Trotwaer. Jaargang 14

[p. 71]

[Eppi Dam
Tusken himel en ierde (vervolg)]

úthoeken wei yn beweging kaam en hommels mei faasje gearrûn yn it krisissintrum. De bloedbaan krige de struktuer fan in spinreach, in rotonde mei tûzen oanfierwegen, in long, oansluten op in batterij fan beäzemingstastellen. Under de dûns fan har hân begûn it langwizige, fleiskleurige ballontsje te groeien, in rûp dy't yn proporsjonele fermannichfâldiging kear op kear ferfelle. Hja loek it waskhantsje út, slingere it troch it waskwetter en seame it lid om mei in searje fikse strymslaggen, dat it ynelkoar kromp, as in slak ferskronfele en redusearre waard ta in lege húl tusken myn triljende jongesbiltsjes. “Dit wie dan de earste en ek fuort de lêste kear,” rôp hja mei in heazich lûd yn har stim. En it wíe de lêste kear! “It muoit my dat ik sa hurd oer him wêze moat,” sei hja dimmen, “mar it is foar syn eigen bêst.” Doe besocht hja om te gûlen.’

Hy wreau him mei de bleate hân oer it lid, mar hoewol't it meigien wie yn de natuerlike ûntjouwing fan jonkje nei keardel en him oanpast hie oan de ôfmjittings fan de folwoeksenens, hong it dêr noch altyd like slop, bleek en bloedleas as in weismiten kondoom, plestifisearre. Hy spielde it waskwetter troch de goatstien, rûn nei de keamer en socht yn de kast om skjinne ûnderklean. Hjoed wie in dei om it kreaze pak oan te lûken, ornearre er, nei al dy lange jierren wer, einlings wer in dei om de strik foar en sierlike fiters yn de sneinske skuon. Winlik moast er him ek skeare. Hy krige mês en sjippe en skearde him. Hieltyd at er yn de spegel foar him op de tafel seach, kaam it jonkje mei de glêde wankjes dat er ienris wie, baan foar baan mei de jierren tichterby.

‘En dan kamen de nachtklean oan,’ tocht er. ‘As wie ik in ingelbern, sa paradearre ik yn myn wite jûpke, flinterlicht op himelske pantoffelfuotsjes troch it hûs. De flier hat my nea net rekke. By de simmerdei frege ik har: “Mei er no nei pake yn it paradyske?” “No mei er nei pake yn it paradyske,” andere hja dan. At ik yn it apelhôf efter de pleats kaam, siet pake dêr op it bankje ûnder de wichterbeam. It wite burd dat breedút op syn skoat lei en dat er mei beide hannen fêsthood en somtiden aaide, joech him net iens de weardigens fan in god, foar my wie hy God sels yn eigen persoan. “Wied er dêr, jonge?” sei er dan. “Ik mocht yn it paradyske komme,” woe ik my ûntskuldigje. “Jawis mei hy yn it paradyske komme,” sei pake, “no moat it net raarder. Hy wennet dochs seker by pake en beppe yn it paradyske?” Hy naam my by it burd op de skoat en striek my mei syn mylde hannen oanienwei troch it hier. “De grutte jonges hawwe him wer pleage,” sei ik dan, “de grutte jonges pleagje him altyd.” “De grutte jonges hawwe te apelstellen west,” wie pake syn sechje, “hurde, griene apels fol fergif. No hat de kanker him útsiedde oant yn de allerlytste herntsjes fan harren geast. De seltsjes fan harren oantaaste harsens binne ien foar ien trochlutsen fan hertstocht en geweldenarij. Oh, de wrâld is sa bedoarn, hy wit net heal! Kom, dan sil pake him op de touter

[p. 72]

tille, dan kin hy prinshearlik soeikje tusken himel en ierde. Tusken himel en ierde is it libben te hurdzjen.” “Mar, pake, wy binne hjir dochs yn de himel,” woe ik hawwe. “Jawis,” sei pake dan, “hoe koe ik ek sa. Dat hy it pake noch fertelle moat hoe en wat!” Hy sette my op de touter dy't oan de tûke fan de apelbeam hong, en wylst er my sjongendewei optreau, sakke de sinne yn it westen read en rûn efter de einder. Dan wie it tiid om op bêd: wite lekkens, waarme tekkens, en gjin oantins mear oan de wreedheden fan it deistich ljocht.’

Hy krige de touwen en it plankje út de kast, hong de touwen oan de ringen yn de souderbalke en lei it plankje oan de úteinen yn de lussen. Mei it kreaze pak oan, de strik foar en de sierlike fiters yn de skuon, bestiigde er syn touter, fâlde de earmen om de stringen hinne en mei de hannen gear, lit er him súntsjes hinne en wer soeikje tusken souder en flier. Sa rekke er yn de sliep. Doe't er wekker waard, tilde de merke op fan lûdroftich gerop. Hy liet him fan it plankje sakje en rûn hoeden nei it rút. In leger demonstranten, wapene mei spandoeken en megafoanen, marsjerre mei muzyk troch de strjitte. Fan de oare kant kamen plysjemannen mei skylden en stôken, soldaten mei plestiken maskers foar, út it museum weistapte harnassen op skombekjende hynsten, en tanks, sa foar it each sûnder bestjoerder, mar lykwols wis fan harren doel. Ear't er syn dizenige tinzen goed en wol oardere hie, wie it ynienen in slaan en saaien fan stôken, kneppels, tegelbroazels en stiennen. Tafels waard omkeard, bokjes kantelen, tintseilen ferskronfelen. It grientewiif stie wiidskonkich efter har kiste mei hurdgriene apels. As wiene it bommen, sa liet de tsizeman, fan syn frachtweintsje ôf, de tsizen delreine op elk dy't him te nei kaam. Net langer as in pear menuten seach er it oan, doe griepen syn hannen de gerdinen en skuorden se ferheftich ticht.

‘Hjoed moat ik hjirwei,’ tocht er. ‘Hjoed moat ik werom nei it paradiis. Ik haw my skeard en nea net haw ik der better op klaaid west as no. Ik sil it sulveren fytske krije -earne moat noch myn sulveren fytske stean- en núnderjendewei ta de wrâld útride, my meter nei meter út it gefang fan myn eangstme weitraapje, werom nei it skûlliif efter de homeiepeallen, dêr't de kaai ûnder de klok leit, de kat yn it finsterbank en it pluzen kleedsje foar de ivich súntsjes gluorkjende kachel; dêr't de thee mei molke dronken wurdt, it waskwetter waarm is en pake ûnder syn burd de tiid yn de bûse hat oan in gouden ketsje.’

Ynienen krige er it hiel dúdlik foar him. Earst no hellen de harsens de dream nei boppen, dy't er dreamd hie doe't er niissakrekt op syn touter siet: Hy fytste yn de netsjese klean op it sulveren fytske mei de skitterjende speaken. Al fan fierren seach er, lykas altyd, de wite homeiepeallen, mar dizze kear stie der in tredde, swarte peal tuskenyn. Neigeraden dat er tichterby kaam -it fytske bejoech it omtrint ûnder syn gewicht-,

[p. 73]

naam de peal hieltyd mear de foarm oan fan in minsklike gedaante. Unferweechlik stied er dêr, in stânbyld yn it midden fan de ynreed. Hoewol't it him net oan woe en er ûngemurken stariger begûn te traapjen, koed er syn harsens net weiwine foar de gedachte dat hja it wie. As in swarte ingel stie hja dêr, de raffelige wjukken krúslings oer it boarst hinne fâlde. Mei it fytske oan de hân, rûn er op har ta. ‘Beppe’, sei er, ‘sjoch, hy komt wer thús. Fertel my no wer hoe't it gyng mei de ferlerne soan’. Hja seach him koel en ûnferbidlik oan. Doe heve hja de rjochterearm; de hân omklamme it heft fan de kris, dy't as in wite flam op har fûst baarnde. Hy fleach nei it rút en skode de gerdinen oan kant. De mannichte hie it slachfjild ferlitten. Ut de ûnwerklike stiltme wei, hearde er it kreakjen fan in hânkarre; it ratteljen fan de houten radden kaam linkenoan tichterby. Doe't er de holle stiif tsjin it rút oan lei, seach er it neakene lyk fan syn pake op de batting fan de karre lizzen. Hja hiene him kealskeard en him de eagen útstutsen, it ôfknipte burd him as in strik stiif om de hals hinne knope. Efter de karre rûn in jongkeardel yn in dûnker pak dat útskaaide nei in unifoarm. Ien fan de beide sekondanten, elk oan in kant fan de karre njonken de hegen radden rinnend, seach tafallich nei boppen en krige him yn it fizier. Hy bûgde him, taaste nei de grûn, en foar't er fansiden komme koe, fleach de tegelhoeke flak by him lâns de keamer yn. Glêssplinters krongen yn syn rjochterearm; hy fielde in snijende stek yn de side. De skokarre gyng in stege yn, om de oardel meter in bloeddrip efterlittend op it asfalt. Op dat stuit begûnen de klokken te lieden en sigesage it lûd fan sirenes tusken de dakken troch. Hy krige de gerdyntsjes beet en sloech se ticht. Mei makke er se lykwols wer iepen. Hy ynspektearre it glês, betaaste it hoeden mei de úteinen fan de fingers en konstatearre ûntsteld dat it noch hiel wie. Hy draaide him om en socht oerallich de flier ôf om it stikje tegel. Hy fûn it net en likemin wie op syn earm ek mar ien bewyske fan in gruzeltsje glês te finen. Hy fage him it swit fan de holle en slûpte foarsichtich nei it rút. Doe't er nei ûnderen kipe, seach er dat de merke al aardich op 'e driuw rekke; de sinne skynde. Hy makke de gerdinen ta en liet him doe rêchlings op it bêd delfalle.

‘Hy hat it sicht op de dingen ferlern,’ tocht er, ‘of nee, winlik hat er der noch nea net sicht op hân. As in prinske grutbrocht yn it paradyslik keninkryk efter de homeiepeallen, libbet er noch hieltyd mei in foarstelling fan saken as soene der twa wrâlden wêze: oan de iene kant de lytse smoute fan it goed, oan de oare kant de grutte bedriigjende fan it kwea. Hja hawwe him net leard om de beheining te sjen fan eigen hiem, likemin as dat hja him leard hawwe, each te hawwen foar de positive krêften yn de bûtenwrâld, mei it gefolg dat er oer syn beide wrâlden oars net tinke kin as yn grouwélige karikatueren. Tusken himel en ierde, nacht en