Tirade. Jaargang 11 (nrs. 121-132)

[p. 539]

[Gedichten van C. Buddingh']

De kat

voor Victor Buddingh'

Het volmaakte wezen: reeds in het Oligoceen,

toen de voorouders van de meeste zoogdieren

nog nauwelijks herkenbaar waren, was zij

al typisch de kat zoals die vandaag de dag

gratie schenkt aan ons huis: een wijsgerig,

methodisch en rustig vrijbuiter, gesteld

op orde, vaste gewoonten en zindelijkheid.

In het oude Egypte een heilig dier: moord op haar

werd gestraft met de dood; de kruisvaarders brachten

haar veel later mee naar het Westen, ook daar

stond zij eerst hoog in aanzien en niet slechts als muizenverdelgster,

tot het duister der middeleeuwen

de geesten steeds dieper omfloerste en men meende

dat de duivel het liefst rondwaarde vermomd als kat.

En zij, wier mummie eerbiedig was bijgezet

in de graven der farao's, werd een prooi

van dezelfde brandstapels en hysterie

als de heksen - pas toen het laatste vuur was gedoofd

kon, schuchter en aarzelend,

de verlichting beginnen - en menigeen loopt

nog een straatje om als hij een zwarte kat aan ziet komen.

Wij zijn nog maar apen met een onderbewustzijn,

slechts zelden iets meer; dat de kat ons hautain

en neerbuigend behandelt - ik kan haar alleen

maar groot gelijk geven: als zij ons haar vriendschap schenkt

is dat niet voor haar, maar voor ons

een voorrecht en eer, en een kopje van Victor

maakt mij zeker zo trots als een Fransman het Légion d'honneur.

[p. 540]

 

Wel jaagt zij je steeds weer de stuipen op het lijf:

 

van de week nog, een donkere herfstavond, bleef

 

zij verstoord in het licht van de koplampen zitten,

 

stokstijf - Otto remde gelukkig, ik was al half

 

naar buiten, toen, eindelijk, wou

 

zij zich dan verwaardigen verder te trippelen,

 

maar toch met het air van ‘wie was hier weer helemaal fout?’

 

 

 

Herodotus snapte niet dat een Egyptenaar

 

zijn huis af branden liet en zijn leven waagde

 

alleen om zijn kat te redden - er zijn

 

(op dit punt althans) nog heel wat Herodotussen.

 

Vreemd: op Stientje, Wiebe en Sas,

 

een paar vrinden en wie daarbij horen na,

 

zou ik de katten meer dan de mensen missen.

C. Buddingh'

[p. 541]

De aap

Ons naaste familielid, maar hoe ver zijn wij hem

ontgroeid! wanneer wij eens echt willen lachen

drommen wij rond zijn kooi: kijk hem buitelen, spartelen,
zijn broertjes en zusjes pesten, vlug wegroetsjen, zich

lekker vlooien en o, de smerige komiek,

de vlooien als heel kleine snoepjes naar binnen smikkelen!

Hoe komt hij erop! Waar haalt hij 't vandaan! Ja, indien

de mens zich maar superieur genoeg weet

laat hij zich wel vertederen: hier kan zelfs de grootste malloot
de illusie uitleven van zijn meerwaardigheid:

al heeft men ook iedere klas gedoubleerd,

men blijft - dank u - een wezen van een veel hogere orde.

En 't is waar: een aap leert men niet veel: kistjes stapelen, kiezen

uit driehoekjes en cirkeltjes, zwart, wit en bruin,

een stok langer maken - daarmee houdt het vrijwel op:
hij mist een spraakcentrum en ook zijn voorhoofdshersenen

zijn slechts matig ontwikkeld - in tegenstelling

tot ons, weet hij dan ook niets af van moraal en ethiek.

Hij is gewoon een zitter, een hanger, een vreter,

wat wij graag accepteren in elk ander dier;

maar in hem, met wie wij samen een voorvader delen..?
Schuilt die mogelijk ook nog in ons? is minister (ik noem

geen namen) die pas nog zo fraai heeft gesproken

over roeping en plicht, wellicht nog voor één zestiende aap?

[p. 542]

 

Zo blijft hij, de lelijke aap! ons problemen stellen,

 

terwijl hij zelf lekker huppelt door 't bos;

 

nu ja, lekker: hij heeft ook zijn kopzorgen: wie weet ligt daarginds

 

in die boom wel een luipaard op hem te loeren, kinderen

 

zijn hinderen soms en die dikke rivaal

 

scharrelt telkens net even te druk om zijn harem heen.

 

 

 

Ik sta weer voor zijn kooi. ‘Mien, heb je de apen zien eten?’

 

‘Wat? met een mes?’ - Glas trilt, takken kraken.

 

Op Cape Kennedy schroeft men de helm van zijn ruimtepak vast.

 

Ik staar in twee zwarte, bodemloze poelen.

 

Een kinderstem giert. Als de aap er niet was

 

zou ik meer vrede met de schepping hebben.

C. Buddingh'