Tirade. Jaargang 9 (nrs. 97-108)

[p. 157]

Zes dagen onbedachtzaamheid kan maken dat men eeuwig schreit

Als twee dingen goed in elkaar passen dan kan dat komen door een van deze vier oorzaken:

0.	't Is toevallig. Dat is geen oorzaak. We laten deze oorzaak dus verder buiten beschouwing.
1.	Het ene is zo gemaakt dat het andere er in past. Je zou kunnen zeggen: het andere heeft het ene gemaakt.
2.	Het andere is zo gemaakt dat het ene er in past. Je zou kunnen zeggen: het ene heeft het andere gemaakt.
3.	Iemand heeft zowel het ene als het andere gemaakt, en ervoor gezorgd dat ze passen.
4.	Ze passen eigenlijk helemaal niet, maar we doen alsof. Voorbeeld: man en vrouw.

Bij twee dingen die in elkaar passen, moeten we dus steeds kiezen tussen een van deze vier oorzaken. Als ik in mijn auto zit en mijn rechtervoet past op het gas, mijn linkervoet op het dimlicht, mijn linkerhand op het stuur en mijn rechter op jouw linker, dan is het duidelijk dat die auto zo is gemaakt dat hij bij mijn lichaam past.

Als ik in mijn wereld zit, met mijn voeten op de grond, mijn ogen in de zon, en mijn handen om de vruchten van de boom, dan merk ik dat de grond net glad en ruw genoeg is om op te lopen, dat het zonnespectrum net overeenstemt met de ooggevoeligheidskromme, en dat de vruchten zich goed laten smaken. Tot welke oorzaak moeten we nu dat passen van mij in die wereld terugbrengen?

Vroeger dacht men aan oorzaak 3: iemand heeft de wereld en mij passend vervaardigd. Dat wordt nu door geen serieus mens meer geloofd.

De evolutieleer vertelt ons dat de wereld ons passend heeft gemaakt: giraffen met korte halzen gingen dood, omdat die blaadjes zo hoog aan de bomen hingen, voordat ze kort- halzige giraffekinderen kregen. Zo werd de giraffehals tot wat ze nu is. (Anderzijds maakt de plantenevolutie weer dat bomen met laaghangende blaadjes sterven omdat niet-giraf-

[p. 158]

fen ze kaal eten. Als je er over nadenkt is het haast onmogelijk dat er nog iets iets anders te eten krijgt). Volgens die evolutieleer zijn wij dus bij de wereld passend gemaakt. Aan de andere kant doet de mens zijn best om de wereld passend bij hem te maken. We leggen land droog, om er te kunnen lopen. Daarin graven we kanalen, om er te kunnen varen. Daarover bouwen we bruggen, om er over te kunnen lopen. Daarin maken we draaiende delen, om er door te kunnen varen. We exploderen ze, om de vijand tegen te houden. We bouwen bailybruggen, enzovoorts enzovoorts.

Men kan de wereldgeschiedenis beschouwen als het ontroerende proces om de ene oorzaak (wij zijn door de evolutie passend in de wereld gezet) te veranderen in de andere (wij maken met kunstijsbaan en vorstverletregeling de wereld passend om ons heen).

En niemand heeft nog aan de vierde oorzaak gedacht.

Pas de allerlaatste tijd zijn er tekenen die er op wijzen dat die de ware oorzaak is. Daarvoor hadden we geen ervaring met leven elders dan op deze lekkere aarde. De ruimtevaart, al zijn het dan nog maar torresprongetjes, kan ons die ervaring geven.

Er bestaat soms, bij mensen die weten wat ‘miljard’ is, verbazing over het feit dat in de Sovjet-Unie en in de Verenigde Staten per dag 4 miljard dollar wordt uitgegeven om die torre- sprongen te maken. Waarom doen ze dat? Twee recente incidenten tillen de sluiter op:

Professor Florkin heeft in Luik de leden van de rotaryclub aldaar verteld dat de ruimtevaarders geestelijke afwijkingen gaan vertonen. De hele ruimtevaart moest volgens hem afgeschreven worden, omdat de mensen er psychisch niet tegen bestand waren. De rotaryleden moeten daar heel tevreden over zijn geweest. Niemand stelde de logische vraag of het leven op aarde ook maar niet afgeschreven moest worden, omdat de mensen er psychisch niet tegen bestand zijn. Toen alle kranten ter wereld zijn naam hadden afgedrukt, trok professor Florkin zijn verklaring in.

In een televisie-uitzending was een filmpje over Gagarin: verlarmde arm, norse trek om de mond, litteken boven oog. En Glen, zijn Amerikaanse tegenhanger, is van een trap gevallen, heeft de ruimtevaart verlaten, en is directeur van

[p. 159]

Coca Cola geworden. Conclusie van de televisie: de ruimtevaart heeft ongunstige gevolgen.

Die conclusie is misplaatst. Ik zag Yuri in San Francisco, vlak na zijn rondreis; hij zag er griezelig gezond uit voor iemand die toch een hele nacht slaap had gemist. De reeks van reisjes en overmatig eten op onze aarde hebben de jongen kennelijk geen goed gedaan. Glen kon zonder kleerscheuren in zijn veredelde wasmachine om de aarde vliegen, maar viel in zijn eigen huis van de trap. Waar past hij nou beter?

Als Glen en Gagarin beter in de ruimte dan op de aarde passen, waarom zou dat dan voor ons niet gelden? En van onze vernederendste onderdelen is ons evenwichtsorgaan. Het zit als een ingebrand merk achter ons oor: eigenaar Aarde. Wij bewonderen trapezewerkers en ijspirouettes, die er geen last van lijken te hebben. Florkin en de andere psychologen moeten nodig eens flink ver weggeschoten, dan zullen ze merken dat die psychologische afwijking juist op onze aarde heerst, bij de rotary en het zebrapad.

Voelt u zich wel eens onbehagelijk? Denk niet langer dat het aan u ligt. Het ligt aan die aarde, dat lompe ding dat onze evenwichtsorganen misbruikt zoals een ruiter het bit van zijn paard.

In de allerhoogste regeringskringen in Oost en West ziet men dit ook wel in. Waarom zou men daar anders die krankzinnig hoge bedragen voor de ruimtevaart voteren? Het zal heel wat kosten om elke wereldbewoner zijn verlossend reisje in de vrije ruimte te laten maken. Maar een psychoanalyse kost ook wel f 20.000. Als we aannemen dat we er alle drie miljard behoefte aan hebben, dan komt dat dus op 60.000 miljard. Dat is nog altijd meer dan we in de komende tien jaar aan de ruimtevaart zullen gaan uitgeven.

Of wilt u liever op de wangen gezoend worden door iemand die spoedig daarna wegens gezondheidsredenen moet aftreden? Of wilt u liever directeur van Coca Cola worden? Dan moet u dat maar doen; maar ik ga liever de lucht in.

H. Brandt Corstius