo dat, op de geringste vermoeijing, 't aangezichte, de handen en beenen zeer paarsch van kleur wierden. De tong en lippen werden, somtyds, byna zwart. Door rust kwam de natuurlyke kleur allengskens weder. 't Kind nam wel in lengte toe, en had een natuurlyke eetenslust, doch bleef klaagen over vermoeidheid, tevens met een drukkende pyn in 't bovenste gedeelte van 't hoofd, en benauwdheid, voornaamlyk in den Winter. Hierby kwam 't gevoel van eene uit- en inwendige koude, die noch door 't vuur, in den Winter, noch door de hette der zon, in den Zomer, konde verdreeven worden. In zyn vierde jaar heeft 't Kind de kinderziekte, de mazelen, en de valsche pokjes doorgestaan, zonder eenige merklyke verergering in de opgenoemde toevallen. De benauwdheid nam, vervolgens, toe, met zulkehevige hartkloppingen, dat dezelve door de tegenwoordig zynde konden gezien en gehoord worden. Deeze droevige toevallen hebben 't gemelde Kind, dan meer, dan min, geplaagd tot zyn tiende jaar: wanneer de hartkloppingen de voorgaanden in hevigheid verre overtroffen; hier by kwamen flauwtens, zwelling, en klopping der kropsäderen. De benaauwdheden waren nu zo zwaar en hevig geworden,

[p. 594]

dat 't dikwyls scheen, dat 't elendige Kind 'er in stikken zoude. 't Geen ook twee jaaren daarna gebeurde, wanneer 't van zyn rampspoedig leeven verlost werdt. De gebruikte middelen, door de kundigste geneesheeren, met veel oordeel, aangeraaden, waren van weinig dienst; alleen werdt hier door, nu en dan, eenige verligting te wege gebragt. De oorzaak der toevallen was niet te overwinnen. De gemelde toevallen toonen duidelyk genoeg, dat de oorzaak in de longen, in 't hart, of in de werktuigen, die tot de ademhaaling en den omloop van 't bloed dienen, moet gezogt worden: doch waarin eigenlyk 't ongemak bestondt, was zeer moeijelyk te bepaalen. De Schryver merkt, met grond, aan, dat de ontleeding van lyders, die dergelyke toevallen gehad hadden, (waarvan hier voorbeelden aangehaald worden,) 't waarschynlyk maakte, dat de naaste oorzaak in 't hart moest gezogt worden. De ontleeding van 't doode lighaam bevestigde volkomen deeze waarschynlykheid. 't Hart werdt zeer opgezet en gespannen gevonden, zo dat 't zelve een groot gedeelte van de borst besloeg. Deeze uitzetting had voornaamelyk Plaats in de regter holte van 't hart: de groote Slagader was ook meer dan gewoonlyk uitgezet; doch de Longe Slagader was op die plaats, daar ze uit 't hart komt, zeer ingetrokken. De Longen vertoonden geen gebrek, maar waren klein, in één gedrongen. 't Bleek hier uit, dat de oorzaak van de gemelde toevallen in 't hart moest gezogt worden. By nader onderzoek, vondt de Hoogleeraer, tot zyne groote verwondering, dat de groote Slagader, tegen den gewoonen loop der natuur, haar oorsprong nam uit de beide holten van 't hart, zo wel uit de regter, als uit de linker, zo dat dezelve ook noodzaakelyk 't bloed, uit de beide holten voortgedreven, ontvangen moeste. Voorwaar eene zeldzaame afwyking van de Natuur! Uit deeze oorzaak verklaart hy gemakkelyk de beschreve toevallen. Zonderling was nog, dat de klapvliesen, in de Longe Slagader, door uitgroeijing, de opening, zo vernaauwd hadden, dat ze maar zeer klein bleef. Hierby kwam nog, schoon op verre na zo zeldzaam niet als 't voorgaande, dat de eyronde opening van 't hart niet gesloten was. 't Gemelde wordt door de afbeelding van Plaaten opgehelderd. Wy hebben, in 't kort, deeze zonderlinge Waarneeming medegedeeld,

[p. 595]

om daardoor den weetlust onzer Leezeren, tot 't onderzoeken van dit Werk, gaande te maaken; ten opzichte van de overige Waarneemingen laat ons bestek niet meer toe, dan dezelve op te noemen. 't Tweede Hoofddeel handelt over de ziekten van 't Hart, de Klapvliesen, en de groote Slagader. 't Derde, over een Scheede-breuk van de blaas. 't Vierde over een Darm-scheede-breuk, en eenige andere soorten deezer ziekte. 't Vyfde, over de Bloedvaten der nieren, en derzelver bekken. 't Zesde over den Steen in de nieren, geevende eene beschryving van een steen van 8 oncen gewigte, in 't Leidse Kabinet bewaard. 't Zevende, over eene gewrigtsverstyving van 't onderste Kaakbeen, 't geen zeer zeldzaam is. 't Agtste, over eenige gezwellen aan de Baarmoeder. 't Negende, over een zeker hard lichaam, op de Gehoorzenuw gevonden, 't geen een ongeneeslyke oorzaak van doofheid zyn kan. 't Tiende, over een aanhangzel uit de Nugteren darm groeijende. Deeze Waarneemingen worden ook door de noodige Afbeeldingen opgehelderd. Men vindt insgelyks by deeze Waarneemingen verscheide voorbeelden, uit de beste Schryvers aangehaald. Voeg hier nog by, de oordeelkundige aanmerkingen en gevolgen door den Schryver uit 't gemelde getrokken. - Wy wenschen zeer dat de genoemde Hoogleeraar met deeze onderneeming mag voortgaan tot nut der Geneeskunde.