Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1777

[p. 574]

Anecdote wegens Olivier Cromwel.

(Uit het Fransch.)

MEn leest, in de Gedenkschriften der Familien van de Graven d'Orrery, de volgende zeer aanmerkenswaardige Anecdote.

Op een zekeren dag dat Cromwel, met Lord Broghill en Ireton, aan het hoofd van zyn leger in Ierland was, viel juist hun gesprek over den dood van karel den I, - Cromwel verklaarde, dat die Vorst, indien hy den raad, welken zyn eigen hart hem gaf, opgevolgd ware, en hy getrouwe dienaars onder zich had gehad, hem, (Cromwel) met al zyn Volk had konnen verbryzelen. Hy voegde 'er by, dat hy zelfs eens een ogenblik op het punt geweest was, om vrede met den Koning te maken; maar dat zekere zaak, die juist op dat ogenblik voorviel, hem geheel van voornemen deed veranderen, en 'er hem van aftrok. Lord Broghill, wiens nieuwsgierigheid door dit verhaal opgewekt wierd, haastte zich, om hem enige ophelderingen daar omtrent te vragen, en de Protector was zo goed van hem de volgende te geven.

‘De Schotten en de Presbyterianen, zeide hy, begonden machtiger te worden dan wy; en zo zy vrede met den Koning gemaakt hadden, zouden wy onfeilbaar, zonder uitkomst, opgeofferd zyn geworden. Deze omstandigheid deed my besluiten, om zulks voor te komen, en op redelyke voorwaarden, zo wel myn vrede, als die van myn Vaderland te maken. Terwyl ik met dit voornemen bezield was, en my schikte om 't zelve uittevoeren, ontving ik een brief van een myner Spions, die een Kamerdienaar van den Koning was. - Hy onderrichte my dat de dag van onze totale vernieling bepaald was; dat de maatregulen genomen wierden, en dat men niet zou dralen van dezelve uittevoeren. Maar onze Spion wist 'er geen juist verslag van te geven; hy bepaalde allenlyk de plaats, waar wy nadere onderrigting zouden kunnen vinden; dezelve was vervat in een brief, welke de Koning aan de Koningin schreef; dat ons noopte om denzelven te onderscheppen. - Deze brief was verborgen in een Zadel, dat een man op zyn hoofd naar Holborn droeg; alwaar hy zich in ene gemene kroeg moest ophouden, om daar ter plaatse een paard te nemen, met het welke hy naar Doevres kon ryden, Te Doevres waren vertrouwde perzonen gesteld, die zich van dat Zadel meester moesten maken, 't zelve onderzoeken, en den brief 'er uitnemen; terwyl de drager of brenger zelve niet wist, dat hy 'er mede belast was. - Ik bevond my te Windzor, vervolgde Cromwel, wanneer ik dit bericht kreeg; ik vertrok aanstonds naar Ireton, en ons verenigende met een derden, zo stout als wy, besloten we, ons meester te maken van

[p. 575]

dezen brief; die voor ons van 't uiterste gewigt was, om de strikken, die men tegen ons spande, te kunnen doorgronden. - Wy namen Soldaten-Klederen aan, en, met alle spoed naar Holborn snellende, traden wy in de bewuste kroeg, na onzen makker belast te hebben, om als Schildwacht aan de deur te blyven staan, ten einde de aankomst van den drager van het Zadel te bespieden, en 'er ons kennis van te geven, zo dra hy naderde. Wy waakten middelerwyl in 't binnenste van de kroeg, veinzende bier te drinken; daar wy, in afwachting van den Courier, bleven, tot tien uren in den avond. Eindelyk kwam onze Schildwacht ons berichten, dat de man gekomen was. - Wy stonden aanstonds op, en vlogen naar hem toe met uitgetrokkene Zabels; terwyl hy bezig was, om zyn Zadel op het paard, 't welke men hem gegeven had, te binden en zich gereed maakte om 'er op te klimmen. Wy zeiden hem, dat wy verplicht waren te onderzoeken alles, wat te Holborn in-en-uitging; maar dat, dewyl hy het gelaat van een eerlyk man had, wy ons enkel zouden vergenoegen met zyn Zadel te doorzoeken. Hier op namen wy 't zelve weder af, en bragten 't in de kamer, daar wy gedronken hadden; intusschen dat onze Schildwacht den Reiziger naging en waarnam. - Wy openden ene der zyden van het Zadel, en vonden aanstonds den bewusten brief, dien wy terstond in onze zak staken. Het Zadel dus niet meer nodig hebbende, gaven wy 't den brenger te rugge; hem zeggende, dat dat hy een braaf man was, en dat hy verder zyn Reis en zaken kon voortzetten. De ongelukkige Reiziger, niet bewust dat hy zulk ene gewigtige boodschap by zich droeg, en bygevolg niet wetende dat wy die hem afgenomen hadden, vervolgde zyn weg naar Doevres. - De Koning onderrichtte daar in de Koningin, dat de twee partyen het Leger en de Presbyterianen hun Hof by hem maakten, en dat hy zich zou verenen met die genen, welke hem de voordeligste voorstellen zouden doen; doch dat hy evenwel naast besloten had, de voorkeur te geven aan de Presbyterianen, om 'er zich mede te verenen. - Door deze Ophelderingen, vervolgde Cromwel, verlicht, joegen wy met alle spoed weder naar Windzor; en bevroedende, dat wy gene gunstige voorwaarden van den Koning konden verwerven, wierd zyn ondergang besloten. De kennis van zyn voornemen stelde ons in staat, om zyne maatregelen nutteloos te maken.’

Deze Lord Broghill was de eerste Graaf d'Orrery. Koning karel de II verkoos hem, ter beloning van het deel dat hy gehad had in deszelfs herstelling; hoewel hy, gedurende het bewind van Olivier Cromwel, altoos door dezen Oproermaker gebruikt was geworden, dien hy ook bestendig getrouw gediend heeft.

g.h.e.