Ts. Tijdschrift voor tijdschriftstudies. Jaargang 2009 (nrs 25-26)

[p. 75]

Onderzoeksberichten

The Impact of the European Avantgarde on the American Counterculture of the 1960s: the Case of Grove Press and Evergreen Review (1957-1973)

In 1951 nam de toen negenentwintigjarige Barney Rosset de noodlijdende uitgeverij Grove Press over voor de luttele som van $2000. Binnen enkele jaren transformeerde hij het bedrijf tot een van de meest progressieve en beeldenstormende uitgeverijen in de VS. Rossets Grove Press publiceerde als eerste controversiële auteurs uit de Amerikaanse en internationale avantgarde: de Beat Generation schrijvers, Franse auteurs als Beckett, Genet, en Ionesco en Latijns- en Afrikaans-Amerikaanse schrijvers en kunstenaars. Rosset zocht bewust het conflict met de censuur. Zo publiceerde hij in het conformistische klimaat van de jaren vijftig en de vroege jaren zestig de eerste ongekuiste versie van D.H. Lawrence's Lady Chatterley's Lover (1959), Henry Millers Tropic of Cancer (1961) en William Burroughs' Naked Lunch (1962). Mede door Rossets inspanningen kwam er begin jaren zestig een einde aan de voorheen alomtegenwoordige literaire censuur.

In 1957 lanceerde Grove Press haar eigen ‘little magazine’, Evergreen Review. Het blad was van het begin af aan in belangrijke mate de stormram van Rossets persoonlijk politiek en esthetisch radicalisme. In de jaren zestig zou het uitgroeien tot het meest gelezen tijdschrift van progressief Amerika.

Tot op heden zijn uitgeverij en tijdschrift, verrassend genoeg, niet systematisch bestudeerd. Dit onderzoek wil gedeeltelijk voorzien in deze opmerkelijke lacune. Middels o.a. een selectieve analyse van de inhoud van het tijdschrift en de publicaties van de uitgever, archiefonderzoek, en interviews met betrokkenen, kan een beeld worden ontwikkeld van het redactionele beleid en literaire netwerk, vooral voor zover dit betrekking had op het aantrekken van en zoeken naar een dialoog met schrijvers en intellectuelen van buiten de VS. Op deze wijze kan voor het eerst systematisch wetenschappelijk onderzocht worden hoe de unieke combinatie van een van de meest belangwekkende uitgevers van de jaren zestig én een van de populairste tijdschriften uit die periode vorm en richting wilden geven aan de counterculture door die nadrukkelijk

[p. 76]

te bezien in een breed, interactief, internationaal perspectief. Het hier voorgestelde project wil dan ook aantonen dat de rol van Grove Press en Evergreen Review als reflector en vormgever van (nationale en internationale) culturele veranderingsprocessen in de jaren zestig alleen goed begrepen kan worden als een proces van voortdurende internationale interactie en kruisbestuiving. Op deze wijze hoopt het project middels een herinterpretatie van de counterculture in een sterk transnationaal perspectief een nieuwe bijdrage te kunnen leveren aan de cultuurgeschiedenis van de jaren zestig.

Maarten van Gageldonk

Radboud Universiteit Nijmegen Promotores: Prof. dr. J.T.J. Bak, prof. dr. O. Dekkers, dr. U. Wilbers.

Looptijd: 2009 - 2013

e-mail: [e-mail]

Jorge Luis Borges in the Dutch Literary Polysystem: Positions and Functions

‘Er is wellicht geen buitenlandse schrijver die Nederlandse auteurs zozeer heeft aangesproken als Jorge Luis Borges’, zo stelden de redacteuren van Vrij Nederland die in 1986, vlak na het overlijden van de Argentijnse auteur, een themanummer wijdden aan zijn werk. Vanaf de jaren '50 werd het werk van Borges (1899-1986) een ijkpunt in de Nederlandse literaire kritiek en een inspiratiebron voor verschillende generaties auteurs met uiteenlopende poëtica's. De receptie van Borges in Nederland was deel van een internationaal proces - Borges zou een diepgaande en blijvende invloed hebben op de westerse literatuur - maar had ook een nationale dimensie: Nederlandse vertalers, uitgevers, critici en auteurs hebben door middel van hun selectie, evaluatie en verwerking van het werk van Borges hun ‘eigen’ Borges gecreëerd. Wie was deze ‘Nederlandse’ Borges en wat heeft hij betekend voor de Nederlandse literatuur? Wat vonden Nederlandse critici en auteurs bij deze Argentijn wat zij niet bij anderen vonden? Welke sporen heeft het werk van Borges, die zelf nooit een roman schreef, achtergelaten in het werk van Nederlandse auteurs als Harry Mulisch, J. Bernlef,

[p. 77]

Doeschka Meijsing en Joost Zwagerman?

Dit project beoogt een grondige en systematische studie van de repercussies van het werk van Borges op de Nederlandse literaire kritiek en van de creatieve receptie van Borges in de Nederlandse literatuur. De analyse van recensies, artikelen en primaire literatuur waarin sporen van Borges te vinden zijn zal worden ingebed in een systeemtheoretische benadering van de Nederlandse literatuur, vanuit de veronderstelling dat de infrastructuur van de literaire ruimte van Nederland, haar verwevenheid met de Vlaamse literaire ruimte, en haar positie binnen de Europese- en wereldliteratuur het verloop van het receptieproces mede bepaald hebben.

Dit promotieproject is onderdeel van het recent door nwo toegekende programma ‘A Deep Need in Contemporary Fiction’. A Polysystemic Approach to the International Reception of Jorge Luis Borges van prof dr. M. Steenmeijer. Tot dit project behoort ook het promotieproject ‘Jorge Luis Borges in the Central Literary Polysystems of Western Literature’ van Lies Wijnterp, over de weerslag van Borges' poëtica op de literaire kritiek in het centrum van de wereldrepubliek der letteren, evenals een postdoc-project dat als voornaamste doel heeft een methodologisch instrument voor receptieonderzoek te ontwikkelen.

Meike Botterweg

Radboud Universiteit Nijmegen

Promotor: Prof. dr. M. Steenmeijer

Copromotoren: dr. B. Andriaensen en dr. M. Sanders

Looptijd: 1-2-'09 tot 1-7-'13

e-mail: [e-mail]