Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1777

Verhandeling over een nieuw uitgevonden Schoepmolen, waar uit de middelweerstand, en de weerstand van 't Buitenwater, die in Schepradmolens plaats hebben, geheel is weggenomen. Door Philoxenus. Te Amsterdam by J.C. Sepp, 1776. In groot octavo 31 bladz.

VAn deezen Schoep- of Schepplankmolen geeft hier de Heer Philoxenus eene uitvoerige beschryving, met de nevensgaande Plaaten, welken deszelfs toestel ten duidelykste voordraagen; zo dat men de bedoelde werking daar van gereedlyk kunne nagaan. Dan daar uit schynt tevens blykbaar, dat men 'er de bedoelde werking niet wel van kunne verwagten. Hy brengt zyne Schoepen of Schepplanken in beweeging door een Slakboom, of eene yzeren Staaf in verscheiden bogten of armen krom geboogen, dat hy een Werktuig van eene nieuwe uitvinding noemt. Maar 't is eene soort van Werktuig nagenoeg gelyk aan den bekenden yzeren Krek, waar door, inzonderheid, de Zaagende Raamen in Houtzaagmolens op- en nederbewoogen worden; van welks toestel, kragt en werking men overvloedige ondervinding heeft. Nu is, gelyk die ondervinding geleerd heeft, zodanig een Werktuig niet geschikt om zyne kragt en werking behoorelyk te oefenen, ten zy de bogten of armen zeer geleidelyk

[p. 25]

gemaakt zyn; waar tegen zy in dit geval zeer stuits moeten werken; het welk reden geeft, om te denken, dat de werking in deezen zeer gebreklyk zal zyn, zo het Werktuig nog al in staat mogte weezen, om zyne kragt te oefenen zonder terstond te breeken. - Dit is eene vrye algemeene aanmerking van praktikaale Werktuigkundigen, vooral ten opzigte van het Moolenwerk; die ook over het algemeen, zo uit de beschryving, als de aftekening van het Werktuig oordeelen, dat de Heer Philoxenus, (laatende zyne bekwaamheid als Wiskundige aan zyne plaatse,) grooter Theoreticus dan Practicus is; welk een en ander, inzonderheid als het op Werktuigen aankomt, hand aan hand behoort te gaan.