Trotwaer. Jaargang 27

[p. 250]

Fan 'e redaksje
Jurjen van der Weg
De skriuwende VUT-ter en de sifers

In minske wol wolris wat. Ik mei bygelyks graach oer resepsjes en oare iepenbiere gearkomsten. Jo kinne dat wol: bakje kofje, praatsje, slokje, hapkes en in soad minsken dy't wakker mei harsels te keap rinne. It is in plak dêr't men konsumearje kin en op itselde stuit de yndruk jout dat men tige nuttich dwaande is. Netwurkje is in nij wurd, mar in âlde praktyk... Doe't myn studintetiid nei de ein rûn, waard it lykwols stadichoan minder mei - benammen- de slokjes.

Lokkigernôch krijt de redaksje fan Trotwaer geregeldwei útnoegingen foar eveneminten yn it Fryske literêre wrâldsje. In pear dêrfan koe ik fansels net sjitte litte. It nije fermidden hie my daliks yn 'e besnijing. De alderearste kear dat ik de doar iepen die en tusken de Fryske skriuwers stapte, waard it my lyk griis foar de eagen. Op jierdeifeesten fan famylje kaam ik as jong studintsje noch wolris wat âlde minsken tsjin, mar nea safolle griiskopkes as doe yn 'e Skierstins. It wie suver in kultuerskok.

Doe't ik der wat ta wend wie, seach ik dat tusken it oerhearskjende griis ek wol wat reade burden, swarte snorren en blonde kapsels omstapten. It kwea wie doe lykwols al dien. It idee fan skriuwende VUT-ters en AOW-ers, dy't harren wil oplizze oan 'e Fryske literatuer, hie him al fiksearre yn myn harsens.

Hast twa jier en ferskate resepsjes letter sit it der noch. It is ek wol behaachlik, it hawwen fan sa'n idee. De foargongers fan ús generaasje hawwe ek ienris in âldere garde hân, dêr't hja har tsjin ôfsette koenen. Riemersma, Boersma en de Haan hawwe yn harren jonge en revolúsjonêre jierren fêst ek mei de grize massa ôfweefd.

Behaachlik en histoarysk ferantwurde of net: de lêste tiid frege ik my hieltyd mear ôf oft myn idee wol doogde. Wie it folk, dat op literêre gearkomsten ôfkaam, yn âldens wol represintatyf foar de Fryske skriuwerij? Sa'n probleemstelling freget om in ûndersykje nei de âldens fan de Fryske skriuwer.

In probleem wie it finen fan in geskikte databestân. De samling skriuwers yn it skriuwersalmenak foldocht net hielendal. De

[p. 251]

beheinde aktualiteit is in probleem. Ek is it al of net opnimmen fan skriuwers ôfhinklik makke fan it al of net weromstjoeren fan 'e formulieren. Boppedat sille skriuwers fan namme by in ynstitút as in almenak altyd in streekje foar hawwe.

In oare mooglikheid is om nei te gean hoe âld de priiswinners fan 'e Rely de lêste jierren wienen. Dêrmei soenen wy lykwols in wol hiel beheinde seleksje út it bestân Fryske skriuwers lûke. Inkeld skriuwers fan koarte ferhalen en gedichten soenen oan bar komme. Boppedat seit Tsjerk Veenstra yn it sjueryrapport fan dit jier dat der yn totaal santjin (sub-)toppers binne. Fan dy santjin hawwe der mar seis in priis krigen. Dêrtroch soenen der allinnich foar 1995 al alve - nei't ik oannim goeie- skriuwers bûten it ûndersykje bliuwe. Earst gjin priis winne en dan ek dat noch...

De oplossing fan myn probleem fûn ik by eintsjebeslút yn 'e listen fan boeken, dy't in provinsjale stipe krije. Fansels is ek tsjin dizze boarne it nedige yn te bringen. Hoe objektyf is de provinsje bygelyks by it takennen fan stipen? Foar de list is te sizzen dat it yn alle gefallen giet om aktuele boeken út in ferskaat oan sjenres.

Yn de tabel hjirûnder haw ik inkeld boeken opnaam fan noch libbene Fryske skriuwers, dy't in stipe tawiisd krigen yn 1993, 1994 en 1995. Oersettingen haw ik net meiteld. Itselde jildt foar bondels mei ferhalen fan meardere skriuwers.

Aldens skriuwers fan troch de provinsje stipe boekútjeften (tal stipe boeken yn 1993, 1994 en 1995)

	jonger as 40	fan 40 oant 60	âlder as 60
1993	4	26	10
1994	2	11	4
1995	2	17	3
totaal	8	54	17

Op basis fan 'e sifers moat ik myn idee oer skriuwende VUT-ters en AOW-ers dus ûnderút traapje. Spitich, mar it is net oars. ‘Mar’ 22 prosint fan 'e stipe boeken is skreaun troch skriuwers út de âldste kategory. Dy dogge it oars noch aardich better as de jongsten: in tsiende fan 'e stipe boekútjeften stiet op namme fan skriuwers ûnder 40. Benammen de groep fan 40 oant 60 slacht lykwols foar master op mei 68 prosint fan alle útjeften. Dat ik de middenkategory yn tal jierren beheind holden haw, hat gjin ynfloed hân op de oermacht fan de ripere manlju en froulju yn skriuwerslân. Men kin mei oare wurden konkludearje dat de Fryske literatuer regearre wurdt troch in massa jongere âlderein en in inkelde ‘oudere jongere’.

[p. 252]

It docht boppedat bliken dat skriuwers fan stipe proaza substansjeel âlder binne as skriuwers fan stipe poëzij. De stipe berneboekeskriuwers binne it alder ‘jongste’. As de berneboeken fuortlitten wurde út de jongste kategory, bliuwe der ien roman en ien dichtbondel oer! Yn it oersichtlike Fryske skriuwerswrâldsje wit eltsenien dan wol wa't de auteurs fan dizze beide wurken binne. FLMD-kursussen, AFUK-Jongerein-priis en simpele tekstferwurkingsprogramma's binne blykber net genôch om jongerein oan it publisearjen te krijen en te hâlden.

It opsetten fan in drege, wittenskiplike riddenaasje is in aardichheid foar dyjingen, dy't der foar betelle wurde of neat betters te dwaan hawwe. It ôfstekken fan in tendinsjeus en net ûnderboud ferhaal is in boppeslach foar dyjingen, dy't net better witte. It grutste part fan 'e skriuwers en sprekkers dy't oer de ierdkoarste skarrelje, sit dêr earne tuskenyn. Dit redaksjoneel wie in bydrage foar dy grutte bulte.