Trotwaer. Jaargang 1

[p. 158]

Klaas Tuinenga / Luisteren in cijfers

Uw gedicht op de telefoon,
en het wordt minstens
500 keer
gedraaid.

Een simpel sommetje. Reken 2000 telefoontjes per week. Vier gedichten per week. Fries of nederlands maakt geen verschil. Blijft 500 telefoontjes per gedicht.

Het is voor de redaktie van ‘Operaesje Fers’ belangrijk te weten hoe vaak, wanneer en door wie een gedicht gedraaid wordt; en welke verschijnselen de oproepfrequentie beïnvloeden.

Antwoordapparaten

De brainstorming herfst 1967 op Kortehemmen leverde het idee van het gedicht per telefoon met behulp van antwoordapparaten. ‘Operaesje Fers’ beschikt nu over vier telefoonlijnen, twee aan twee gekoppeld door de P.T.T. Hieraan zijn de antwoordapparaten - automatische telefoonbeantwoorders, zoals doktoren en bedrijven wel bezitten - gekoppeld.

Elk antwoordapparaat heeft een geluidsbandje zonder einde ter lengte van een minuut, waarop twee keer per week nieuwe gedichten overgespeeld worden. Zodra iemand belt, gaat automatisch het betreffende antwoordapparaat draaien en slaat af, wanneer het

[p. 159]

totale bandje afgedraaid is.

Elk antwoordapparaat heeft een gesprekkenteller. Het is dus mogelijk per dag het aantal telefoontjes te tellen. Deze getallen worden genoteerd en bijgehouden in de vorm van een kolommengrafiek. Bij dit artikel is een gedeelte van deze grafiek afgedrukt. Zoals u hierop ziet, kan het aantal oproepen per dag nogal variëren. Gemiddeld wordt er momenteel zo'n driehonderd keer per dag gebeld, waarvan ca. 150 voor de friese en 150 voor de nederlandstalige lijnen.

Waar zitten de variaties?

In elk geval is gebleken dat gedurende weekends en feestdagen (koninginnedag 95 oproepen) het minst gedraaid wordt. Ook anderszins gerichte aktiviteiten beïnvloeden de luisterfrequentie. B.v. op 5 maart werd 's middags de wedstrijd Ajax - Benfica gespeeld en uitgezonden en 's avonds nogmaals uitgezonden. Die dag werd er 160 x gebeld.

Op 10 oktober begon ‘Operaesje Fers’ na een periode van stilstand wegens geldgebrek weer gedichten uit te zenden, nu over twee nummers. De volgende dag bereikten we een piek van 730 telefoontjes. In de loop van de volgende dagen zakte dit tot ± 260.

Woensdag 23 oktober werd een gedicht van Edsard Berger: beschaafde aardrijkskunde - waarin bepaalde plaatsnamen als Calcutta en Lulea gekuist werden tot Calvaginata en Penisea - op de telefoon gezet. Dit gedicht bleek men graag te horen. De volgende dag - donderdag - 673 maal gebeld. Op verzoek van de P.T.T. werd dit gedicht van de telefoon genomen, niet vanwege de overbelasting door de hoge frequentie; wél omdat enkelen zich gekwetst voelden en het hogerop zochten.

Conclusie voor 24 oktober: men hoort graag een gedicht met ‘vieze’ woorden en pas op voor gekwetste zielen. Het kan lastig zijn. Ergo: de luisteraar moet opgevoe(r)d worden. Dit gebeurde: o.a. Daniël Daen en Albert Donk zorgden ongevraagd voor materiaal en op 8 t/m 11 maart kon een gedicht van Daniël Daen ‘De Frou’ met woorden als ‘venushier’ en ‘ejakulaesje’ zonder moeilijkheden en zonder verhoogde frequentie uitgezonden worden.

Alleen in het extreme geval van donderdag 24 oktober was duidelijk merkbaar dat de luisteraar op de inhoud van het gedicht reageerde. - Overigens merkwaardig dat nog weken daarna steeds op donderdag er een piek in de luisterfrequentie was. Geleidelijk verliep dit -. Wel hebben we vrij duidelijke vermoedens dat een gedicht met een

[p. 160]

inhoud die minder aanspreekt, ook minder gedraaid wordt. Blijkbaar geeft men aan elkaar door: ‘dat moet je horen’ en ‘niets biezonders’.

Publiciteit

Veel groter invloed heeft publiciteit. Een artikel in de krant, een uitzending voor radio of televisie verhoogt meteen het aantal telefoontjes. Op vrijdag 14 februari bestond O.F. precies 52 weken. Radio en pers gaf er ruchtbaarheid aan. Wij hadden zelf een gek geval gemaakt en op de telefoon gezet: resultaat 780 oproepen die dag.

Dit was overigens niet dé piek. Op 13 januari startte Dial-a-Poem in

[p. 161]

New York ook met een poëzietelefoon. 18 januari belden we hun nummer en namen via de telefoon de door hen uitgezonden gedichten op de band over en zonden deze gedurende een week over de friese lijn uit. Radio en landelijke pers besteedden er aandacht aan en het resultaat was een piek van 800 telefoontjes op 22 januari en een dag-gemiddelde in die week van 470.

Ook de gedichten naar aanleiding van de wereldesperantistenbijeenkomst in Leeuwarden omstreeks 20 februari en het gedicht ‘jountiidswémoed’ met nederlandse vertaling (D.A. Tamminga) ter gelegenheid van de J.H. Halbertsmaherdenking, kregen, mede als gevolg van publiciteit, grotere aandacht.

[p. 162]

Luisterkern

‘Operaesje Fers’ kan rekenen op een vast aantal oproepen gemiddeld tussen de 200 en 300 per dag. Het meerdere aantal moet via publiciteit verkregen worden.

Vandaar ook de advertentiecampagne gedurende zes weken m.i.v. 1 februari in ‘Vrij Nederland’. In een nogal opvallende en veelgelezen advertentierubriek werd een prikkelende advertentie geplaatst, met als resultaat meer telefoontjes. Merkbaar werd toen 's avonds meer



gebeld dan vroeger. En het gemiddelde van ca. 220 telefoontjes steeg tot 320 telefoontjes per dag.

Van 19 januari tot 26 februari werd ‘Operaesje Fers’ nogal eens genoemd in de diverse publiciteitsmedia. De frequentie ligt gedurende en na die periode duidelijk hoger dan voor die tijd. De vaste luisterkern is meegegroeid. In elk geval is duidelijk dat O.F. nog niet voldoende bekendheid geniet en dat dit punt voortdurend in aandacht gehouden moet worden.

Tijdstip van opbellen

Over het tijdstip van opbellen hebben we minder gegevens. We kregen de volgende indruk.

Overdag belt men het meest tijdens koffie-, lunch- en theepauzes. Een opvallende piek is er tussen half vijf en half zes 's middags. Dit zijn mogelijk scholieren en mensen die vanaf hun werk bellen. Opvallend is dat na half zes tot zeven uur 's avonds vrijwel niet gebeld wordt. Na zeven uur begint het weer, al is de frequentie dan beduidend lager. Wel - en dit viel op gedurende en enige tijd na de advertentiecampagne in ‘Vrij Nederland’ - wordt er 's nachts na twaalf uur tussen de 10 en 30 keer een gedicht gedraaid.

Het luisteren naar een gedicht kan dus een ontspannende functie hebben.

Niet specifiek Fries

We zijn ook tot de conclusie gekomen dat ‘Operaesje Fers’ geen specifiek friese aangelegenheid is. Vanuit het hele land wordt gebeld. Dit bleek uit de reacties tijdens onze financiële crisis herfst vorig jaar. Bovendien leverden de advertenties in ‘Vrij Nederland’ nogal

[p. 163]

wat reacties op in de vorm van een verhoogde frequentie en een groot aantal gedichten van mensen uit het hele land.

We zouden graag exacter gegevens omtrent tijdstippen van opbellen en de motivatie van de mensen die bellen willen weten. Dit vereist echter uitbreiding van onze apparatuur en extra tijd en mankracht. Misschien is dit iets voor een socioloog die dit als onderwerp van studie wil kiezen. Hij kome.