Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1778

Schets der Ontleedkunde, door den Heere G.J. Plenck. Uit het Latyn vertaald, en met veele byvoegzelen vermeerderd, door D. van Gesscher. Tweede Deel. Te Amst. by F. de Kruyff, 1777. In gr. octavo 220 bladz.

WY hebben in 't Zesde Deel onzer Hedend. Letteroef. bl. 387, reeds onze gedagten over 't zelve opengelegd, en daar by gemeld, dat de Heer van Gesscher, by wyze van eene bygevoegde Verhandeling, aan het einde van dit Deel, een regelmaatige Beschryving der Watervaten zoude voegen. - Thans is aan die belofte voldaan. - Veelen zullen, volgens onze gedagten, niet genoeg onderrigt zyn, aangaande 't nut, dat eene nauwkeurige kennisse van de Watervaten en derzelver loop

[p. 65]

behelst: daarom vinden wy het dienstig, om, 't geen de Heer van Gesscher daar van in 't Voorbericht meldt, onze Leezers mede te deelen. Wy neemen dan de vryheid, 't zelve hier woordelyk over te neemen.

‘In de Voorreden, geplaatst aan 't hoofd deezes Werks, heb ik, (zegt gemelde Heer,) aangemerkt, dat ik, ten einde des Tweeden Deels, eene regelmaatige beschryving zoude geeven der Watervaten, op het geleide van den beroemden Hewson. Thans, nu ik aan deeze belofte voldaan hebbe, moet ik hier byvoegen, dat deeze beschryving my verschaft is door onzen beroemden Geneesheer, den Heere W. Forsten Verschuir, één der weinige bezitters, in ons Land, van het Werk des voorgemelden Schryvers, en een ooggetuige zyner naarspooringen. Al het aandeel dat ik zelfs daarin hebbe, bestaat enkel in de wyze van uitvoering, die ik, zoo veel mogelyk ware, naar het plan des Heeren plenck geschikt hebbe. De nuttigheid van dit Leerstuk in de Heelkunde, 't geene ik insgelyks hier moet aanmerken, is zeer groot, en bevat in zich de opruiming van verscheiden, anderzins onoplosbaare, zwaarigheden. De voortplanting naamlyk van sommige Heelkundige Ziekten, tot een ander Deel, wordt veel beter afgeleid uit de verspreiding der Watervaten, dan uit die der Zenuwen; de geliefkoosde stelling der meeste beroemde Heelmeesters. Het is hetzelfde met de kennis van verscheiden oorspronglyke gebreken; als meer gegrond op die der gemelde Vaten, als van alle overige deelen onzes Lichaams. Wat, by voorbeeld, is de reden, dat de bovenste Lieschklieren, door het Venussmet, meerder worden aangedaan dan de onderste, en de laatste meer dan de eerste, in de Verzweeringen, de Gewrigtziekten, en de Beenëeters der benedenste Ledemaaten? in het eerste geval immers, is het de gemeenschap der Watervaten van de bovenklieren met de Teelleden; in het laatste, eene zelfde gemeenschap der benedenste klieren, met de Watervaten der Dyen, Beenen en Voeten. Men kan het zelfde zeggen aangaande de mededeeling van het Kankergif, aan de Kaak- en Halsklieren, in de Kreeftgezwellen der Onderlip; van de overbrenginge deezes zelfden gifts, naar de Oxelklieren, in de Kanker der Borsten; en misschien ook, van de verspreiding deszelven, door de klieren, welken de Mamvaten vergezellen, in dezelfde omstandigheid, en die, volgens de aan my medegedeelde

[p. 66]

Waarneemingen des Heeren Camper, zoo uitermaaten gevaarlyk is. De vergrooting daarenboven der agterhoofdsklieren, in de Wonden of andere Gebreken van het gehairde deel des Hoofds; en de zugtige zwelling van den regter arm, in sommige gezwellen van den Hals, kan men alleen uit den loop der Watervaten afleiden. Ten bewyze van den invloed der kennis van de Watervaten op die van sommige oorspronglyke ziekten, is het genoeg aan te merken, dat de verschillende soorten van Waterzugt hunnen oorsprong verschuldigd zyn, niet zoo zeer aan eene vernietigde opslorping van het uitwaazemende vocht der byzondere holten van ons lighaam, dan wel, aan de onderschepping van de omloopende Watervaten, door de verstopping en zwelling van deeze of geene der Waterklieren, of de toedrukking der Watervaten, door eenig byleggend gezwel, en dergelyken. De algemeene uitdrooging zelfs van het Lighaam, in gevolge eener verstopping van de klieren des Darmscheils; en de hier van afhangende belette voortgang der Chyl door de Melkvaten, dat inderdaad niet zyn dan Watervaten, is eene andere bewysreden deezes Stelregels. Ik heb gedagt, deeze aanmerkingen te moeten maaken, om de oplettenheid der Leerstellingen, omtrent het Leerftuk der Watervaten, op te wakkeren, en het vooroordeel weg te neemen derzulken, welken van gedagten mogten zyn, dat het zelve van geen het minste belang ware in de Oefening der Genees- en Heel-Kunde; het voornaame doelwit van alle onze Ontleedkundige naspooringen. Zy, wien deeze voorbeelden niet voldoenend genoeg mogten toeschynen, kunnen de oplossing beproeven van dit Vraagstuk: Waarom verschynt 'er veel maalen eene zwelling by den binnenknokkel des armbeens, ingevolge eener wonde, of verzweering, van den middensten vinger’?