Trotwaer. Jaargang 8

[p. 332]

Bisprek fan mislearre oantekens
(in bytsje wurden en gjin ynhâld)

Dat Goos van der Vliet blike litten hat dat er fynt dat myn bisprek fan Hornstra syn Fersen neffens him net folle om de hakken hat, is op himsels weardefol. Datsoarte reaksjes - faeks net altyd like noflik foar de besprekker sels - is great forlet fan, hwant se kinne in werklike diskusje oer it bisprutsen boek op gong bringe. Dy diskusje komt der net as de bisprekker, net liker as siet er op de Olympus, syn oardiel de wrâld yn slingeret en noait wjerwurd krijt. Hwant hwat is in bisprekker eins, hwat jowt him it rjocht in oardiel út to sprekken? Oer it algemien is in bisprekker ek mar in lêzer - in lêzer dy't mear as sljochtweihinne tiid bistege hat oan it trochwurkjen fan it to bisprekken boek. De redaksje fan in tiidskrift sil fansels safolle mooglik minsken freegje dêr't se fan oannimme dat se forstân fan literatuer ha, mar dan is wer de fraech, hoe komt de redaksje oan dat idé?

Koartsein: in bisprekker is ek mar in lêzer, en syn bijdragen soene faker ûnderwerp fan diskusje wêze moatte as oant nou ta bard is yn Trotwaer.

In oare fraech is: hwat is it doel fan in bisprek? Is it om in oardiel (foar alle ivichheit) to jaen? Is it om de trochsneedlêzer in yntroduksje ta it boek to jaen, sadat er wit hwatfoar boek it sa likernôch is?

Of wurdt de lêzer ûndersteld it boek al goed to kennen, en is it bisprek bidoeld as kommintaer en as ynterpretaesje, as opheldering fan slimme kwestjes? Bij myn witten hat de redaksje noch noait dúdlik makke oan de bisprekkers hwat der nou winliken krekt fan harren forwachte waerd.

Wer in oare fraech is: hwerom wurde der yn Trotwaer (hast?) allinne mar nije boeken bisprutsen? Hwerom wurdt der noait in bisprekker útnoege om syn sin to sizzen oer in al hwat âlder wurk? Om in foarbyld to neamen: Groun en Minsken soe bêst wer ris bisprutsen wurde kinne op ien (of alle) fan de hjirboppe oantsjutten wizen. Ut de sitewaesje sa't dy nou is soene je opmeitsje kinne dat de diskusje sletten is, dat it oardiel útsprutsen is, en dat útliz, kommintaer en ynterpretaesje oerstallich binne. Dat is fansels net sa. In oardiel kin him mei de tiid wizigje, en (nije) útliz en ynterpretaesje kin nei forrin fan tiid driuwend forlet fan wêze.

Dit oer it feit op himsels dat Van der Vliet réagearre hat. As ik nou op syn stik yngean is dat net om perfoarst gelyk to krijen of omt ik mien dat myn stik bêst is en net better kin. Ik doch it omt neffens mij syn ‘oantekens’ net ta de saek komme, in forwyt dat er nammers

[p. 333]

mijsels ek makket. Ut de hjirûndersteande punten komt klear nei foaren dat syn réaksje net in saeklike diskusje is, mar hiel hwat oars. Lit ús der even bij lâns rinne.

(1)	‘It falt fansels ek net ta en skriuw in streksum besprek fan in searje haikû-fersen as men dêrfoar earst yn it wurdboek opsykje moat wat haikû winliken ynhâldt’. Van der Vliet hat blykber noch noait heard fan it brûken fan wurdboek- of hânboekdefinysjes omreden fan har handige koartens, in koartens dy't de skriuwer fakentiids sels net sa gau bitinke kin. Fierders kinne sokke definysjes de meast gongbere en algemiene bitsjutting oanjaen. Hwat de flauwiteit oer de oarsprong fan myn kennis oanbilanget: ik wol graech tajaen dat myn kennis altaest net oanberne of troch de goaden ynjown is; ik moat yndie boeken brûke om it krekte fan de saek oan de weet to kommen.
(2)	‘yn dizze fersfoarm hat er him wier net fier genôg bejûn’. Tajown, it kin djipper, mar hwat binne eins Van der Vliet syn arguminten?
(3)	‘Van der Meer hellet syn iennigste ynformaasje dus út in stik, dat oars net is as in gearfetting, en sûndermis ek Hornstra syn eigen interpretaasje fan it boek Haikû, een jonge maan troch J. van Tooren. In grut part nimt er wurd foar wurd oer, wylst it nog gjin jier lyn yn Trotwaer stie. Hy hie dêrom folstean kind mei in ferwizing nei dat artikel’. It mei dan faeks sa wêze dat Van der Vliet hiele jiergongen fan Trotwaer út de kop ken, de trochsneedlêzer kin dat net, en dêrom sitaten, dy't altyd noch bigrypliker binne as forwizings yn de trant side 72, rigel 11-14. Snap je?
(4)	‘Wie er bang dat syn besprek oars de krappe kant neist wurde soe, of is it faaks bedoeld foar de nije abonnees? Ik sels hâld it mar op it earste’. Sokke spekulaesjes bifoarderje de saeklikens fan de ‘diskusje’ nou just net.
(5)	‘Slimmer nog fyn ik dat er de skriuwer ek oan it wurd lit oer syn eigen wurk, om nei oanlieding dêrfan te berjochtsjen dat dy der aardig yn slagge is en jou yn dizze fersfoarm syn taalkeunst bod. Hy komt eins net fierder as it neikôgjen fan Hornstra syn útlis, wylst dy hjir hielendal net relevant is’. Van der Vliet is hjir fiersto kategorysk. De skriuwer syn útliz is faek, mar net altiten irrelevant, tinkt mij. It soe yn elk gefal wol aerdich wêze Van der Vliet syn arguminten oer hielendal net relevant to hearren. De reden foar mij om Hornstra sels oer haikû's to sitearjen wie (a)

[p. 334]

	omt ik wier gjin haikû-deskundige bin, en (b) omt ik mien dat hwat Hornstra oer syn eigen haikû's seit de planke net sa fier mis roait. Ut it feit dat ik Hornstra syn útliz net oanfal docht bliken dat ik it der wol aerdich mei iens wie. As Van der Vliet neitocht hie, hie er dat sels ek konkludearje kinnen.
(6)	‘... de “fjouwer bêsten” dy't hy der foar ús utsocht hat. Ik hie nou graag hearre wold wêr't er syn kar krekt op basearret’. It is wier dat wurden as ‘bêste’ wiermakke wurde moatte, en dat eins elk gedicht bisprutsen en hifke wurde moast. Om de romte komt dat der meastentiids net fan, je kieze inkelde gedichten en de rest wurdt biflapt ûnder algemiene opmerkingen. Sa ek yn dit bisprek: ien dy't goed lêze kin hie bitinke kinnen dat yn it algemien myn weardearring basearre is op it feit dat de fjouwer ‘bêsten’ de mooglikheden dy't de haikû-foarm biedt goed binutte ha. In argumintaesje per haikû ha ik net jown, en dat hie fansels wol kinnen. Ik ha it net dien omt it bisprek mij oars to lang wurden wie, mar foaral omt ik tocht dat lêzers wol safolle forstân hiene dat se sels wol út it foarôfgeande opmeitsje koene hwer't myn weardearring fan dizze fjouwer op stuolle.
(7)	‘Better nog hie er de hiele fryske haikû-goarre ta diskusje stelle kind’. Hwat it ‘ta diskusje stellen’ fan haikû-goarren - is it wier sa slim? - mei in bisprek fan Hornstra syn Fersen to krijen hat, is mij in riedsel. Mar hjir binne wij wer bij it bigjin: hwat is it doel fan it bisprekken fan in boek? Net it ‘ta diskusje stellen’ fan goarren - al is it dan in fryske goarre, en hwer't Van der Vliet sels ek oan laberearret - tinkt mij.

It sil sa njonkelytsen wol dúdlik wêze dat Van der Vliet yndie net ta de saek kommen is. Hij forliest himsels yn flauwiteiten, misbigripen en goarren, wylst er it iennige punt - ntl. dat ik net djip genôch dold ha, punt (2) - dêr't saeklike krityk en diskusje mooglik west hiene, wol neamt mar net wiermakket, en dát hie nou krekt nijsgjirrich west. Ik hie graech hearre wollen hwat ik foar essinsiëels yn myn bisprek mist ha, of op hokker wize de foarm fan it bisprek net doocht. Dan hiene we prate kinnen - mar dat kin fansels altyd noch.

Geart van der Meer

Annen