Trotwaer. Jaargang 5

[p. 215]

Piter Boersma
Hwat der bart

Hy tocht: dat ik mysels nou net optein en lokkich fiel!

Ommers it wie in heechsimmerdei, de sinne bakte oan en dochs wie it licht om him hinne, hwant der stie sa'n wyn, dat it sels yn it sintrum fan 'e stêd net near wie. It giel fan trotwaerbannen, it griis en read fan 'e gevels, de kleuren om him hinne wiene helder, feestlik en winich.

Dat it net mei him wie sa as it hearde, dat woe er net wêze en hy roun dêrom glimkjend de winkelstrjitte del, seach in leaflik frommiske yn 'e forhearde eagen en knypeage har ta.

It hie to krijen mei syn forlet om eat dat mei syn wêzen to meitsjen hie to uterjen en syn ûnmacht dêrta. De wurden dy't er wol spruts, foroarsaken holle dreunen yn syn holle omt it de goeije wurden net wiene.

Om dizze feiten mealden syn tinzen hinne.

Alles wie goed as er syn lyts dochterke, Femke, op 'e skoat hie en har aeide, har oer de ûneinich sêfte wankjes streke. De ynlikens fan har tomkesûgjen!

Hy socht de auto op en ried nei de flat ta.

‘Ik gean to farren’, seid er tsjin Anneke. De toan dy't er oansloech, wjerhâldde har derfan om to sizzen: ‘Kinne wy ek mei?’

Hy ried oer de spegeljende sneldyk nei it wetterdoarp, hwer't de boat lei.

Wyn om 'e auto.

Hy farde, wylst er mids it yndamme geraes fan 'e dieselmotor siet nei de Feanpetten. Sa nou en dan stuts er de holle troch de doar fan 'e kajút om foar in pear tellen yn rjochtstreekse oanreitsing to wêzen mei de natûr. De wyn soe as er aenst to plak wie perfoarst foar helderheit soargje.

Doe't er op 'e Greate Pet kaem, sette er de motor ôf en kleau op it dak fan 'e kajût. De natûr wie hjir moai, dat wist er. Sels hied er it ea dûdlik yn al syn ûnderdielen sjoen, mar sûnt lang en nou ta syn fortriet wer, seach er allinne in grien waes fan reiden en beammen en in blikkerjend wetteroerflak. De blauwe loft hie in djipte hwêr't er dûzelich fan waerd. Hy die de eagen ticht en joech him achteroer. Hwat er tocht wie noch altiten: myn tinzen mealle.

Hy fornaem dat de biweging ûnder him net lykmjittich mear wie, mar stjitterich. Hy die de holle omheech, seach dat de boat al tsjin 'e wâl dreaun wie, kaem oerein, pakte it tou, sprong fier yn 'e reiden op, helle de fêste groun en makke de boat oan in elzebeam fêst. Hy roun it paed el dat troch it Wide Reidfjild laette.

[p. 216]

Hy tocht wer oan Femke en skuorde in reidplom ôf. Dêr bigoun er syn wangen mei to aeijen. Yn syn tinzen stuts er de noas yn Femke har dûnzige hier. It moaiste wie har neiltsjes to knippen!

Hy stelde fêst - sa as altiten - dat der tusken him en syn omjowing in great waes hong en dat it tige forwûnderlik wie, dat er dochs elke dei it wurk dat er op him nommen hie, folbrocht.

It Wide Reidfjild gong oer yn it Elze- en Wylgebosk en dat wer yn it Biheinde Reidfjild. Hy roun sûnder doel, hy wie as it waer: rûzich. It weage yn syn holle. It paed roun nou by de Binnenpetten lâns. Ynienen seach er in eintsje foar him út flak oan it wetter, in man. Hy lei op ien knibbel en hie in pylk-en-bôge yn 'e hân. Hy seach dat de man de bôge spand hie en by de reiden lâns seach. Hwernei koe hy fan it plak, hwêr't er stie, ôf, net sjen. Doe skeat de man, joech him fluch oerein, bruts troch de reiden hinne en kaem nei in hoart mei in deade ein yn 'e hân wer foar it ljocht. Hy wie dwaende de pylk út it bist wei to lûken. Doe't er dat rêdden hie, drukte er de ein stiif tsjin him oan en gong wer sitten. Hy seach oan 'e biwegingen dy't de man mei de rjochterhân makke, dat er de ein aeide. Hy sei hwat tsjin it bist, mar hy koe net forstean hwat. Hy wachtte noch even ôf, roun doe op de man ta en sei: ‘Goeijedei’. De man skrok net, hwat er eins wol forwachte hie. Hy bigoun allinne stadiger to aeijen en hâldde der op 't lêst mei op. Doe draeide de man him om en sei: ‘Guoi’. Hy kaem oerein en krige de ein by de poaten fêst. De kop fan it bist bongele even. De man hie in great bird, yn syn foarholle leine djippe tearen en oan wjerskanten fan syn noas roun in skerpe tear. It foel him op, dat syn hannen mear hiene fan dy fan in kantoarman, as fan dy fan - en dêr hâldde er de man foar - in fisker of jager. Hy hie him inkelde jierren âlder as himsels.

‘Jo sjitte mei pylk en bôge’, seid er.

‘Sa sit it’, sei de man: ‘De stilte dy't it barren oerhearsket, kin ik net sûnder. ‘Syn stim klonk frjemd: wurch en brutsen..... it hearde as kaem it lûd tagelyk fan tichtby wei en fan fierren. Dat forwûndere him, mar der wie hwat dat him noch mear forwûndere. It waes dat tusken him en syn omjowing hong, hong net tusken him en de man. De man wie oan syn kant fan it waes, dúdlik en helder, hiel tichtby.

Hy die hwat, dat er oars allinne die as er immen lang koe: hy noadige de man út in jonkje mei him to drinken.

Hy woe gear oer hwat der barde, hoe't alles sa kaem, mar hy woe foaral hwat

[p. 217]

tsjin 'e man sizze. Der skeat him hwat yn't sin dat net daliks it earste is hwat je oan immen, dy't je foar it earst sjogge fortelle, mar hy koe it net keare. Hy sei: ‘As ik hjir wykeins mei myn frou en Femke, ús lyts famke, bin, lizze wy faek oan 'e Mar. Binammen sneontojouns. Dan sjoch ik nei de sylboaten en skouwen dy't stadich oer de Mar skouwe en hwêr't jonges allinne of mei syn beiden yn sitte, of in jonge en in famke togearre, of - mar dat sjoch ik komselden - in famke allinne. It is dan al skimerich en op 't lêst wurdt it dizich en tsjuster.’ ‘Ik stean soms’, sei de man: ‘let yn 'e joun oan 'e Greate Pet en stoarje mei de ljochte himel boppe de stêd. Inkeldris gean ik der jouns hinne. Sjoch, dêr leit myn skou.’

Hy seach him lizzen oan 'e oare kant fan 'e pet heal tusken 'e reiden.

‘Dêr stek ik dan de Greate Pet, it Nauwe Gat en it Kanael mei oer en liz yn it Opfeartsje oan. Ik rin troch de greiden nei de Klinkerdyk, hwêr't ik de fyts yn 'e ûnderwâl lizzen ha. Ik riid troch de soele simmerjoun.’

It like him even ta dat de eagen fan 'e man har útwreiden. Mar doe bûgde de man him foaroer en krige in stikmannich fearkes fan 'e groun ôf op en die se yn in plestikp̂ûde.

‘Hwat dogge jo nou?’ seid er.

‘Ik garje alles hwat dûnzich is’, sei de man: ‘Kom mei, dat moat noch even barre foar't wy in jonkje nimme.’

De man krige de pylk en bôge op en naem de foarstap. Hy bleau op in distânsje fan twa meter achter him rinnen.

De man sloech links ôf, flak foar it sté, hwêr't de boat lei. Oan de ein fan it Wide Reidfjild wie stikeltried spand en dêrachter bigoun in stik greide, hwêr't skiep ynrounen.

‘Sjoch dy triedden ris skitterjen’, sei de man: ‘Ik kom nou jouns dus sa nou en dan yn 'e stêd, mar doe't ik dêr wenne seach ik altiten as ik troch de stêd roun en de sinne skynde, nei de opljochtsjende en blinkende kleuren. It griis fan 'e asfaltwegen en it roazich-read fan 'e bistrjitting. En ja, it jongegersgrien fan skuon mei hege hakken oan blinkendbrune fuotten. De blinkende alluminiumkozinen yn nije gevels fan winkels. It strieljende kleurenforskaet fan 'e blommestâllen foar it Warenhûs. Ik sil dy hwat fortelle. Ik siet yn 'e lêste trein. De rúten wiene swart. Yn 'e koepé baernde skel ljocht. De flier wie goar. Ik fielde my ûnwennich en woe dat ik op bêd lei. Der kaem in frou yn, dy't sitten gong oan 'e oare kant fan it middenpaed, op 'e bank njonken dy hwêr't ik opsiet. Se sloech de skonken oerinoar. Ik seach dat in wyn reade skoech mei hegehak op folsleine wize om de foet dy't nou yn 'e romte hong, sleat. Skoech en foet foarmen hwat foarmen en

[p. 218]

kleuren oanbilange in prachtige ienheit. Har foet wie brún forbaernd. De snút fan 'e skoech wiisde nei ûnderen ta. Der roun in folsleine streek fan 'e snút fan har skoech, oer de krop fan har foet, oer har skynbonke, oan har knibbel ta. It ljocht, waerm ynienen, foel op 'e streek en dêrtroch liken de hierkes dy't der opgroeiden krekt dûns. In krêftige, bûgde streek roun fan har ankel, oer har kût, oant yn har hokse. Lok en libbenskrêft streamden yn my. Ik seach nei har lippen. It wie goed. Se hiene de natuerlike, folreade kleur. It wie mooglik tichtby har lippen to kommen, oars hie'k sjen kinnen oft der skuorkes ynsieten. Yn alle lippen sieten skuorkes, mar miskien.....

It wie krekt as kaem de man wer op him ta. As naem in weach him op en mei yn syn rjochting.

‘Ach kom jonge, wy moatte by it stikeltriid lâns to wol fondeljen. Ik bin dwaende myn hol mei fearkes en wol to biklaeijen. Myn hol is yn it sompige Elze- en Wylgebosk.’

De man helle in oare, greatere plestikpûde foar it ljocht en bigoun.

Hy holp net mei, mar seach oer de man hinne, nei de wrâld oan 'e oare kant fan it waes: in baen reiden, in baen beamtoppen, de loft. En sei: ‘Ik stie jierrenlyn yn it Heimige Fjild. Ik seach it hiele gea en hearde syn lûden en prebearre it allegearre troch it ûnder wurden to bringen, nei my ta to heljen. Mar dat slagge net.

Hwat ik ek sei, neat kaem tichterby. Ik bigoun doe oan guon to tinken dy't ik leaf hie, mar se wiene sa fier fuort dat ik tocht dat ik nea wer by harren komme kinne soe. Ik ha nou in lyts famke dat dûnzich hier hat. Se fielt hiel sêft en waerm oan. As ik har op 'e knibbel ha, wurdt alles om my hinne wei’.

De man draeide him hookstrooks om: ‘It weilûken fan 'e libbenswaermte út in deade ein, hast dou dat wolris field?’

‘Ja, doe't ik as jonge mei myn buorman mei gong to jaeijen faek genôch.’

‘Sjoch’, sei de man: ‘As ik nou nei de stêd ta gean, jouns let, dan gean ik nei in bar. Ik sjoch dan de bar roun, ik sykje, ik siz neat, ik drink jonkjes, ik sjoch út nei in famke, ja, sa sidesêft as in simmerjoun. Mar ik sjoch har net.’

De distânsje tusken harren like gelyk to bliuwen, mar it wie dochs krekt as kaem de man wer op him ta.

‘Ik sil't dy sizze. Ik ha troud west. Wy hiene in famke. Dêr dan: ik ha fuort west.....’

Der barde hwat mei de man en mei him, mei allebeide ja, hwant it gesicht fan de man kaem wer yn syn rjochting. De man streamde op him ta. En it wie krekt as forskuorde de stim fan 'e man nei syn eigen stimbannen.

‘Ik hie har op 'e skoat en doe ha'k har sa stiif tsjin my oandrukt dat.....’

Syn mûle bleau iepenstean: hy seach de man net mear en hie troch dat er sels bigoun wie to praten. Hy sloech himsels mei de fûst foar de hasses: hwat barde dêr binnen? hwat waerd dêr allegearre byinoar tocht?