Paul Beers
Inleiding bij Robert Menasse
De Oostenrijkse schrijver Robert Menasse (Wenen, 1954) debuteerde in 1988 met de roman Sinnliche Gewissheit, die meteen al in de titel verwijst naar de filosoof Hegel, wiens geschiedfilosofie een centrale rol speelt ook in Menasse's tweede roman Selige Zeiten, brüchige Welt (1991). Met dit boek, een virtuoos geschreven mengsel van liefdes-, ideeën- en misdaadroman, brak hij internationaal door, ook in Nederland, waar Zalige tijden, breekbare wereld in 1996 bij De Arbeiderspers verscheen, in 1998 gevolgd door zijn debuut onder de titel Bar Hopeloos en in 2003 door Kentering, dat in 1995 als Schubumkehr in het Duits was verschenen. Deze drie romans vormen tezamen de zogenaamde ‘Trilogie der Entgeisterung’, naar het woordenboek de Trilogie der Verbijstering, maar beter te vertalen als Trilogie der Ontgeestelijking, want de hoofdpersonen, gemankeerde filosofen, zien de gang van de geschiedenis anders dan Hegel niet in de richting gaan van de Absolute Geest, maar terug naar de ‘Sinnliche Gewissheit’, waarbij het adjectief als ‘zinnelijk’ én als ‘zintuiglijk’ moet worden gelezen - als boektitel onvertaalbaar dus.
Maar vóór Kentering verscheen hier te lande al in 2002 Menasse's magnum opus, De verdrijving uit de hel, dat het jaar ervoor bij Suhrkamp was verschenen. Deze dubbelroman over Menasse's verre voorvader Samuel Menasseh en het alter ego van de auteur is de enige die het hier tot een herdruk heeft weten te brengen. Ondanks het feit dat de intelligente, genuanceerde en altijd sprankelende essays die hij met name rond de opkomst van Haider publiceerde, ook in Nederland gretig aftrek vonden in De Groene, Vrij Nederland en NRC Handelsblad. In het Duitse taalgebied is hij een graag gezien auteur op de opiniepagina's met zijn essays, waarvoor hij in Oostenrijk in 1999 de Staatsprijs voor ‘Kulturpublizistik’ ontving (Das Land ohne Eigenschaften; Erklär mir Österreich).
Onlangs voltooide hij een toneelstuk, aanvankelijk Staatstheater geheten, inmidddels Das Paradies der Ungeliebten, waarin hij zijn politieke ideeën gestalte geeft in een sociaal-democratische kanselier, een christen-democra-
Auteursrechtelijk beschermd