Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1777

Menalcusen Alexis.
Door den Heer Gessner.

MEnalcus was oud. Reets had een tachtigjarige ouderdom zyn hoofd gebogen: verzilverde haïren bedekten zyne kruin: de gryze baard hing hem op de borst, en een stok verzekerde zyne waggelende schreden. - Even als iemand, die, na den arbeid van een schonen zomerschen dag, welvergenoegd zyne rust neemt, in de frischheid van den avond, en zyne dankzeggingen aan de Goden opzend, in de verwachting van een gerusten slaap; zo had Menalcus het overschot zyner dagen aan den dienst der onsterselyke Goden en aan de rust toegewyd. Hy had gearbeid, hy had het goede gedaan; nu verwachte hy, gerustlyk en blyde, den stillen slaap des grafs. - Menalcus zag den zegen verspreid over zyne kinderen. Hy had hun gegeven talryke kudden en ryke weiden.... Vol van ene tedere ongerustheid, bevlytigden zy zich, als om stryd, om zyne oude dagen op te luisteren, en hem de zorgen te vergelden, die hy voor hunne jeugd gehad had. - Dit is een plicht, dien de Goden noit onbelond laten. - Dikwyls beschouwde hy, zittende voor zyne hut, in de zachte warmte der Zonne, zyne met zorg aangekweekte tuinen, en, in een wyduitgebried verschiet, den arbeid der landlieden, en den rykdom der landen. Op ene vriendelyke en innemende wyze noopte hy de voorbygangers, om zich by hem op te houden. Hy hoorde nog met belangneming het nieuws der buurtschappen; en vermaakte zich, met van den Vreemdeling te horen, de zeden en gewoonten der vergelegen landen.

Zyne kindskinderen, de waardigste vreugd van zynen ouderdom, kwamen rontsom hem dartelen. beslisser van hunne spelen, beoordeelde hy hunne kleine verschillen; en leerde hen zich te gewennen, om goedaartig, rekkelyk en medelydend voor de menschen, ja voor de minste dieren, te zyn. Onder de verscheidene Spelen, waar in hy hen onderwees, mengde zich altoos ene zekere eenvoudige en treffende onderrigting. Hy maakte zelfs hunne Speeltuigen. Zonder ophouden liepen zy naar hem toe; roepende: - Och maak ons nog dit - en dan weder, maak ons nog dat. -

[p. 168]

Wanneer zy het verkregen hadden, vielen zy hem om den hals; zy sprongen van vreugde, en de Grysaard lachie om hunne vervoeringen. - Hy leerde hen riet snyden, en 'er fluitjes van maken. Hy onderrigtte hen in de Zangen, die de Schapen en de Geiten naar de weiden roepen; en in de genen, die dezelve in de Schaapskooien leiden. - Hy maakte voor hun Liederen. De Kleinen zongen ze, en de groteren beantwoordden aan dat maatgezagn, door 't spelen op hunne fluiten. Zomtyds vertelde hy der Jeugd ene gewichtige geschiedenis: dan zag men ieder op de aarde, of op den drempel, van de deur gezeten; houdende, met den mond open, de ogen op zyne lippen geslagen.

Op een zekeren dag, dat hy zich aan den ingang van de hut had nedergezet, om zich in den morgen-zon te verwarmen, bevond zich zyn kleinzoon Alexis alleen by hem. De schone jongeling had nog maar veertien Voorjaren gezien; de bloemen der jengd en der gezondheid blonken op zyne kaken, en zyne haïren golfden met vergulden lookeu. De Grysaard onderheidl hem over het geluk van goed te doen aan de menschen, en derzelver behoeften te verlichten.

Geen vermaak, zeide hy hem, evenaart aan dat, het welk men, na het doen ener goede daad, ondervind. - Het schitterend opkomen van het Morgenrood, de zachte ondergang der Zonne, de Maan dringende door het duister dekkleed van den nacht, vervult ons hart met tedere gevoelens; maar 't geen het weldoen ons inboezemt, ô myn Zoon, is nog veel aangenamer. - Tranen van vrengd en van tederheid bedauwden de kaken van den jongen Alexis. De Grysaard zag dezelven met verrukking.... Gy weent, myn Zoon, zeide hy, zyne ogen tederlyk op hem slaande, zekerlyk zouden myne gesprekken alleen dit vermogen niet gehad hebben. Daar is iets in uw hart, dat u die aandoening geeft.

Alexis droogde de tranen van zyne rozen kaken, maar zyne ogen vervulden dezelven zonder ophouden: ‘Ach ik merk het, ja ik word het gewaar, dat niets zo aangenaam is als wel te doen.’

Menalcus drukte, uit tederheid, de hand van den Jongeling in de zyne, en zeide hem. ‘Ik zie op uw gelaat, ik lees uit uwe ogen, dat uwe Ziel bewogen is; en dat dit niet alleenlyk voortkomt, uit het geen ik u gezegd heb.’

Verbaasd keerde de Herder zyn gezicht te rug, zeggende: ‘Zyn uwe gesprekken niet treffende genoeg, om een zachten dauw van tranen op myne kaken te doen vlieten?’

‘Ik zie, myn Zoon, antwoordde Menalcus hem; ik zie, het geen gy voor my verbert; misschien voor de eerstemaal; ik zie het geen uw boezem doet zwoegen, en het geen reets op uwe lippen zweeft.’

Wel nu, zeide Alexis, zyne tranen wederhoudende, ik zal u al-

[p. 169]

les verhalen; doch, zonder uw aanstaan, zou ik het euwig in myn hart verborgen hebben. Heb ik zelfs van u niet geleerd, dat hy, dle zich beroemt over het goede, dat hy gedaan heeft, maar ten halven goed is? - Zie daar, waarom ik ook voor u wilde verbergen, het geen, waarover myn hart my klopt, het geen my zo aangenaam doet ondervinden, dat het vermaak van wel te doen het tederste gevoel van 't leven is.

Een van myne Schapen was verdoold; ik ging het op de bergen zoeken; en daar hoorde ik ene kermende stem. Ik vervoegde my naar die zyde, van waar de stem kwam, en ik vernam een mensch. Hy ontlastte zyne schouders van een zwaar pak, en, het zuchtende op de aarde werpende, zeide hy: ‘Ik kan niet, neen, ik kan niet verder gaan! - Hoe vol van bitterheid is myn leven! Een pynlyk, een smertlyk onderhoud is alles dat ik van mynen arbeid verkryg. - Dikmaals zwerf ik, met dit pak beladen, in de hitte der Middag-Zon; en vind geen bron om myn dorst te lesschen, geen boom, zelfs geen heester, waar van de vrucht my kan verkwikken. ô Goôn! ik zie rontsom my niets dan eiselyke woestenyen. - Geen pad, dat my naar myne hut geleid; en myn waggelende kniën kunnen my niet langer dragen. - Ondertusschen ik morie niet. ô goden! hebt gy my altyd ondersteund, en.....’ Op deze wyze zuchtende, strekte hy zich, al kermende, uit op zynen last. - Toen vloog ik, zonder bemerkt te worden, uit alle myne macht naar onze hut; ik verzamelde schielyk een korve met droge en versche vruchten; ik vulde myne grootste kruik met melk; en ylde te rug naar de bergen, daar ik dezen ongelukkigen weder vond. Hy genoot in dit ogenblik de kalmte van den slaap. Zachtkens, zeer zachtkens, naderde ik hem; ik plaatste aan zyne zyde de welvoorziene korf met de gevulde kruik; en verschool my voorts in het digte bosch. - Hy ontwaakte kort daarna, de ogen op zyn last slaande. ‘Wat is de slaap, zeide hy, niet eene zachte verlichting van de moeielykheden dezes levens! ik zal tans weder beproeven om u verder voort te torschen. Hebt gy niet gediende om myn hoofd rust te verschaffen. Misschien, zullen de Goden nu myne Geleiders wezen; veelligt zal ik, binnen korten, het ruischen ener fonteine horen, of enige hut vinden waar van de bewoonder my onder zyn dak zal nemen.’ - Zo als hy den last op zyne schouders wilde hesfen, vernam hy de korf en de kruik. Het pak viel hem uit zyne armen. - ‘Goôn! wat zie ik, riep hy uit; helaas! het geen ik benodigd ben, treft hier myn oog. - Ik droom gewisselyk, en, wanneer ik zal ontwaken, zal alles verdwynen. - Ik waak, - Goôn! het is geen droom.’ - Hy bragt de hand aan de vruchten. - ‘Welk ene genadige Godheid heeft hier dit Wonderwerk gewrocht? Het is aan u, dat ik myne dankzeggingen, wegens alle die genoten

[p. 170]

weldaden, doe. Verwaardigt u toch, deze gelofte van erkentenis in gunste aan te nemen! - Gy ziet, hoe myne Ziel getroffen is.’ Op deze woorden ging hy zitten, at en dronk, terwyl hy tranen van vreugde stortte.

Na zich verfrischt te hebben, stond hy op, doende nogmaals dankzeggingen aan de Goden, die hem met zo veel goedheid begunstigden. ‘Of zouden de Goden, zeide hy, hier een weldadig Sterveling geleid hebben? Waarom kan ik hem niet zien en omhelzen? Waar zyt gy? Dat ik u myne dankbetuigingen doe, dat ik u zegene! - Goôn! Zegent hem! Zegent dezen edelmoedigen Man, de zynen en al 't geen hem 't waardigst is. - Ik ben verzadigd: Ik zal deze vruchten medenemen. Ik wil dat myne Vrouw en Kinderen 'er ook van nuttigen; en dat zy, met my, myn onbekenden weldoender zegenen.’ - Hy ging heen; en ik, ik weende van vreugde. Midlerwyl liep ik, ter zyde van het bosch heen, om hem den weg af te snyden, en zette my neder op den hoek van een weg, daar hy voorby moest gaan. Hy naderde, hy groette, en sprak tot my: ‘Hoor, myn Zoon, hebt gy niemand in deze bergen gezien, die ene kruik droeg, benevens ene mande, vol vruchten?’ - Maar hoe zyt gy, viel ik hem in de reden, hoe zyt gy hier zo ver gekomen, tot in deze woestenyen? Zonder twyffel zyt gy verdwaald; 'er loopt geen pad op dezen weg uit. - ‘Helaas! ja, myn kind, ik ben hier ongelukkig verdoold; en zo niet ene goedertierene Godheid my bewaard had, zou ik van honger en dorst in deze bergen gestorven zyn.’ - Dat ik u dan den weg wyze; geef my uw last te dragen, en gy zult my met minder moeite volgen. - Na zich langen tyd hier tegen verweerd te hebben, gaf hy my den last; en ik geleidde hem op den weg, die hem aan zyne hut moest brengen.

Zie daar, myn Vader, het geen my tans nog van vreugde doet wenen; het geen ik gedaan heb heeft my weinig moeite gekost; evenwel ieder maal dat ik het my herroep, brengt het my deszelfs aangenaamheden te binnen. - Ach! hoe groot moet het geluk niet zyn van hem, die veel, die grootlyks, wel gedaan heeft.

De Grysaard omhelsde, in de zachtste verrukking, den Jongeling; zeggende: ‘Nu zal ik zonder hartzeer in myn graf dalen; wetende, dat ik de weldadigheid, en de Godsvrucht, in myne hut achterlaat.

g.h.e.