Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1777

De Booswicht zonder voorbeeld, en zyn lotgeval, voorgesteld door J.C. Lavater, Predikant te Zurich. Uit het Hoogduitsch vertaald, door G.M. Nebe. Te Amsterdam by de Wed. P.J. Entrop. Behalven het Voorbericht 52 bladz. in groot octavo.

BY gelegenheid der oversnoode misdaed, gepleegd te Zurich, met het vergiftigen van den wyn des Heiligen Avondmaels, in den nacht voor den algemenen Dank- Vasten Bededag, uit de Nieuwspapieren ten overvloede bekend, vond de Overheid dier Stad het geraden, dat 'er kort daerna, op een vastgestelden dag, scherpe predikatien en vermaningen, nopens die bovenal verfoeilyke gruweldaed, openlyk uitgesproken zouden worden; of 't ook ter ontdekkinge van den gehaten pleger diens wanbedryfs mogte strekken. In die omstandigheden heeft de Eerwaerde Lavater deze, nu in 't Nederduitsch vertaelde, Leerreden den Volke voorgedragen. - Hy stelt het haetlyke der misdaed ten krachtigste voor; boezemt de eislykste vervloekingen tegen dien snooden uit, ter treffende afmaling van 't onheil dat hem dreigt; en spoort een ieder aen, om gene poogingen te verzuimen, ter ontdekkinge van dien verwaten boosdoender. - Dit alles geschied in zulk ene krachtige tael, en met zo veel vuurs, als mogelyk immer ene Leerreden opgesteld wierd; in zo verre zelfs, dat men zich naeuwlyks

[p. 150]

kunne verbeelden, dat een Leeraer in staet zou zyn, om zodanig ene aenspraek, naer den eisch, te volvoeren. Zy, die dezelve aengehoord hebben, moeten 'er natuurlyk ten sterkste door geroerd zyn geworden; des alles by uitstek geschikt zy, om het bedoelde einde, zo 't mogelyk ware, te bereiken. - Voorts maekt zyn Eerwaerde, met het afloopen dier Leerreden, tevens een gepast gebruik van het voorgestelde ten algemenen nutte. Hy brengt zynen Toehoorderen voor den geest, hoe men daer uit hebbe af te nemen het verval van den Godsdienst en van 't Christendom onder hen; dat hy te ernstiger aendringt, door ene scherpe bestraffing van veler onaendoenlykheid over, en onverschilligheid omtrent het voorgevallene; met ene nevensgaende opwekking, om de schande dezer gruweldaed zonder voorbeeld af te wisschen, door deugdsoefeningen zonder wederga. Wyders vermaent hy enen ieder ten laetste, om 'er het bedrog der zonden, en de verblinding der hartstochten uit te leeren kennen; om op te merken, tot hoe ver de mensch kan gaen, wanneer hy God niet acht, alle banden der Menschheid en van den Godsdienst scheurt; ten einde zyne Toehoorders op te wekken, tot ene gestadige waekzaemheid tegen de eerste involging eener zondige neiging, uit hoofde van 't gevaer dat men loopt, om van kwaed tot erger over te slaen. En hier op besluit hy deze zyne Leerreden, gelyk hy dezelve aengevangen heeft, met een gebed, toepasselyk op de byzondere omstandigheden en 't hoofdoogmerk der toenmalige Godsdienstige byeenkomste.