Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1777

Redevoeringen van den Eerwaarden Heer S. Nothanker. Uit zyn Handschrift verzameld. Uit het Hoogduitsch vertaald. Tweede en laatste Deel. Te Amsteldam by M. Schalekamp 1777. Behalven het Voorwerk 160 bladz. in gr. octavo.

MEt den aenvang van dit tweede Deel achtervolgt de Uitgever enigermate zyne Voorrede, aen het hoofd van 't eerste Deel geplaetst; waer in hy ons ene soort van Geschiedverhael, nopens de verlichting en verbetering van 't Menschdom in onze dagen, geest; met melding van de ernstige poogingen, welken zommigen ten dien einde aengewend hebben, en den gelukkigen uitslag, die zulks hier en daer in ene mindere of meerdere mate gehad heeft. Deze Voorreden behelst verscheiden lezenswaerdige aenmerkingen, strekkende om te toonen, hoe de Wetenschappen gehandhaefd behooren te worden tot wezenlyk nut der Maetschappy; en wel byzonder wat men in acht behoorde te nemen, om het Gemeen, en vooral de Landlieden, te ontheffen van Onkunde, Bygeloof en Vooroordeel, en hun klaer en overtuigend zodanige kundigheden in te boezemen, die geschikt zyn, om hen brave Burgers en goede Christenen te maken. In de behandeling van dit onderwerp hekelt de Opsteller dezer Voorreden, op ene geestige wyze, veler nuttelooze, ja dikwers schadelyke manier van studeren, en hunne daerop gevestigde manier van onderwyzen; terwyl hy tevens ten ernstigste aendringt, op ene tegengestelde manier, welke niet anders dan nuttig kan wezen, door den heilzamen invloed, dien men 'er natuurlyk van verwagten kan, en ook hier en daer reeds ondervonden heeft. - Naer dien smaek nu zyn de met deze Voorreden uitgegeven Re-

[p. 480]

denvoeringen opgesteld; als Redenvoeringen van een Dorps-Predikant, die 't 'er op toelegt om zich te schikken, naer de vatbaerheid zyner Dorpelingen, zodanige stoffen verkiest als hy voor hunnen staet en omstandigheden dienstig oordeelt, en dezelven op zulk ene manier uitvoert, als, zynes oordeels, van de meeste vrucht voor zyne Toehoorders kan wezen. Men vind hier des ene verzameling van Dorps-Predicatien, geschikt voor eenvoudige Landlieden, die ter bereikinge van het bedoelde oogwit van zodanig een Leeraer zeer wel opgesteld zyn; en schoon ze geen diep uitgewerkte noch geleerde behandelingen over netelige of spitsvinnige onderwerpen behelzen, en zomtyds zelfs wat plat uitgewerkt mogen voorkomen, zullen 'er echter nog Stedelingen genoeg zyn, die dezelven, zo ze zich anders verwaerdigen een Dorp Predicant hunne aendacht te verlenen, met vrucht kunnen doorbladeren. Het meerder gedeelte der hierin voorgestelde Lessen, hoewel byzonder gericht tot Dorplingen, is toch van die natuur, dat ze gereedlyk op alle standen overgebragt kunnen worden. - De plichten van wederzydsche Echtgenooten, en 't geen dienen kan om een Huwelyk gelukkig te maken; de opvoeding der Kinderen in 't algemeen, hun Godsdienstig onderwys en de opleiding tot een Godsdienstig gedrag in 't byzonder; de plichten der Dienstboden; het in achtnemen onzer Gezondheid; het schuwen van Dronkenschap; het vermyden van Processen; het tegengaen van 't Bygeloof; het aenk weken van ene vergenoegde geest gesteldheid; het gadeslaen der Godlyke Wonderen, in de Schepping en Voorzienigheid, die maer al te dikwils onopgemerkt blyven; deze en soortgelyke onderwerpen, in 't ene en andere deel dezer Redenvoeringen ontvouwd, verdienen zekerlyk hunne overdenking in de Menschlyke Zamenleving, waer men zich ook bevinde. Buiten dit zal men den Dorpprediker met genoegen, zo wy vertrouwen, het geluk van den Landman hooren verhessen: en als hy den Kanzel beklimt, by gelegenheid van ene gestraste Diefegge, die zich openlyk in de Kerk verdemoedigt, of het Volk op de gerechtsplaetse zelve aenspreekt, by de te rechtstelling ener Kindermoorderesse, zal men bemerken dat hy van de voorkomende gelegenheden een gepast gebruik weet te maken, om zynen Toehoorderen nutte leeringen in te boezemen. Niet minder eigenaertig drukt hy zich uit in ene soort van Lykreden, in een tyd, toen ene aenstekende ziekte vele Lieden van het Dorp wegrukte: en hoort men hem eindelyk, staende op den Brandstapel, zyne Dorplingen aenmoedigen, om den ongelukkigen, wiens Huis en Schuur afge-

[p. 481]

brand was, mildlyk in deszelfs nood bytestaen, men zal gereedlyk erkennen, dat zyne Aenspraek geschikt was, om invloed te hebben. - Met één woord, men zal in alles zien, dat de zogenoemde Prediktrant van Nothanker zyne nuttigheid onder de Dorplingen kan hebben, en tevens leeringen behelst, welken ook van een uitgebreider nut zyn.