De Tsjerne. Jaargang 3

[p. 350]

Op it harspit.

Noch hwat duplyk.

Achte tsjinstander,

Jo hawwe fansels gelyk mei hwat Jo sizze oer dat ‘graeijen’ yn it Septimber-nûmer fan de Tsjerne. It wie my forgetten, mar yn myn âlde ‘De Groot, Leopold en Rijkens’ foun ik nou ek ‘greyt = klaagt, treurt’ en yn myn Vondel-Doorenbos stiet der foar ‘jammert’. Kalma hat yn syn ‘Wy roppe de libbenen’ by dizze psalm 130 fan Gysbert Japikx stean: ‘greyt = ropt’; mar lit ús foar ‘graeyen’ hjir ‘skriemend roppen’ nimme. Dan forfalt dus dy ‘prachtige lêste rigele’ fan my en it wurdt hiel gewoan.

Mar fierder hâld ik myn string fêst, binammen dan hwat dy pluralis oangiet. Jo fine de ‘tûken’ by Tamminga dus ek better as ‘tûke’ of ‘twiich’ en jo achtsje de ‘diepten’ yn it Hollânske proaza fan psalm 130 ek goed, mar de ‘kolcken’ fan Gysbert Japikx binne forkeard. Dy djipten kinne wy sjen, sizze Jo yn Jou earste stik, as fordjippingen; it meartal docht oars neat as de djipte fordjipje. Mar ik nim oan, dat it meartal hjir brûkt is om der mear klank, mear gewicht oan to jaen, mear ‘majesteit’; hwant it is in soarte fan ‘pluralis majestatis’. En as der stiet ‘Uit de diepten roep ik tot U, o Heere’, dan is ‘U’ dochs eigentlik fan oarsprong ek meartal.

Sokken meartal hat men faken yn ‘verheven’, plechtige tael.

Iderkear fine wy yn de Bibel ‘hemelen’, sûnder dat der oan mear as ien himmel tocht hoecht to wurden.

Yn psalm 19 lêze wy: ‘De hemelen vertellen Gods eer, en het uitspansel verkondigt zijner handen werk’. Mar in bytsje fierder stiet ‘Haar uitgang is van het einde des hemels’.

Yn psalm 50 earst it inkelfâld: ‘Hij zal roepen tot den hemel van boven’, mar dan: ‘En de hemelen verkondigen zijne gerechtigheid’.

Yn psalm 103: ‘Want zoo hoog de hemel is boven de aarde, is zijne goedertierenheid geweldig over degenen die Hem vreezen’, mar letter: ‘de Heere heeft zijnen troon in de hemelen bevestigd, en zijn koninkrijk heerscht over alles’.

En doch is der jimmer mar ien himmel, hwant de Joaden hienen, foar sa fier as ik wit, net, lyk as de Griken wol, foar eltse planeet in himmel.

Sa biskôgje ik nou ek dy ‘kolcken’ fan Gysbert Japikx. Soe der mar ien kolk wêze, tochten jimme, dêr de dichter yn rekke wie? Né, it is allegearre kolk; it binne kolken! Soks bidoelde ik, doe't ik sei: de singularis soe to skrael wêze.

Hy kin mar yn ien kolk tagelyk sitte, mar sa is it ek b.g. mei ‘de vreemdeling die in uwe poorten is’, dy kin mar yn ien poarte tagelyk wêze.

Hwat dan de oerdiedigens oangiet, dêr't wy it ek oer hienen, men hoecht fansels oan in mem net deselde easken to stellen as oan in dichter; mar mei de opneaming fan dy popke-nammen woe ik sizze, dat in

[p. 351]

dichter him net foar hwat oerdiedigens yn soks hoecht to skamjen en ik kin my in moai, libben gedicht foarstelle hweryn Jou ‘lyts fordommelinkje’ bêst op syn plak wêze soe.

Ik wol eindigje mei der noch effen op to wizen, dat ik net bihear ta de kritici dy't Jo yndertiid dizze 130ste psalm as in great foarbyld oantsjutten en de wurden ‘sûnder wryt of slyt’ soe ik net foar myn rekken nimme wolle. Dochs rekkenje ik him wol mei ta de moaijere psalmen.

Mei heechachtige,

O. POSTMA.

Werwurd oan Freark Dam.

Sûnder forfalle to wollen ta in hwat goedhinne en oersljochtsjende fordigening fan dy Frysk-nasjonalisten dy't yn 'e oarloch oan 'e Dútske kant stien hawwe, moat ik dochs in pear dingen oanmerke oangeande Freark Dam's philippica tsjin ‘Sinne op 'e Striesek’ fan D.v. Wieren yn it Septimbernûmer.

1. As ik Dam's biswieren goed lês, dan is er tsjin op it útkommen fan dy bundel, ôfsjoen fan syn kwaliteiten. Hy tsjut alteast op in útspraek fan de ‘Ereraad voor de Kunst’, of hoe't dy ynstelling hiet. Mar sil men jin yn Fryslân nou wier noch biroppe op in publikaesjeforbod fan in Hollânske ‘Ereraad’ dy't de forhâldingen to uzes inkeld fan hearren en sizzen koe en dy't hjoeddeis yn Hollân sèls al lang ta de antiquiteiten biheart?

2. Myn miening is dat it oer alle boegen needsaeklik wie dat de bundel forskynde. Foarst al omdat efter dit wurk in persoanlikheit stiket dy't it net, lyk as in party, siket yn dûbelsinnige selsrjochtfeardiging of yn in amorphe oanpassing by foroare omstannichheden. De dichter fan dizze fersen is in bitter gefjocht oangien mei de problematyk dy't it eigen wêzen him stelt; as ien it mei de ôfrekkening mei eigen forline net op in sêft sin set, dan D. van Wieren. Twad wie útjefte nedich fanwegen de literaire kwaliteiten dy't it wurk hat.

3. Fansels hat Dam it rjocht en stel dizze visy op 'e ûndergroun fan ‘Sinne op 'e Striesek’ discutabel. Mar dan sil by my sa'n diskusje op in oar plan fierd wurde moatte as oan Dam's wurdkar bliken docht. Mei dizze gedichten yn 'e hannen moat it dochs klearrichheit hawwe dat kwalifikaesjes lyk as ‘ynteressant-illegael ôfreägearjen fan ressentiminten’ har doel folslein misroaije. Sokken tael heart thús yn brochueres à la Lunshof, mar docht de geast fan dizze fersen gjin rjocht.

D.A. TAMMINGA.