De Tsjerne. Jaargang 8

Op it harspit:

‘In wonderlike skeidnis......’

As der ien is, dy't him faeks mei rjocht en reden (en om mear as ien reden, sizze guon) stilhâlde moat oer de reklame dy't hjoed de dei makke wurdt foar it Fryske boek, dan bin ik it miskien wol. Genôch reden dus, om, as it sels mij oer de hege skuon rint, in stikje to skriuwen en dat mei namme to ûndertekenjen; dan hat men frij pik.

Ik krige tastjûrd fan in bifreone boekhanneler de ‘Najaarsboekengids’, útjown troch de ‘Commissie voor de collectieve propaganda van het Nederlandse boek’ fan de Vereeniging mei de forneamde lange namme dy't ik hjir net yn syn gehiel hoech op to skriuwen. Yn dy Boekengids is foar it Fryske boek in stikje ‘kollektive propaganda’ weijown, dêr't yn Fryske útjowersrounten it lêste wurd noch wol net oer sein wêze sil, mar dat lykwols ek bûtensteanders en binammen de Fryske skriuwers de grize oer de grouwe rinne lit. Foar guon lêzers moat faeks efkes forteld wurde, dat yn dy Gids de goede tradysje huidige wurdt, in biheind oersjoch to jaen fan de ‘laatstelijk verschenen’ boeken. Dat hâldt yn, dat men in oersjoch kriget fan itjinge der yn it lêste jier oan boeken, binammen op bellettristysk gebiet, yn Nederlân forskynd is.

De Gids hat fan 't hjerst wer in biskieden Frysk rubrykje, nou aldergeloks net troch Amsterdamske byldzjende kunstners opgnist mei in rychje folkloristyske printsjes.

Sjoch hjir, hwat it Nederlânske publyk bean wurdt oan ‘nij(ere)’ Fryske útjeften:

Abe Brouwer: ‘De Nijboer van Lycklema State’.

Marten Brouwer: ‘Blauwe riten’.

Waling Dijkstra: ‘De Fryske Thyl Ulespegel’.

(Undertitel: ‘De wonderlike libbenskeidnis fan Hantsje Pik’)

S.M.v.d. Galiën: ‘De Fryske Robinson Crusoë’.

Welmoed Hemrica: ‘Konduktrise’.

[p. 32]

Simke Kloosterman: ‘Twiljochtteltsjes’.

J.P. Wiersma: ‘Aldfaers Groun’.

Nou wit ik wol, it kin mei ús tal nije Fryske útjeften noch gjin sprekken lije, mar om op sa'n wize ús neakene earmoede to kamouflearjen roait igge noch seame. Fjouwer fan de sawn titels forskynden trije of mear as trjje jier lyn al. It feit dat op ien titel nei (Marten Brouwer, ‘Blauwe riten’) alle boeken fan ien en deselde útjower (ien fan de fjouwer, fiif dy't wy noch hawwe) nommen binne, haw ik gjin forklearring foar fine kind. Folle minder dizenich is it, dat der ek by dy oare útjowers dit jier nije boeken útkommen binne, dy't al sachts Robinson Crusoë en de Nijboer fan Lycklema State út it sté keare kind hienen.

In earmoedige fortoaning; troch de Nederlânske Commissie voor de Collectieve Propaganda ensfh. yn al har ûnskuld ek noch ûnderstreke troch it rubrykshaed (‘Fryske Boeke’!) in letter minder to jaen as dêr't it winliken rjocht op hie. In wonderlike skeidnis, dy't ús leart hoe't men troch partikuliere propaganda yn 't labaret reitsje kin. Wy kinne allinne mar hoopje, dat dit partikulier initiatyf nèt út de Fryske hoeke komt......

FREARK DAM.

Konkrete kongres-konstatearringen.

Der lei op Nijjiersdei gjin snie yn 'e boppeseal fan De Keizerskroon to Ljouwert, mar lykwols slagge it de Bounslieder fan de Frysk Nasionale Jongerein, de hear J. Zantema, om efkes út to gliden. Dat wie doe't er yn syn rede oer it Greate Barren yn 'e Greate Wrâld oerstapte op it lytse barren yn it lytse fryslân. Hy sette útein mei in lofsang op de warberheit en de kriich fan it Fryske folk en seame doe tagelyk de Fryske skriuwers fan hjoed de dei om, dy't har boppe it folk stelden en dêr fierstofolle krityk op hiene.

Nei't er ien en oar fêststeld hie, bigoun de Bounslieder himsels tsjin to sprekken. Op in útfiering fan it Selskip Tetman de Vries hie er in ôfgrysliken argewaesje hawn fan 'e sloppens fan it folk foar de loketten. Fierwei de measten hiene de kaerten yn it Hollânsk bisteld ensfh.

Soks is ek fortrietlik, mar it komt mear foar. In foarbyld? Op 'e Kongresdei waerd in lid fan 'e Fryske Biwegingsrie earne yn 'e stêd oanhâlden troch in lid fan de Frysk Nasionale Jongerein. Dy frege him: ‘Mijnheer, zou U me ook kunnen zeggen waar de Lange Marktstraat is?’ It Riedslid antwurde: ‘Jawol, dêr dy hoeke om, sa en sa, dan sjogge jo fansels De Keizerskroon. Dêr sille jo wol wêze moatte, tink?’ De jonge Frysk-nasionalist forloek gjin spier en sei: ‘O, dank u wel, mijnheer!’

Wy soene fierders de Bounslieder wize wolle op it feit dat de hjoeddeiske Fryske skriuwers net allinne Frysk skriuwe, mar ek Frysk prate, û.o. yn 'e rjochtseal. Mei alle lek en brek steane hja as in foarbyld mids har folk. Dit yn tsjinstelling mei dy iene âlde skriuwer, dy't de Bounslieder as in ljochtsjend foarbyld foar de jongere skriuwers oer sette, mar dy't yn syn brieven oan Fryske ynstânsjes de Hollânske tael brûkt. Fan foarbylden praet!

Dit binne mar lytse ûneachlike dingen, mar it is dochs goed soks to witten as men op Nijjiersdei in wapenskôging hâldt foar rekruten.

G.J.