Trotwaer. Jaargang 2

Daniel Daen/Rely Smit

De Rely-prizen oer it jier 1970 binne wer forpart. Oer de gong fan saken is lykwols wol it ien en oar to sizzen. Foarst de heale priis fan Tjitte Piebenga. Dat Paulus Akkerman noch hwat krigen hat striidt net mei de regleminten sa't dy altyd publisearre binne. De jury hat it rjocht, net it folle bidrach út to kearen as de kwaliteit der nei is. Der stiet net yn'e regleminten dat de jury it rjocht hat om op groun fan greate ôfwikings yn'e kwantiteit fan it oantal wurden fan in forhael it prizebidrach to fariëarjen. Wis, it minimum is likernôch 2000 wurden, it maksimum likernôch 5000 wurden. Dat wurdtsje ‘likernôch’ jowt de jury ienige spylromte. Mar is dy spylromte sa great dat in forhael fan likernôch 820 wurden yn'e bineaming komme mei foar in priis? It ôfwikingspersintaezje is nota bene 59% of 1180 wurden. Faeks hat Piebenga mei it ynstjûrde in lang gedicht bidoeld. Bigryp mij goed, ik haw it net oer de kwaliteit fan hwat ik nou mar it forhael neame sil. Dy skynt sa goed to wêzen dat Sartre en Miller aensens net mear om

[p. 29]

Tjitte Piebenga hinne kinne, wolle se ea noch sukses hawwe mei in koart forhael fan har hân. Hanna Ludwig, S. van der Meer en S. Sybrandy hawwe my ûnôfhinklik fan elkoar sein dat it in tige goed forhael wie. Né my is allinnich opfallen dat de jury him net hâlden hat oan foarskriften dy't hij sels opsteld hat. As men de regleminten lêst docht ommers bliken dat alles yn it testamint fêstlein is bihalven de bigrinzing fan it tal wurden, ‘DY HAT FOAR DIZZE PRIISFRAECH DIZZE JURY FESTLEIN’, en dizze lêste wurden binne dan letterlik oernaem út de Strikel fan Oktober-Novimber 1969. Fan alle trije juryleden in kwealike saek dat se har net hâlden hawwe oan hwat se sels fêstlein hawwe. Fan ien jurylid wol hiel yn it bisûnder, nammentlik Jo Smit. Fan him hie men forwachtsje mocht dat er him krekt oan 'e letter hâlde soe. Hwerom? Dizze Jo Smit hat, hoewolt him dat as foarsitter fan it Skriuwersboun misstie, yn it orgaentsje fan dit Skriuwersboun: De Oesdrip, in hastich brief skreaun, hwerfan't de teneur in forwyt oan it adres fan de adfyskommisje fan D.S. is omt dy him net oan de letter fan de regleminten hâlden hie. Jo Smit yn syn brief: ‘Hwant dan is it wier dat de adfyskommisje, dy't Deputearre Steaten adfisearje soe, willemoeds mei in adfys kommen is dêr't net om frege waerd’.

En fierder: ‘De kommisje hat nou ‘Operaesje Fers’ foardroegen foar de priis, yn de wittenskip dat soks net koe. ‘Hwerom koe dat net? Wol, Operaesje Fers is in stifting en gjin auteur, en inkeld auteurs komme yn'e bineaming neffens de regleminten en dus neffens Jo Smit. Forglykje wy dizze beide hâldingen fan ien en deselde man, dan stiet de fordigener fan regleminten rjocht tsjinoer de ôfwiker fan regleminten yn ien en deselde man. Wy hawwe hjir dus in yndikeasje fan it opportunisme fan Smit. Dit opportunisme soe ik noch wiidweidich adstruëarje kinne mei oare foarbylden: it willemoeds yn'e soep rinne litten fan 'e kollektive roman, Smits rol yn'e ‘Sonde-coup’, Smits wize fan petearjen en hwat er seit tidens de Koarte Himmen rounten is sadanich dat ik my der alteast net troch forneuke lit. Ik sil my yn dizze trije foarbylden nou lykwols net fordjipje. Allinnich as Smit der nei freget wol ik him de koekjes fan eigen deech wol ite litte. Foar it goede bigryp hjir nochris de regleminten sa't dy publisearre binne yn de Strikel fan Oktober-Novimber 1969.

[p. 30]

Priisfraech Rely Jorritsmafouns 1969

It Rely Jorritsmafouns skriuwt - ta bifoardering fan de Fryske literatuer - de neifolgjende priisfragen út:

1.	foar oarspronklike Fryske gedichten;
2.	foar moai koarte, oarspronklike forhalen yn Frysk proaza (sketsen), fan net minder as likernôch 2000 wurden, net mear as likernôch 5000 wurden.

Oan prizen foar 1969 is biskikber de somme fan f 3000, --. 1/5 part fan dit bidrach is ornearre foar de priisfrage foar gedichten, 4/5 foar dy foar sketsen. Ien en oar wurdt - lykop - fordield ûnder de 5 bêste ynstjûrders foar elk ûnderdiel of - mochten der minder as 5 ynstjûrders wêze foar ien ûnderdiel of foar beide - ûnder harren dy't ynstjûre. Op groun fan de kwaliteit fan it ynstjûrde wurk, hifke op syn letterkundige wearden, kin de jury útmeitsje, dat ien of mear ynstjûrders dy't foar in bileaning yn'e bineaming komme, net it folle foar him of har biskikbere bidrach útkeard krije.

It boppesteande is sa fêstlein yn it testamint fan de stifter fan it founs, útsein de bigrinzing yn tal wurden fan in ‘skets’; dy hat, foar dizze priisfraech, dizze jury fêstlein. De prizen wurde takend - sûnder mooglikheit fan birop of oare aksje - fan in jury, bisteande út 3 persoanen en wol de hearen M.J. de Haan fan Feanwâlden, J. Smit fan Hilversum en S. Sybrandy fan Ljouwert.

It earste publikaesjerjucht fan de bikroande ynstjûringen komt oan it bistjûr fan de Fryske Bibleteek, sûnder dat der apart noch wer foar bitelle wurdt; as it bistjûr net binnen it jier nei de publikaesje fan de útspraek fan de jury fan dat rjucht gebrûk makket, forfalt it wer oan 'e skriuwer. Alle auteursrjochten bliuwe ek fierder by de ynstjûrders.

Deselde skriuwer mei net mear as ien gedicht en ien skets ynstjûre; it ynstjûrde wurk mei net earder publisearre wêze.

Ynstjûringen (yn trijefâld typt of yn dúdlik hânskrift op papier dêr't mar ien kant fan brûkt wurdt) wurde ynwachte oan it adres: J. Rienstra, Domineesteeg 1, Ruurlo.

Wurk dat foar in eardere priisfraech fan it Founs ynstjûrd west hat, mei net wer ynstjûrd wurde.

[p. 31]

Op de bûtekant fan it kefert moat de oantsjutting foarkomme: ‘Rely Jorritsmafouns’. Op elke ynstjûring moat it motto stean, yn it bygeande tichte slûf mei itselde motto moatte namme en wenplak fan de skriuwer to finen wêze. De termyn fan ynstjûring slút 28 febrewaris 1970.

It bistjur fan de Fryske bibleteek

bistjûrder fan it Rely Jorritsmafouns.
Skriuwer: J. Rienstra, Domineesteeg 1, Ruurlo,
tel. [phone].

It twadde punt sil ik koart oer krieme. As ik it goed lêzen haw yn'e Ljouwerter Krante hat ôfgeand jury-lid De Haan sein û.o.: ‘Brûk net to gau de nammen fan Sartre en Miller’. Kombinearje de nammen fan de priiswinners nou ris mei sa'n útspraek en men ken krekt de smaek en foarkar fan dizze jury biskiede: slim tradysjoneel. Ien en oar noeget wol út om mei to dwaen.

Ik haw in forhael lêzen fan in ynstjûrder dy't gjin priis krigen hat. It wie in rûch en hwat eksperimenteel forhael. Nei myn smaek wie it in bêst forhael. Mar hwa bin ik dat ik der oer oardielje kin hwat goed is en hwat net. Hwat is kwaliteit? Soene dizze juryleden dat witte? Hwa binne dizze juryleden? Hwermei rjochtfeardigje Sybrandy en De Haan harren sit yn'e jury? En Jo Smit moat in protte forstân fan literaire saken hawwe hear ik oeral. It wurdt de heechste tiid dat der ris iepenlik in forbining lein wurdt tusken de ynstânsje dy't in priis takent, de ynstânsje dy't de jury bineamt, de jury sels en de priiswinners. Men komt dan foar de greatste forrassingen to stean. It sil trouwens net lang mear duorje of der sil yn wurd en byld oantoand wurde hwa't hjirre de literaire toutsjes yn hannen hawwe, seare teannen of net, hwa't har bisûndigje oan de s.n. kumulaesje fan funksjes, en hwa't it binne dy't dertroch in fiersten to greate ynfloed hawwe, sadanich dat se alles hwat harren net oanstiet yn'e koartst mooglike tiid nei de fordommenis helpe. Wy hawwe hjirfoar precedinten mar ek in hiel

[p. 32]

aktuëel foarbyld: ‘Trotwaer’ hinget oan in siden triedtsje ûnder it swurd fan Damokles dat ek al oan in siden triedtsje hinget. Ik hie it mei opsetsin oer in priis omt foar sa'n yngeand oan'e kaek stellen fan misstannen de Gysbert Japicxspriis him better liene lit as de Rely Jorritsma priis mei syn Fryske Bibleteek bistjûr fan boeren, boargers en bûtenlju.

Konklúzje: De tweintigers en tritigers hingje, sûnder dat in part fan harren dat sels yn'e gaten hat (bg. Tjitte Piebenga) ôf fan de fyftigers en sechtigers (bg. POORTINGA, SMIT, DAM) en harren meirinners (bg. Rink van der Velde). Noch eefkes en de hearen kinne krokodille-treannen gûle as der fan'e jongeren gjin harsens mear yn it Frysk skriuwt, en mei Hessel Miedema sizze moat: ‘It klimaet is dêr ûnmooglik yn Fryslân’. Hwant hwat jong is en net strykt moat yn'e groun boarre wurde (lês Poortinga's útlittings oer Operaesje Fers bg. yn it bitinkboek foar de Kommissaris fan'e Keninginne).