De Tsjerne. Jaargang 23

[p. 249]

Durk van der Ploeg / De heit

Ik wrot mei de teannen yn it kâalde sân. Yn 'e fierte stean de flaggen fan it hotel heech boppe de dunen. Sûnder hwat to sizzen giet Anny wer njonken my lizzen op har handoek. It wetter rint har yn fine dripkes fan 'e rêch ôf ûnder de earms troch. Se is brún al hat se noch net folle yn 'e sinne lein. Under de bantsjes fan it swimpak is se wyt en as ik myn sinnebril ôfdoch is se helendal sa wyt as sûpe. Allinne op 'e skouderblêdden wurdt se hwat readich. It strân is forlitten, liket wol. De measten sille de dunen yn gien wêze oer de stikeltrieforsperringen, mar der sitte ek guon yn 'e lijte fan 'e dunen mei it útsicht op sé. Anny wol bislist ticht by it wetter lizze, dan kin se der geregeld yn dûke en har wer op it strân opdroegje litte yn it waerme sân.

- Moatstou net swimme? freget se.

- Ikke? Né, ik liz hjir goed.

- Dou bist in deaden, dou wolst neat. Lui op 'e bealch lizze.

- Lit my gewurde. Ik ha fakânsje.

Se tilt de holle op en sjocht oer it strân, giet heal oerein en leit op 'e knibbels foar har út to sjen.

- Hwer is ús Arnaud? freget se ûngerêst.

- Dat wit ik net. Hoe soe ik dat witte. Krekt boarte er hjir noch rjocht

foar ús út mei de ammerkes en it souke.

- Heare godskes, datstou net better om dat bern tinke kinst. Toe kloat, sykje doch yn 'e goedichheit om dy jonge. Sykje oeral.

Ik gean oerein, rin tusken de tintsjes troch en kypje troch de skreven nei binnen. Mar oeral sitte grouwe froulju to pronk.

- Hurder, dou moatst hurder rinne!, hear ik har efter my roppen.

Ik fiel dat ik senuweftich wurd, krektlyk as altyd at se my driuwt, opjaget en hieltyd wer oanpuonnet. Ik rin hurd tusken de tintsjes troch, rin soms alheel om 'e tintsjes hinne en wit optlêst net iens mear hwer't ik al of net west ha. Elke kear as ik wer efter in skerm of tinte sjoch en hy is der net, slacht it hert my oan 'e kiel ta. Yn 'e fierte hear ik Anny roppen en as ik it strân in ein oprin sjoch ik har stean mei lytse

[p. 250]

Arnaud op it skouder. Hastich rin ik nei har ta, tútsje de lytse jonge dy't mei syn plastic sinnebril omtyspelt.

- Ik miende datstou om him tinke soest? seit se spotsk.

- Soe 'k ek.

- Slûge soe ek. It bern hie wol fordrinke kind.

Ik siz neat werom omdat ik wol wit dat it dan dochs wer in einleaze bekfjochterij wurdt.

- Nou seist neat hén, nou hâldsty de bek ticht. Nou ast wol witst datst it forlieze moast. Bist krekt dyn heit. En fral astou dyn hier net útkiemst liket net ien sprekkender op him. Jasses fint, ik kin dy sa net sjen. Dou likest alle dagen noch mear op dyn heit en dat sil ik dy noait forjaen. - Se seine froeger altyd dat ik op myn mem like, siz ik lakonyk om de spanning hwat to forbrekken.

- Froeger, froeger, doe skieten de protters ierdbeijen, falt se út. Froeger wiestou ek heel oars. Dou bist nou krekt dyn heit mei syn gemene troanje. Dat frekte kâldgnizerige, dat kin ik net fordrage. As ik alles witten hie dan hiest fan myn part forrekke kind. Arnaud, hwer hast west? Arnaud mei net fuortrinne hén, altyd by mem bliuwe hwant heit past dochs net op dy. Dy leit it allegear wol sljocht. Dyn heit silst neat oan krije yn dyn libben. Krektlike min as dyn heit hwat oan syn heit hat.

- Ikke boarte, seit Arnaud optein.

- Hat heit noait oan dy roppen?

Arnaud skoddet mei syn lyts kopke en smyt hannen fol sân de loft yn.

- Ik hoopje net dat dy jonge op dyn heit bigjint to lykjen al is by der dan nei neamd, dan wurdt it ek sa'n gemeen stik sjacherijn en dat soe 'k skande fine, seit se feninich.

Ik triuw de sinnebril hwat omheech omdat it bien my sear docht op 'e noas. As se wer njonken my lizzen giet sjoch ik dat de dripkes op har rêch opdroege binne. Se hat groeitearkes yn it fel. Under har earm sjoch ik har boarst ûnder it lichem weiprotten. Ik liz in hân oer har skouder en wol har nei my ta lûke.

- Hâld dyn klauwen thús, ropt se forwoeden, ik kin dy net forneare. Elke kear as ik dy sjoch, sjoch ik dyn heit foar my. Dou kinst der neat oan dwaen, dat wit ik wol, mar it is nou ienkear sa. Dat frekte kâlde gesicht, spjuchtich en noartsk. In gesicht dat nea foroaret, mar as fan izer jin altyd like kâld oanstoarret. It is dyn skuld net, dou bist dyn eigen skepper ek net, mar omdatst op him likest...

- Ik bin myn heit net, siz ik.

[p. 251]

- Dat seist altyd, mar hoe faek moat ik it dy noch útlizze.

- Wol hûndert kear hast itselde sein, mar it jowt neat. Dou hâldst net fan my, siz ik.

- Astou my oanrekkest is it krekt as rekket dyn heit my oan en slimmer kin ik my net foarstelle. Ik wit dat ik dy net mei dyn heit idintifisearje mei, mar ik kin net oars. Ik sjoch him altyd yn dyn gesicht. Dou herinnerst my elk momint oan syn bistean.

- Dou hâldst net fan my, Anny.

- Jawol, mar ik kin it net lykas oaren, der sit hwat tusken dat ús libben stikken makket.

- Sil ik fuort gean nei it hotel, datstou hjir allinne mei Arnaud op it strân bliuwst?

- Hwerom?

- Nou ja, dan kinst dwaen hwat ast mar wolst, hast gjin lêst mear fan my, hoechst dy net in hele godgânske middei oan my to ergerjen. Ik lês hwat op 'e keamer; ik formeitsje my wol.

- Né, moatst hjir bliuwe. Ik hie it net sizze moatten, mar ik kin it soms net langer foar my hâlde, it makket alles stikken tusken ús. Hiestou mar in oar gesicht, likest mar net op him, miskien dat it dan wol better wie. Astou dyn hier nouris oars knippe lietst, datst net krekt op dyn heit likest. Net in skieding yn it hier, mar gewoan rjocht efteroer kiemd en dan by de earen hwat langer groeije litte. Net sa frekte boargerlik as nou, dan likest ek hwat foller yn 't gesicht; hwat goller en rouner miskien. Miskien soe in snorke of in burd dy wol stean. Faeks datstou dan in oar minske wurde soest.

- Ik bin mysels, An.

- Dat liket allinne mar sa, foar my bist it evenbyld fan dyn heit en dat kin ik net fordrage, dat is om dea to gean. Se barst yn snokken út en leit mei de holle yn it sân to triuwen. Dy kearel makket myn libben kapot, ropt se.

It is net de earste kear dat se sokke dingen seit en dan wit ik noait in werwurd. Dêrom doch ik it swijen der ta en gean op 'e rêch lizzen om net langer nei har skokkende rêch to sjen, har groeitearkes dy't dan hieltyd iepen en ticht lûke, liket wol. It ljocht skynt oranje-kleurich troch myn eachlidden. Ik sjoch it byld fan myn heit oanienwei foar my. Hoe faek ha ik ek net foar de spegel stien en mysels forgelike mei dat gesicht fan myn heit dat ik elk momint fan 'e dei foar my krije kin sa skerp as op in foto. Nou ja, ik lykje op him. Mar hwat jowt dat. Ik bin him net.

[p. 252]

Ik bin oars. Ik skaei mear út nei de kant fan myn mem, ik bin guodliker as heit, meigeander, mylder, leauw ik sels.

- Ik tink net dat Arnaud op my liket, siz ik, eigentlik sûnder to witten werom.

- It is to hoopjen, seit se, oars is it myn bern net. Op dy lykje bitsjut itselde as op dyn heit lykje. En as it al sa is lit ik syn hier wol sa knippe dat hy der net mear op liket as moat er dan ek mei in famkeskop rinne. O god, ik moat der net oan tinke. Altyd sjoch ik it gesicht fan dy man foar my lykas yn dy nacht doe't ik op 't uterst swier fan Arnaud foar him stie en hy my drige de doar út to donderjen. En dou, skijtkeardel bliuwst mei dyn luije bealch op bêd lizzen. Neat hast sein. Bist net foar my opkommen. Hast my allinne modderje litten. Ik woe wol dat er my doe de doar út mitere hie, dan hie er my nea wer sjoen en dou ek net. Doe is it kommen. Fan dat momint ôf bist deselde wurden as dyn heit. Se bigjint Arnaud oan to klaeijen. Ik sjoch hoe't se har foar my omdraeit as se it wiete swimpakje útlûkt en it strânjurkje oer de skouders sakje lit; as skammet se har.

Mei syn trijen rinne wy troch de dunen nei it hotel. Arnaud praet oanienwei en freget hûndert út oer alles en noch hwat, mar beide rinne wy mei it gesicht strak yn 'e wyn, dún op dún ôf. As wy elk om 'e beurt ûnder de douche west hawwe jowe wy ús del op 'e keamer. Arnaud boartet mei de blokken. Myn gesicht gloeit fan 'e sinne. Ik kin net lêze. Ik sjoch hwat ta it rút út oer de brede rêch fan dunen, nei de fierte, it doarp, de fjûrtoer en de iensumheit dy't ik hjir alle jierren wer sa prachtich fyn. Anny sit mei de rêch nei it finster to blêdzjen yn tydskriften. Har rokken binne to koart. Har boarsten stykje mear as oars yn it truike. Sa bliuwe wy hwat sitten oant it jounsiten, dat wy ûnder yn it restaurant brûke en dan sitte wy togearre noch in skoft swijend op it terras tusken de drokpratende minsken yn. Yn it hotel wurdt dounse. As it al tsjuster is rinne wy noch swijsum in ein troch de dunen; as binne der dy deis al genôch dingen sein, as hawwe wy elkoar al genôch sear dien en tarre elk foar ús sels op it selsmeilijen, it stille fortriet dat wy elkoar oandogge. As wy werom komme en op 'e keamer ûnder it felle ljocht steane mei reade, forbarnde hollen, wit ik net hwat ik sizze moat. Wylst ik mei de hannen yn 'e bûse stean bliuw makket se de knoop fan it rokje los. - Sil ik nei hûs gean, datstou hjir noch in pear wiken bliuwst mei Arnaud? Miskien falt it dan hwat ta. Miskien wurdt alles...

[p. 253]

- Né.

- Moat ik helendal fuort gean?

- Dat mienst net.

- Fynst it sa slim dat ik op myn heit lykje? Mar ik lykje ek net krekt op him. Ik lykje ek op ús mem en omke Harry.

- As ik dy sjoch, sjoch ik dyn heit.

- Fynst dat dan sa slim?

- Moat ik dat nochris wer útlizze. Dyn heit is gjin minske. Dy hat my it libben forpest. Dy hat noch nea in greintsje leafde oan in minske bitoand, oan dyn mem net iens, lit stean oan dy.

- Mar ik bin myn heit net, ik bin Theo en net Arnaud sr.

- As ik dy sjoch, sjoch ik dyn heit, fordomme bigryp dat dan. Ik stjer by dyn heit, by dy, by jim allegear, jim ha allegear deselde koppen en dou bist him ta de harsens út snien.

- Hwat sil ik dan dwaen? freegje ik yn fortwiveling.

- Donderje op. Ik wol dy net wer sjen. Ik ha it to lang forkropje moatten. As ik dy sjoch, sjoch ik dyn heit wer lykas er dy nacht foar my stie. Ik mei sa'n liif, mar dy kearel hie gjin skamte yn 'e bealch. Dou bast deselde trekken. Dyn gesicht is kâld en synysk. O God, myn bern, ik wol it net mear hawwe.

Ik wol har oanhelje en siz, dat ik fan har hâld, dat ik net wreed tsjin har bin. It jowt allegear neat. Ik stean mei de rêch tsjin de wasbak as se har útklaeit en sûnder nachtklean ûnder de tekkens sjit, dêr't se skokkend lizzen bliuwt.

- Ik gean noch eefkes nei ûnderen, siz ik en lûk it ljocht út. Oan 'e bar drink ik noch in pear stevige borrels om de ellinde hwat fuort to spielen, mar it liket wol dat alle soargen foar my opheapje. It is al let as ik op 'e keamer werom kom. Anny har beha-tsje hinget oer de bekling. Ik stean lang foar de spegel. Ik sjoch Anny yn 'e spegel op bêd lizzen, healneaken en de tekkens forwrotten nei it fuottenein ta skopt. Ik bistudearje myn gesicht yn 'e spegel. It is forbarnd fan 'e sinne. Hoe faek soe ik sa jouns net foar de spegel stien hawwe. Myn eagen, myn noas, de mûle, alles liket op dat fan myn heit. Allinne myn earen binne lytser en ik haw ljochter hier. Heit is griis, piper en sâltkleurich, mar oan 'e earen al wyt. Ik gean him al aerdich efternei, mei tearen ûnder de eagen en bisiden de noas. Ronfels yn 'e foarholle. As ik myn gesicht yn in bipaelde stân hâld falle der slachskaden oerhinne en lykje ik ynienen folle âlder. Ik ha ek op myn mem like, mar doe't ik âlder waerd en manlike trekken krige,

[p. 254]

wie dat oer. Ik knyp in pûsje út, spiel de mûle troch en gean dan foarsichtich njonken Anny lizzen sûnder har wekker to meitsjen. Ik slach in earm om har hinne en helje har tsjin my oan. Ik fiel har waermte troch myn lichem gean en taest mei myn hân oer har bleate liif. Ik lûk foarsichtich oan it koardtsje en knip it ljocht út. Der komme ljochtsirkels en bellen yn it tsjuster, dy't troch de keamer hinne driuwe. Elke kear as ik myn eagen iepen en ticht doch forspringe se wer. Yn al dy sirkels sjoch ik it gesicht fan myn heit. Ik bigjin hieltyd mear op him to lykjen. As twa drippen wetter, sei myn mem lêstendeis doet ik by har wie en wy togearre hwat âlde foto's biseagen dy't heit froeger yn 'e blikke knipt hie. Mar ik wol net op him lykje. Miskien is der hwat oan to dwaen mei plastyske chirurgy. Jonge, jonge, hwat bigjinstou op jimme heit to lykjen, sei mem. As se witten hie hoe sear as se my die mei dy wurden. As ik my operearje lit en altyd oare klean draech as heit en in snorke kweek, it burd stean lit... Ik liz hjir to switten op bêd, as in gek. As ik mei de fuotten tsjin Anny oan kom giet der in skok troch my hinne. Se wol my net sjen, se wol net dat ik fuort gean. Elke dei wer itselde. Ik bigjin der sels yn to leauwen. Ik mei my fordomme sels net mear sjen. Alle kearen as ik myn heit moetsje krij ik greater hekel oan him. Hy stiet altyd tusken ús yn. En as ik mysels bisjoch yn 'e spegel sjoch ik myn gesicht as in grimas. As myn heit tsjin my praet is it krekt as hear ik mysels praten. Der is net ien dy't ús lûd út elkoar ken. Ik ha soms gjin kontrole mear oer de wurden dy't ik siz as ik by him bin, hwant by alles hwat ik siz hear ik Anny op 'e eftergroun. Frijwol sûnder ûnderbrekken sjoch ik soms it gesicht fan myn heit as sjoch ik yn in spegel. Ik bigjin mysels to haetsjen, omdat Anny my hatet, omdat se my yn myn heit hatet, omdat ik net mysels bin mar in oar, omdat iksels neat bin en in oar my is.

- Bist dêr, Theo? freget Anny sliepperich.

Ik bliuw deastil lizzen. Ik fiel it krûmelige sân noch tusken de teannen.

- Sliepst al Theo?

- Né, ik liz noch mar krekt.

- Hwerom sliepst net?

- Ik tink hwat nei oer hjoed en sa.

- Moatst net safolle tinke.

- Wy stean sa fier fan elkoar ôf.

- Stil mar ju, ik hâld fan dy.

- Dat liichst...

[p. 255]

- Né, wier ik hâld fan dy.

- Hoe?

- Gewoan, lykas altyd, hâld ik fan dy.

- Omdat it tsjuster is, omdatstou my net sjen kinst. Fordomme dou kinst my net sjen, mar ik bin deselde as fannemiddei op it strân.

- Theo, dou moatst fan my hâlde. Toe, kom by my. Ik wol dy by my ha.

- Ik kin gjin deiljocht forneare. Ik bin mysels net. Dou hast al myn selsfortrouwen stikken slein, siz ik.

- Toe, kom boppe op my to lizzen.

- It is tsjuster, hén, dan kinst wol. Sil ik it nachtljochtsje op dwaen? Ja, ik wol it ljocht der by op ha. Ik wol sjen hokker flesk ik yn 'e kûp ha.

- Né, né, net dwaen, meitsje alles nou net stikken, Theo.

Ik gean boppe op har lizzen en fiel har waerme lichem ûnder my. Dan stek ik forsichtich in hûn út nei de koarde en lûk it ljocht op. Se stekt har holle tsjin myn skouder, dat se my net sjen kin. Sa falle wy togearre yn 'e sliep.

As ik de oare moarns wekker wurd skynt de sinne op it plak dêr't Anny dy nacht lein hat. It ljocht priket my yn 'e eagen. It bedtsje fan Arnaud is ek al leech. Tsien ûre op 'e wekker. Ik waskje my en klaei my stadich oan. Stean in skoft foar de spegel to skearen. Ik sjoch der tsjinoan om nei ûnderen. Ik soe it leafst de hele dei op 'e keamer bliuwe, foar de iepen doarren lizze to sinnebaeijen. Hwat lizze to sliepen yn 'e sinne en hwat lêze. Ik skear my ditkear net ûnder de noas. Mei in pear dagen moat it al to sjen wêze. Heel stadich rin ik de stiennen treppen del nei it terras dêr't Anny sit to lêzen. Sadré't se my sjocht komt se oerein en seit hwat ûntskuldigjend, ik soe krekt nei dy ta. Der is opbelle. Dyn heit. Wy moatte daliks fuort. Hy hat in oanfal hawn. Der wie krekt telefoan.

- In oanfal?

- Hy is dea. Hjir bliuwe, Arnaud, wy gean fuort, nei beppe.