Trotwaer. Jaargang 16

[p. 62]

Trioel
Publicity, publicity

De wearde fan Steven de Jong syn stik Ypk fan der Fear en de luzen (Trotwaer 1983, 6) leit foar my yn de klam dy't hy - by alle oerienkomsten tusken de boeken fan Murdoch en Fan der Fear - leit op de ferskillen yn motivaasje en tematyk, dy't meitsje dat hy De dei is jong in echt Ypkboek neame kin. Syn artikel is - lykas eltse goede preek - ek wer wat iensidich, as hy besiket de oerienkomsten tusken de beide skriuwsters foar te stellen as folsleine bysaak, wylst boppedat it ferhaaltsje sa foar de hân leit, dat Murdoch en Fan der Fear op in soad punten wol needsaaklik op itselde útkomme moasten. Dan giet my wer wat te fier: ik ha by De dei is jong altyd it gefoel hân dat it dekor en guon fan de figueren ûnecht wiene en dat de skriuwster wat dat oangiet in bytsje mei twa fuotten yn ien hoas siet.

Hawar, oer ‘de saak’ wol ik it fierder net ha, omt beide kanten har gerak wol krigen ha. Ik fiel my mear oansprutsen troch de útspraken dy't Steven de Jong docht oer skribinten yn machtsposysjes dy't loere op de skriuwers ‘dy't echt wat te skriuwen ha’. Machtsposysjes binne der yn de Fryske kulturele wrâld fansels likegoed as oeral, mar yn it binaud lytse literêre sirkwytsje wurde de measte ‘machtsposysjes’ ynnommen troch frijwilligers en it is meastal slimmer om minsken foar sa'n posysje te krijen as har út it stee te wrotten. Soms rinne se sels by boskjes fuort! Mar yn elts gefal stiet it Steven de Jong te priizgjen dat hy syn machtsposysje as redaksjelid fan Trotwaer destiids nei ien jiergong wer sjitte litten hat.

Ik krij út dit stik fan syn artikel de yndruk dat Steven de Jong earbiedige bewûndering easket foar de ‘skriuwers en skriuwsters dy't echt wat te skriuwen ha, dy't bepaalde kontrolearbere ynhâlden formulearje (Ypk fan der Fear, Trinus Riemersma, Josse de Haan, Willem Abma en noch in stikmannich)’. In opfallende kar, mei in noch opfallender karakteristyk! Dochs liket in bytsje ûntmytologisearring my hjir wol op syn plak. De wearde fan de eigen kréativiteit achtsje ik heech. ‘Zelf harmonika spelen is een hogere bezigheid dan luisteren naar Bach’, hat Bomans sein. Dat hâldt lykwols noch net yn dat eltse harmonikant ek it konsertpoadium op moat. En as er it al docht, sil er fergelike wurde mei syn kol-

[p. 63]

lega's dy't de fuotljochten sykje. Sa sit it ek mei de skriuwers. Hja kinne har beheine ta it lêze litten fan eigen wurk oan har partner of it stinsilje litten foar alle alve en tritich leden fan it Skriuwersbûn. Sels kinne se - as har boek printe is - noch de hiele oplaach opkeapje, ien eksimplaar yn de boekekast sette en de rest ferneatigje. Mar litte se dat allegearre nei, dan stjoere se bewust oan op in konfrontaasje mei it publyk en smite harsels dêrmei foar de liuwen. Hja freegje jild foar har produkt en boppedat tiid en oandacht fan de lêzers, dy't oars in Atari-spultsje dwaan kinnen hiene of in sneintemiddeiskuierke meitsje. It lêzende publyk oardielet oer wat se lêze (yn syn ienfâldichste foarm: ‘al of net de muoite wurdich’) en fynt it ek nijsgjirrich om de miening fan oaren te fernimmen, sa't dy bean wurde yn de kranten en tydskriften (yn in almeast wat minder ienfâldige foarm). Dy kritiken binne fansels net bedoeld foar de skriuwers, dan soe it handiger wêze en stjoer har de krityk rjochtstreeks ta ynstee fan him te publisearjen yn in blêd dêr't de skriuwer net iens altyd op abonnearre is.

Ofhinklik fan wat se ferneare kinne, lêze de skriuwers alle kritiken, allinnich de goede, of in seleksje mei ek in pear minne. It is ek folslein har saak hoe't se mei de minne kritiken ôfweve wolle en har selsbetrouwen behâlde, mei de arguminten dêr't hja sels genôch oan hawwe. Mei ‘eltse keunstner wurdt pas nei syn dea op wearde skatten’ is men yn ien kear klear; ‘it is kleare bare ôfgeunst, lit de kritikus earst sels marris wat skriuwe’ docht it ek altyd goed. De iene skriuwer is yn dit stik fan saken ek earder tefreden as de oare.

Fansels bliuwt der altyd ien treast: de skriuwers smite harsels dan wol foar de liuwen, mar fryske liuwen binne o sa nuet. Wy komme inoar op de folgjende gearkomste ommers dochs allegearre wer tsjin...

Sybren Sybrandy