Trotwaer. Jaargang 14

[p. 67]

Eppie Dam
Tusken himel en ierde

(Ta neitinken oan H.)

‘Ik wit noch hoe't ik altyd thúskaam,’ tocht er. ‘De homeiepeallen foarby, stie yn de ûnderwâl wjerssiden de betonreed, ûnferweechlik mei weardige plommen, in reiden hofhâlding ree om my, njoggen-jierrige prins op in sulveren fytske mei spiksplinterjende speaken, it paad te markearjen. Altyd krekt lang genôch wie it om wat noch rûkte nei inket, bloed, swit, hout en húskesjippe, ja, alles wat ierdsk wie en wreed, efter my te litten as hie it my nea net beroerd. Ik helle de earste hiemlucht yn en fielde my hieltyd lytser wurden by it neier kommen fan de pleats mei syn paleizen fan skuorren. Dan ried ik troch in see fan skaad, stapte foar it brechje netsjes fan de fyts, rûn nei de doar en sette dêr myn sandalen op it spesjaal dêrfoar omearre kokosmatsje. Hoasfuotling gyng it oer de stiennen flier troch de hege, dûnkere gong nei de efterkeamer, dêr't it theekopke mei sûker en molke klear stie midden op de grutte tafel. It kin net oars, sa gau't hja de doarknop ferwegen seach, taaste har hân nei de treppot, want altyd at ik derynkaam, geat hja krekt de thee yn mei in helder fûnkjend strieltsje. Dêrnei riisde hja oerein yn har swarte jûpe en sprate de earmen as fûgelwjukken, heinde my, en wylst har hannen om bar as kjimmen troch myn hier gyngen, frege hja: ‘Ha se him ek pleage hjoed?’ Ear't ik anderje koe, helle hja my, binnenmûls hieltyd ‘poppy, poppy’ âljend, oan en sei: ‘Se meie him net pleagje.’ Somtiden foege hja der dan noch twaris oan ta: ‘At beppe dát fernimt, at beppe dát fernimt...’ Dêrmei wie dat ritueel beëinge. As kaam hja ynienen ta harsels, sa rimpen krigen har hannen myn skouders beet en treau hja my fan har ôf om my suver bestraffend te sizzen, dat ik myn thee ferkomme liet. Ik beklantere de hege stoel, en de beide hannen ynlik om it kopke hinne, nipte ik it hiel earbiedich leech. Sa is it al dy jierren gien.’

Hy lei noch menutenlang op de rêch nei it spinreach yn de hoeke fan it

[p. 68]

keammerke te stoarjen. Underskieden mei in giel krús op it unifoarm, lei de seispoatige fabrikant as in strateech yn de leage, ferduldich wachtsjend op it momint fan de oanfal. Ynienen sloech er de tekkens fan him ôf, swaaide syn wite, hierrige skonken oer de râne fan it bêd en berikte yn twa stappen it rút. Mei in wylde wjukslach fan beide earmen, skuorde er de gerdinen iepen. Yn it skimerljocht tekene de stêd him ôf tsjin de loft yn swarte géometryske figueren, de tsjerketoer ûnwêzenlik lauwere mei it ingelhier fan tinne triedden dize. By it hearren fan it grânzgjend motorlûd, lei er de holle tsjin it kâlde glês en seach dat in legergriene frachtwein de strjitte ûnder him ynried en stilhood foar syn doar. Tagelyk lieten twa manlju yn swarte stúsjekoarden pakken har ta de kabine útsakje, rûnen efterom en makken it dekkleed oan beide kanten los. Even letter tôgen hja mei izeren bokjes, dy't hja, as wiene it horden, op ûnderling gelikense ôfstân yn in dûbelde rige op it asfalt delsetten. Hy wachte krekt salang oant hja der fan planken, by wize fan toanbank, battingen oerhinne makken. No wist er wer hoe let at it wie. Mei in pear oeren soe de strjitte fol wêze fan elkoar krusende lûden, fan de joademerk opstiigjend yn in poddestoelwolk fol driigjende klanken. Hy draaide him om en brocht yn it tsjustere keukentsje wetter oer foar thee.

‘Nei de thee,’ tocht er, ‘nei de thee liet ik my fan de stoel ôfgliidzje, stapte trinten op myn wite sokjes nei har ta, en wylst ik myn beide hannen by har op de earm lei, frege ik deemoedich: ‘Mei er no yn de moaie keamer sitte?’ Dan knikte hja. Ik slûpte de gong op en drafke sierlik nei de swiere doar dy't tagong joech ta it hillichdom. Even hood ik miskyn yn, krekt as freze ik de hege, koele stiltme dy't my oerweldigje soe sa gau't ik dy doar iepenmakke en de imposante romte fan de keamer betrêde. Mar binne dit gjin tinzen efternei? Foar de swarte kachel, altyd like súntsjes gluorkjend, lei it heechpoalich pluzen kleedsje dêr't ik altyd suver plechtich opstapte as út iiskâld wetter wei op in wite sânbank yn de sinne. Lofts op it skoarstienboerd stie de sânearmige kandler, rjochts it bibeltsje fan Enschedé en Zonen - 1881, en krekt dêrtuskentyn, rjocht foar my oer, de pindule mei de kaai derûnder, altyd op itselde plak. Nea net haw ik immen mei dy kaai yn hannen sjoen en likemin fûn ik ek fingertaasten op de koalekit, mar altyd tikke de klok en ivich baarnde de kachel op sunich. Oer it skoarstienmantelkleed, út ien punt wei breedút drapearre en mei netsjes kjimde kwasten, wie in skilderijke hinne hongen: in kleurige jachtpartij mei opblaasde hynsten en brúnbûnte hûntsjes. Skean dêrûnder hong de kris, dêr't ik yn ferwûndering nei sjen koe sûnder dat ik my folslein bewust wie fan syn stille, dizenige driging. Dan gyng ik op it sêfte kleedsje sitten en stoarre tidenlang troch de dûnkere gleskes nei de flauwe gloede fan de koalen. At hja derynkaam, bleau hja even yn de doar stean. Dan sette hja, rûzjend yn har swarte jû-

[p. 69]

pe, mei sinlike stapkes op my ta. ‘Sit er dêr moai op syn eilantsje?’ frege hja dan. Ik glimke, knikte en seach ûngemurken altyd wer even omheech nei de kris. Hja moat it murken hawwe, myn ûnbestimde eangst foar it heimsinnige wapen, want op in middei doe't ik op it pluzen kleedsje stapte en appèl hood ûnder de skoarstienmantelstikken, wie de kris derwei.’

Hy krige it breamês út it oanrjochtslaad, snie him in stikje brune bôle ôf en formearre it mei de wite treppot, it theeglês en it hinneaaike ta it deistich stillibben op it breaplankje. Hy rûn dermei nei it keammerke en, de rêch tsjin de râne fan it bêd, joech er him del op de flier. By de bêdspoat lei de lege wynflesse, de koark dernjonken. Him hielendal konsintrearjend op iten en drinken, waard er even, folslein gedachteleas, wei yn in tiidleas wjek, in gat yn de dei. Doe stiigden de lûden op fan de strjitte: it oanriden fan frachtweintsjes en disel-besteltsjes, ja, sels it útladen en stâljen fan de waar wie by him boppen te hearren. Hy rûn nei it rút en bekipe, heal efter de gerdyntsjes wei, it hinne en wer drafkjen fan in leger drokke mantsjes en wyfkes. As foarmen hja in folk fan bijen, sa hecht en rjochte op itselde doel wie harren lytse maatskippij. De man fan it boartersguod sleepte mei in earmfol sjitgewearen, liet se op de batting kletterje en begûn doe de wapens soart by soart te sykjen. Dêrnei helle er syn sjekpûde ûnder de trui wei en rôle in sigaret. ‘Fang!’ Mei foelen him it floeike en it topke tabak út de fingers, wylst de griene apel fan syn skoech stuitere en meters fier oer it asfalt hinne hobbele. ‘Fang dan ek!’ It readfleizige wiif fan de grienteboer krige in nije apel út de kiste, wreau him, de tonge heal ta de mûle út, glêd oan har skelk en smiet oppenij. Behindich heinde er it projektyl, hifke it mei ien erchtinkende eachopslach as hied er in granaat yn de hannen en sette syn tosken deryn. Doe griep er ûnferwacht in gewear en fjurre in koark op har ôf. De kûgel spatte, krekt ûnder de nâle, fan har grouwe liif werom en rûgele ûnder de tafel. ‘Te heech, jonge,’ rôp hja en rôle gleon mei de eagen. ‘Bisto no gatsjetûk, of net?’ Hy draaide him om, krige de koark fan de flier en treau him op de flesse. Mei it theeglês, it aailokje en de wynflesse op it breaplankje, rûn er starich nei de keuken. Hy seach dat it ljocht wie, liet it ôfwaskbakje fol kâld wetter rinne en begûn him by it oanrjocht te waskjen.

‘Nei it jûnsmiel moast ik my hielendal útklaaie,’ tocht er. ‘Hja hie gjin tel de eagen fan my ôf, at ik ien foar ien de stikken klean fan my ôfstrûpte en op it flierkleed falle liet. Swijend wosk hja my de holle, earmen, boarst en rêch, mei waarm wetter en woldiedich rûkende sjippe. Foar ûnderliif en fuotten holp hja my dan altyd op de hege stoel. Doe dy iene kear - ik sil krekt tsien west hawwe -: wylst har hân heech tusken myn skonken rêd hinne en wer gyng, fielde ik hoe't it bloed út de allerfierste