14. Het is jammer, dat de meeste rationalisten zo weinig verstand en de meeste mystici bijna volstrekt geen fantasie hebben. Anders zouden ze elkaar heel goed begrijpen en zouden ze waarschijnlijk af en toe bemerken, dat zij op hetzelfde standpunt staan en alleen maar verschillende talen spreken.
15. Van elke historische beschouwing is de belangrijkste tekortkoming, dat zij iedere gebeurtenis, ook de jammerlijkste, met een nimbus van grootsheid tracht te omgeven, doordat zij een resultaat, dat volgens de wet der causaliteit vaststond, als uitdrukking van een aprioristische idee en niet gewoon als logische maar als zgn. historische noodzakelijkheid voorstelt.
16. Zelfoverwinning, kennisdrang en offervaardigheid zijn de enige werkelijke deugden van al die dingen, die men deugd pleegt te noemen, want alleen in deze drie is de wil werkzaam.
17. Wat als persoonlijkheid op ons werkt dat is a.h.w. een donker wolkenveld van mogelijkheden, dat zich om een voorhoofd zo dreigend samenpakt, alsof elk ogenblik een vlammende bliksem van realiteit eruit zou kunnen flitsen om te verlichten of om te vernietigen.
18. Dit verraadt altijd weer de middelmatige: dat hij tot elke prijs, ondanks alle inspanningen van het lot om een persoonlijkheid van hem te maken, in het onpersoonlijke vlucht.
19. Hoeveel hartelijkheid, begrip, goedhartigheid vertoont zich plotseling in verkilde boosaardige gemoederen; zodra slechts de mogelijkheid niet meer bestaat, dat een ander mens zich over deze hartelijkheid of goedhartigheid zou kunnen verheugen of misschien zelfs er een grijpbaar voordeel van zou kunnen hebben? Want niet slechts de tevredenheid of de vreugde over het feit, dat het een ander slecht gaat of dat hij iets ellendigs ondervindt; reeds het gevoel van onbehagen of verbittering over het feit, dat het een ander goed gaat of dat hem iets prettigs te beurt valt, weegt in de economie van alle menselijke relaties zwaarder dan alle vriendschap, liefde, dankbaarheid en rechtvaardigheid.
20. De meeste weldaden worden uit ijdelheid, t.g.v. gewetensbezwaren of uit min of meer bewuste angst bewezen; de weldaden die recht uit het hart komen zijn uiterst zeldzaam. Maar zelfs deze laatste bewijzen wij meer in het belang van onszelf dan van de ander, want zij betekenen niets anders dan een voorlopige afbetaling op een enorme schuld, die wij nooit volledig zouden kunnen delgen.
21. Er zijn slechts weinig mensen, die zich niet voor het schuldgevoel dat zij na een gemene streek kregen, door een tweede schoftenstreek op hun slachtoffer wreken, voor deze tweede door een derde etc. Nu moet u eens uitrekenen hoeveel wrok zich in een mens opgekropt moet hebben, die u haat en nog steeds wacht op de kans voor de eerste achterbakse klap.
22. Er is geen vlucht uit de verantwoordelijkheid: er is een vlucht in de dood, een vlucht in de ziekte en tenslotte een vlucht in de domheid. De laatste is de ongevaarlijkste en gemakkelijkste, want ook voor intelligente lieden is die weg helemaal niet zo lang, als zij graag zouden geloven.
23. De mensen, die zich laten bedriegen zijn gevaarlijker, dan de bedriegers. En de mensen die zich te gronde laten richten, schadelijker dan de vernietigers. Want het is een psychologische wet, dat de dommen en de zwakken, geenszins geheel onbewust, op zoek zijn naar mensen, van wie zij leugen en ontaarding verwachten en niet eerder rusten, dan dat zij zulke lieden gevonden hebben.
24. Heb de verst verwijderde lief, gelijk gij uw naaste veracht, dan zal er misschien nog eens vrede heersen in de wereld.
25. Er zijn relatieve en absolute deugden. De relatieve kan men beschouwen als uitdrukking van een bepaald tijdperk. Absolute deugden zijn en blijven te allen tijde en onder alle omstandigheden deugden.
Relatieve deugden: vroomheid, lichamelijke moed, kuisheid.
Absolute deugden: streven naar waarheid, geestelijke moed en trouw.
26. Het is een ellende dat zelfs de grootste kunstenaars slechts af en toe hun hele genie bezitten, maar dat de kleinste schurk de voortdurende beschikking over zijn karakter heeft.
27. Een mengeling van oprechtheid en bedrog zal altijd slechts bedrog, van kracht en zwakheid altijd slechts zwakheid, van goedheid en kwaadwilligheid altijd slechts kwaadwilligheid opleveren. Want alleen het negatieteken geeft de doorslag en het verschil tussen algebra en psychologie bestaat daarin, dat in laatstgenoemde wetenschap twee negatietekens nooit een positief resultaat opleveren.
28. Misschien is de macht van de haat op aarde nog groter dan de macht van de liefde. Het staat vast, dat binnen groepen, dus bijv. in bevolkingsgroepen de geneigdheid tot haten steeds groter is dan de bereidheid om lief te hebben.
Het is wel mogelijk, dat een groep een enkeling dwepend vereert maar dat twee groepen elkaar uitbundig vereren en vooral dat men uit zulk een houding t.o.v. elkaar de een of andere conclusie zou kunnen trekken, dat zal men wel nooit waargenomen hebben. En dat het ene volk zich bij een ander aansluit, of zelfs geestdriftig aansluit, tenzij uit gemeenschappelijke haatgevoelens tegen een derde volk, is in de loop van de wereldgeschiedenis nog nooit voorgekomen. Daarom is, zoals in de politiek altijd weer blijkt, aan bondgenootschappen altijd slechts een kort leven beschoren.
29. Men kan het karakter van een mens uit drie typerende anekdotes uit zijn leven met dezelfde nauwkeurigheid berekenen als de oppervlakte van een driehoek uit de verhouding van drie vaste punten tot elkaar, waarvan de verbindingslijnen de driehoek vormen.
30. De psyche van vele mensen schijnt te bestaan uit zelfstandige, bij wijze van spreken, vloeiende elementen, die zich nooit om een centrum groeperen en dus ook geen eenheid kunnen vormen. Zo leeft de onmiddelpuntige mens in een volstrekte eenzaamheid voort, die hem evenwel nooit volledig bewust wordt. Het