Tirade. Jaargang 56 (nrs. 442-446)

[p. 64]

Bianca Stigter
Beeldenstorm

De eerste drie minuten van deze pornofilm duren twee keer drie kwartier. Hopelijk gaat hij op 1 juli in première. Dan wint het Nederlands elftal het Europees kampioenschap voetbal en net als in 1988 weten de tv-camera's in de algehele euforie door te dringen tot de kleedkamer. Zelden heeft de televisie een betere uitdrukking laten zien van puur geluk dan toen: spelers onder de douche. Voor even was alle schaamte verdwenen: alle benen en billen en schouders waren afgoddelijk geworden. Schoonheid doet niet meer ter zake, seksuele voorkeur evenmin. Het verbaast dan ook niet dat de spelers elkaar te lijf gaan in nog een spetterende finale. Champagne en sperma, of beter nog, alleen champagne.

Want porno is smerig. Porno is goor, grof, plat, saai en lelijk. In theorie zou er porno kunnen bestaan waarover het tegendeel is te beweren, en die bestaat vast ook wel, maar in de praktijk is die onvindbaar. Misschien is het met porno als met communisme: een mooi idee dat in de uitvoering al haar schoonheid verliest. Zoeken naar pruimbare porno is in ieder geval zoeken naar een speld in een hooiberg. Onbegonnen werk.

Vanzelfsprekend is dat de schuld van het kapitalisme - sex sells. Het is sinds Rudy Kousbroek zijn essay schreef alleen maar erger geworden. Het internet heeft niet tot luilekkerland geleid. Porno is een rijstebrijberg gebleven.

En er komt steeds meer rijstebrij. Het stilt de honger. Waarom mooi als lelijk voldoet? Het werkt, zoals het menselijk lichaam werkt, zij het niet perfect. Waarom is dat lichaam zo ontworpen dat mensen kunnen stikken? Waarom zit die luchtpijp zo dicht bij de slokdarm? Omdat het lichaam niet ontworpen is. Volgens Kousbroek proberen alle kunstwerken cultuur als natuur voor te stellen. In dat opzicht is porno hoge kunst: er is zoveel lelijke porno dat het lijkt alsof porno altijd lelijk is, ja, lelijk moet zijn. Een natuurverschijnsel. Zo is nu eenmaal, zoals er ook ratten zijn en regen. Verzet is zinloos. Zo hoort het. Je kunt er maar beter geil van worden.

Zou al dat masturberen voor de webcam trouwens niet tot ontvelde penis-

[p. 65]

sen lijden? In de aandoenlijke film van Roland Topor over Markies de Sade wordt diens penis sprekend opgevoerd. Op de eikel is een gezichtje getekend. Als de markies in de gevangenis een gat in de muur wil neuken, vraagt de penis: weet je het zeker? Dat gaat pijn doen. In de volgende scène draagt de lul een verbandje.

Er is tegenwoordig bergenporno en culi-porno

Het woord porno begeeft zich sinds kort ook op andere terreinen. Er is tegenwoordig bergen-porno en culiporno. Zo wordt het door liefhebbers zelf enigszins spottend genoemd. Het gaat dan niet om Tiroler seks of seks met slagroom erbij. Het gaat om afbeeldingen van dingen die niets met seks te maken hebben. Met porno hebben ze gemeen dat ze op verleiding gericht zijn. Crème brulée zo lekker gefotografeerd dat het water je in de mond loopt, de Alpen zo pront vastgelegd dat je je rugzak gaat pakken. Wat bij vrouwen vaak vernederend is, is bij dingen nog verheffend, nog wel, want ook daar gaat de hoogglans en de gewilligheid al snel tegenstaan, het is of al dat voedsel en die bergen voortdurend met hun benen wijd liggen. Wat een sletje, die Mont Blanc.

Misschien had de God van het Oude Testament het dus nog niet zo slecht gezien: verbied alle afbeeldingen maar, want het zal uiteindelijk altijd overal op pornografie uitdraaien. Alle plaatjes zijn vieze plaatjes. Gooi overal maar een boerka overheen. En God weet dat ook die wens ingewilligd zal worden - er bestaat boerkaporno.

Pornografie is van alle streken en van tijden, wordt wel beweerd. Ouder dan webcam en fotografie, ouder dan het Oude Testament. Zie de Venus van Willendorf. Zie de erectie in Lascaux. Dat hoeft geen argument te zijn om ervan te houden; ouderdom is geen aanbeveling. Moord is ook van alle tijden.

Het is ook niet gezegd dat deze prehistorische verbeeldingen pornografisch waren. Wie weet wat de holbewoners met de Venus van Willendorf uitspookten?

De kelders van oudheidkundige musea liggen vol met gevleugelde fallussen. Afbeeldingen van geslachtsdelen lijken nu altijd pornografisch. Voor de Grieken en de Romeinen waren ze dat niet. Zo'n lul met vleugeltjes hing, vaak samen met een belletje, boven de deur van een huis om boze geesten af te schrikken. Schatjes zijn het desondanks. Opgewonden hoef je er ook nu niet van te worden. Toch liggen ze in de kelder. De vliegende penis is slachtoffer van preutsheid.

Preutsheid is familie van pornografie. Liefhebbers van boerka's en van bloot opereren vanuit dezelfde idealen. Zelfs een driehoek en een vierkant blijven dan niet buiten schot. De Italiaanse kunstenaar Luciano Foglia maakte een paar maanden geleden een app die hij Geometric porn noemde en waarin inderdaad alleen cirkels, driehoeken en andere geometrische figuren optreden. De app

[p. 66]

mocht van Apple de appstore niet in. ‘Reasons for Rejection: 16.1: Apps that present excessively objectionable or crude content will be rejected.’ Metaforen bieden dus ook geen verlossing meer. Van spuitende fonteinen, ronde heuvels, stekkers, stopcontacten, rechthoeken en driehoeken, van alles is van dattem te maken. Hoe pornografisch preutsheid kan zijn, mag blijken uit het feit dat jongeren op school niet meer naakt willen douchen.

Misschien is een directe verbeelding van geslachtsverkeer of geslachtsdelen ook wel eens, ooit, ergens, het tegendeel van pornografisch geweest. In het Tropenmuseum in Amsterdam waren een paar jaar geleden een penis en een vagina uit Bali te zien, in de negentiende of vroege twintigste eeuw gemaakt van hout, kokosnoot en andere flora. Volgens het bijschrift waren deze twee dingen echter niet bedoeld om de lust op te wekken. Ze zouden juist zijn bedoeld om lustgevoelens te bedwingen!

Misschien wijzen deze amuletten op een heel andere omgang met beeld dan westerlingen zich kunnen voorstellen. Iets afbeelden maakt het in onze ogen begerenswaardig; zo is het ons geleerd. Misschien maakte je op Bali wel iets smerig door het af te beelden, verging de lust je door het zien. Een pin-up is een putdown.

Zulke Balinese toestanden zijn hier nu aangeland. Geen beeldenstorm meer nodig. Porno is vanzelf anti-porno aan het worden.