Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1776
(1776)– [tijdschrift] Vaderlandsche Letteroefeningen–
Auteursrechtvrij
[pagina 84]
| |
Invallende gedachten, in den winter deezes jaars M.D. CC. LXXVI.BArre, dorre, gryze Winter! gy, hoe streng, zyt egter bly:
Alles voelt uw sterk vermogen, niets is voor uw' invloed vry.
Boomen, Planten, Zaaden Ilaapen, door de blanke Sneeuw bedekt,
Die, zoo nuttig als verwarmend, hen ten koestrend dekkleed strekt.
Meiren, Stroomen, ja de Zeen-zelv' missen haare vloeibaarheid;
't Blinkend Ys, de vrugt des Winters, langs haar oppervlak verspreid,
Maakt en brakke en zoete Watren, hoe gedugt en vreesselyk,
Thans tot ruime en breede wegen, tot een' harden, vasten dyk.
't Scheepryk Y, hoe bruischend, schuimend, voelt de kragt der kille Vorst,
Die haar loop weerhoudt en hindert, door een harde en gladde korst.
Allervreemdst en vrolyk tevens is een Winter Y-gezigt.
'k Zie een aantal losse tenten op het romplig ys gestigt,
Waar men warme en sterke Dranken ter versrissing vind gereed;
Ja men stookt, hoe tegenstrydig, Vuur, daar 't Ys van barst noch zweet.
't Krielt van vlugge Schaatzeryders, Arresleden, Wandelaars;
Groot en klein smaakt een genoegen, dat min zeldzaam is dan schaars.
't Geeft een fraai gezigt van verre, wen men al't gewoel beschouwt;
Roode en blaauwe en groene Pelzen, Pluimen, Bloemen, Zilver, Goud,
Alles door elkaer gemengeld, levert een vertooning uit,
Die 't bevalligst, grootschst en pragtigst in haar' ruimen kring besluit.
Dat we ons langs het Y begeeven naar de Molenryke Zaan;
't Ysvermaak is daar niet minder, ja men rigt 'er spelen aan;
Daar een zilvren Zweep ten prys hangt voor het Paard dat schielykst rent:
'k Hoor de Bellen riuklen, klinken, en 't geschreeuw van hem, die ment.
't Moedig Ros, schuimbekkend, rookend, vliegt als of 't gevleugeld waar',
Wint den eerprys, wordt gepreezen, en verheugt zyn' eigenaar.
't Ys geeft allerlei vermaaken: 'k zie van verre een Zeilparty
Van verscheide ysschuitjes nadren; even onverhinderd, vry,
Als in 't stroomend, vloeijend water, zeilen zy langs 't glibbrig ys,
En, in deezen strengen Winter, doen het veelen wel om prys.
Kunstig zyn zy toegetakeld, zeil noch treil ontbreekt 'er aan,
Om op yzers, glad gesleepen, snel te vliegen langs de Zaan.
| |
[pagina 85]
| |
Laaten wy weêr Stadwaards keeren van de Zaan naar d'Amstelstroom:
Eerst de dikbevroozen Vesten langsgewandeld zonder schroom.
Gryze, ryke, koele Amstel! gy voelt ook uw' loop getemd;
Door 't ysbaarend Winterweder, even sterk als 't Y, gestremd.
't Ysvermaak langs uwe boorden lokt de Stedelingen uit;
Duizenden van menschen krielen op uw' vloed; men sleept en kruit
Wintervoorraad, uit de Veenen, aangevoerd in overvloed;
Daaglyks strekt gy tot een Marktveld van die brandstoffe; ieder spoedt,
Om zig nu ten minsten koste daar van ryklyk te voorzien;
Elke vragt is vry van cynzen, 't kan met voordeel des geschiên.
Dit verkwikt veele ingezeetnen, van die brandstof schaars bedeeld:
Zie hen sleepen, duwen, trekken, dat, daar 't winst geest, uiet verveelt.
Nu ter Stad eens ingetreeden, zien we ook daar de Wintervreugd:
't Glyden op de schoverlingen is 't vermaak van Amstels jeugd,
Op de digtbevroozen Gragten, langs een netgeveegde baan:
Priksleên, Schuifsleên, ja zelfs Sleden, met een zwaare vragt belaên,
Worden langs het Ys geschooven, door de grootste Sluizen heen;
Prinse- en Heere- en Keizersgragten zien wy als een dyk betreên.
Dat ik my ter zy begeeve; 'k zie hoe 't Volk zig weêrzyds schaart,
't Wykt op 't nadren eener groote, staatelyke Sledevaart.
Hoe bekoorlyk, hoe verruklyk is 't gezigt van zulk een' stoet!
Trotsche Paarden, syn van beenen, sterk gespierd en wel gevoed;
Ligte en blinkende Arresleden; kostbre Tuigen; 't schoon Geslagt
Van den aanzien deezer Stede strekt den sleên ter eelste vragt.
Fraai gedoscht, voilé de gaze, en Panache et Fleur coiffé,
Chapeaux a la Polonaise, des manteaux fourré, bordé,Ga naar voetnoot(*)
Zoo met Hermelyn als Sabel, 't dekt en strekt ter koestering
Van die lieve en tedre schoonheên; wyl een vlugge jongeling,
Agter op den Ar gezeeten, in Siberiesch bont gekleed,
't Paard bestuurt; dat hupplend, trapplend, tevens langzaam, deftig, treedt.
Een vertooning zoo bevallig, grootsch en pragtig voor het oog,
Dat 'er, boven andre Steden, Amsterdam op roemen moog'.
De avond valt, de sleevaart eindigt, elk, van dit vermaak voldaan,
Keert nu huiswaards; 'k volg dit voorbeeld, met dien zelfden weg te gaan.
O! 't genoegen van den Winter vindt me ook aan een warmen Haard,
En de Wintersche avond uuren zyn genoeglyk, gunstig, waard.
| |
[pagina 86]
| |
't Zy men vrolyk nederzitte by een' blyden vriendendisch,
In een stille en vrye vreugde, die de ziel eens maaltyds is;
't Zy men speele of danze of zinge, tot vermaak en tydverdryf,
Zulk vermaak is wis geoorloofd, als het eerlyk, schuldloos, blyv'.
Gunstig zyn ook de avond-uuren, als men de eenzaamheid verkiest,
Zig den dierbren tyd ten nut maakt, ja geen oogenblik verliest,
Door te leezen, schryven, dichten; ieder stell' zig-zelv' een taak,
Als diè leerzugt maar ten doel hebbe, en bewyze een' goeden smaak.
Andren slyten de avond-uuren in een' aangenaamen kout,
Met hunn' Vrienden, daar me elkander 't nieuws van Staat en Kerk ontvouwt.
Veelen, eindlyk, welk een gruwel! baaden zig in overdaad;
Drinken, vloeken, speelen, raazen: dartle en vuile en losse praat
Houdt tot in den nagt hen bezig, tot ze in 't einde, ontsteld van hoofd,
Sterk beschonken, huiswaards wagglen, van verstand en geld beroosd.
'k Zwyg van snooder tydverdryven, geenszins voegende aan den mensch;
O! dat ze eens hun dwaaling kennen, en zig beetren, is myn wensch!
't Weêr ontlaat op 't onverwagtste; de Oostewind getemd, bedaard,
Zwygt, nu 't zwoele Zuidewindje door haar' adem warmte baart.
De onlangs scherpe en selle Koude neemt, op dat gevoel, de vlugt;
't Ys verzwakt, en scheurt ontdooijend, 't kraakt en knapt, als gaf 't een zugt,
Nu 't zyn' heerschappy moet missen. Door eene Oostervlaag gesterkt,
Waagt het nog een kleinen aanval, en met voordeel. Ongemerkt
Zien wy haar geheel verdwynen voor de naderende Zon;
Welker zagte en koestrende invloed 's Winters magt verydlen kon.
't Water, onlangs als verbasterd, wordt weêr vloeijend, stroomend, klaar;
De ongemakken van den Winter wyken, eer men 't word gewaar.
En daar nu de dagen groeijen, koude ons niet meer drukt noch knelt,
Zien we in 't kort ook alles weder in den voorgen staat hersteld.
Dat geen guure en sterke buijen, felle stormen, schaedlyk woên,
Wy geen bittre naween voelen van dit koud en streng Saizoen!
Dat de Winter, hoe nadeelig, aklig, somber, hy ook schyn',
Egter 't groeijend Ryk tot voordeel, heilzaam voor het Veld moog' zynl
Dat de langgestremde Handel, als voorheen, gezegend bloeij',
En der Ingezeetnen welvaart, onlangs kwynend, daaglyks groeij'!
Dat wy eindlyk ons verheugen, nu de droeve Winter vlugt:
Eerlang smaaken wy de zoetheên van een' frissche Lente-lugt.
Nunquam otiosus. amsterdam, 1776. |
|