Trotwaer. Jaargang 5

[p. 284]

Tichelwurk




Sonde libbet mei Johanneke Liemburg yn Sonde
(en it is Jappie allegearre wol goed, at hy der mar gjin wurk fan hat)

Men is skriuwer fan ynstjûrde stikken of men is dat net. Ik hear, bin 'k hang, by de lêste kategory, dat fan myn hân binne gjin ynstjûrde stikken to forwachtsjen ornaris. Ien kear lykwols bin 'k oant nou ta ôfstapt fan myn prinsyp om my net to bisondigjen oan it skriuwen fan ynstjûrde stikken en ik ha dêr nou al spyt fan. Hwant de diskusjes, dy't basearre hinne op hwat yn ynstjûrde stikken oan 'e oarder steld is, binne oer it generael net sa sinfol; men kin syn tiid dan ek better oan oare dingen fordwaen.

Mar werom nei dat iene ynstjûrde stik. Ein augustus '73 stjûrde ik it nei de redaksje fan de LC en in pear dagen letter waerd it noch ôfdrukt ek. Spitich lykwols dat men it by de LC nedich foun hie it opskrift dat ik keazen hie: ‘Johanneke libbet yn Sonde’ to foroarjen yn ‘Libben yn Sonde’. Ik freegje my ôf hwerom 't dat sa needsaeklik wie. Moat Johanneke, dy't ik spitigernôch net kin, sa troch har baeskes yn biskerming naem wurde? Ik tocht dat soks foar in, nei't ik oannim folgroeide LC-redaktrice, net nedich wêze soe. Mar hawar, werom nei de saek. Yn myn ynstjûrde stik makke ik der biswier tsjin dat Liemburg, yn har kwaliteit fan LC-redaktrice, safolle omtinken jowt oan it sa út en troch forskinende tiidskrift Sonde, wylst se alle oare tiidskriften dy't Fryslân útjown yn wurde, it neamen kennelik mar kwalik wurdich fynt. Ik hie en haw dêr binammen biswier tsjin om't de ynhâld fan it tiidskrift Sonde, of alteast datjinge fan de ynhâld, hwat Liemburg soms twa trije kear sitearret, nochal hwat flutterich oandocht.

In tige wichtige konstatearring fan de Sonde redakteur Boorsma wie neffens Liemburg dat yn Fryslân de ynternasjonale problematyk oersichtlik werom to finen is. Yn myn ynstjûrd stik sei ik dat dat in frijhwat ûnwittenskiplike útspraek is foar in politikolooch yn statu nascendi. De folsleine Sonderedaksje hwerom Johanneke net, freegje ik my ôf - is op dat ynstjûrd stik yngien mei wer in ynstjûrd stik. It folget hjir folslein; it is sa niisgjirrich om 't der dúdlik yn útkomt hwat de Sonderedaksje feitlik is yn polityk opsicht.

[p. 285]

It liket my net sa sinfol en forgriem myn tiid oan in diskusje mei de redaksje fan Sonde oer myn dommens dan wol net-yntegerens. It sil dúdlik wêze dat myn miening diametrael stiet tsjinoer dy fan har: ik bin noch dom, noch net-ynteger yn myn eigen eagen.

Wol wol ik noch eren yngean op de ynhâld fan it ynstjûrd stik fan de Sonde-redaksje.

Ik ha net de suggesje wekke wollen dat Liemburg gjin oandacht jaen mei oan hwat der yn it blêdsje Sonde stiet, ik ha wol sizze wollen dat Liemburg in forkearde taekopfetting hat as se oan flutpraet fan Sonde-redakteuren yn har kwaliteit fan LC-redaktrice rom oandacht jowt, wylst se alles hwat der yn oare tiidskriften opnaem wurdt kennelik net de muoite fan it neamen wurdich fynt. Ik ha yn myn ynstjûrd stik oantoand dat de man dy 't de Sonde-ideology foar syn rekken nimt foar it greatste part, syn ideology op ûnsin basearret. Hy seit dat der foar Sonde yn it Frysk wrâldsje wurk to dwaen falt omt men yn Fryslân de ynternasjonale problematyk oersichtlik weromfynt. Ik neamde dat in frijhwat ûnwittenskiplike útspraek en dêrmei in frijhwat wiffe basis foar in bledsje.

De Sonde-redaksje wiist der yn dit ynstjûrde stik op dat it Boorsma net giet om wrâld-politike forhâldingen mar om de ynternasjonale problemen op it mêd fan wolwêzen-, miljeu- en kultuerpolityk.

It libben yn Sonde
It ynstjûrd stikje fan Trotwaerredakteur A. van Hijum (LC 31-8) kinne wy koart oer wêze. Van Hijum nimt it LC-redaktrise Johanneke Liemburg kwea ôf, dat se yn har ‘Tijdelijks’ in stikmennich idéen fan it tydskrift Sonde trochklinke litten hat. Nou en? Hwat is dêr yn 'e goedichheit op tsjin yn in rubryk, dêr't eltse LC-redakteur op syn tiid syn sechje yn sizze mei? Wy binne der wakker mei op it skik: Sonde-artikels wurde net om 'e nocht skreaun.
Fierder binne wy it mei Van Hijum iens, dat Johanneke likegoed as alle oare LC-redakteuren de taek hat foarljochting to jaen. Dy redakteuren sjogge dat sels ek wol sa: alles hwat it Fryske tydskriftewrâldtsje it ôfroune jier oan aerdige mieningen en idéen opsmiten hat, is op de Fryske side signalearne. Lyts Frisia en De Stiennen Man, De Strikel en De Oesdrip, Sonde en Trotwaer. Dat Sonde dan hwat mear nijswearde hat as guon oare tydskriften, is in fortsjinste dêr't wy fansels ek wer tige wiis mei binne, mar dy't ek wol in bytsje foar de hân leit: yn syn lêste bisprek konstatearre Noordmans noch, dat blêdden as Alternatyf en Trotwaer by al har kwaliteiten net folle stof ta sitaet en diskusje jowe.
Nijsgjirrich is ta bislút, dat Van Hijum Sonde- en krante-artikels hifket op har ‘wittenskiplike’ wearde. De akademikus Van Hijum neamt Pier Boorsma syn opmerking, dat men de ynternasionale problematyk yn Fryslân weromfine kin ‘op syn foarsichtichst sein’ frijhwat ynwittenskiplik. Mar it is wittenskiplik noch earlik om dizze útspraek los to meitsjen út it ramt fan Pier Boorsma syn forhael, hwant dan wurde alle útspraken ‘dizenich’. Hie Van Hijum dizze opmerking yn syn forbân lêzen, dan wie it him dúdlik wurden, dat Pier Boorsma hjir net it each hie op wrâldpolitike forhâldingen (dat is yndied quatsch), mar op ynternasionale problemen op it mêd fan wolwêzen-, miljeu- en kultuerpolityk.
As Van Hijum dat út boppeneamd ‘Tijdelijks’ net opmeitsje kin, dan is hy of dom of mei opsetsin net ynteger en kinne wy syn bigreatlik praet dus mar better forjitte.
Amsterdam.
Redaksje Sonde.

[p. 286]

Sjoch, nou bigryp ik it net mear. Hwat leit oan de basis fan alle of frijwol alle ynternasjonale problemen op it mêd fan wolwêzen-, miljeu- en kultuerpolityk? Elke ôfstudearre politikolooch sil dêr in ûndûbbelsinnich antwurd op jaen nim ik oan. En dat antwurd soe dan wolris wêze kinne: de wrâldpolitike forhâldingen. En dêrmei jowt, foar myn gefoel, de redaksje fan Sonde ta, dat har ideology basearre is op, hwat se sels neame quatsch.

Ien sin út it ynstjûrde stik fan de redaksje fan Sonde liket my yllustratyf foar it plak hwer't Sonde stiet yn Fryslân. ‘Dat Sonde dan hwat mear nijswearde hat as guon oare tiidskriften, is in fortsjinste dêr't wy fansels wer tige wiis mei binne, mar dy't ek wol in bytsje foar de hân leit: yn syn lêste bisprek konstatearre Noordmans noch, dat blêdden as Alternatyf en Trotwaer by al har kwaliteiten net folle stof ta sitaet en diskusje jowe.’

It liket my ta dat it net sa maklik ûntkend wurde kin dat de LC yn it literaire wrâldsje in machtige faktor is. En yn de redaksje fan de LC is it wer Noordmans (nim ik oan) dy't foar it greatste part bipaeld hwat foar de lêzers fan de LC relefante ynformaesje wêze soe en hwat net. Mei oare wurde: Noordmans is in wichtige faktor foar it Fryske literaire wrâldsje yn it algemien en spesiael foar de Fryske tiidskriften.

Nei myn miening is it foar elk dy't op de iene oft oare wize hwat mei de fryske literatuer to krijen hat needsaeklik om de minsken dy't in tige wichtige faktor binne foar dy literatuer kritysk to folgjen. Sa soe ek Noordmans kritysk folge wurde moatte mei it each op de polityk dy't de LC fiert tsjinoer de literaire tiidskriften.

Ik hie dan ek fan de Sonde-redaksje, net forwachte dat se it bistean doarre soe en forgapje har sa oan de ‘autoriteit’ fan Noordmans. Dat is net allinne net-wittenskiplik, it is sûnder mear dom.

A. VAN HIJUM