Tijdschrift van het Willems-Fonds. Jaargang 10

[p. 79]

Comiteit ter bevordering van den Nederlandschen Zang.

Verslag over het bestuurjaar 1903-1904.

§ 1. - Leden.

Het Comiteit ter bevordering van den Nederlandschen Zang verloor in den loop van dit bestuurjaar verscheidene zijner bijtreders, terwijl de nieuw aangeworven slechts gedeeltelijk de geleden verliezen vergoedden en wij een achteruitgang van een drietal leden moeten vaststellen.

Er zijn thans 130 bijtreders waarvan 98 in België,

namelijk	{ Prov. Oost-Vlaanderen	47
namelijk	{ Prov. West-Vlaanderen (1 beschermer)	9
namelijk	{ Prov. Antwerpen	28
namelijk	{ Prov.Brabant	14
In Noord-Nederland		31
In Zuid Afrika		1
		___
	Te zamen	130

§ 2. - Bestuur en Commissiën.

De Algemeene Vergadering van 27 September 1904 vernieuwde het mandaat der hh. P. Lebrun, J. Van der Meulen, H. Viotta en J. Willemot als leden van het bestuur, dat met de hh. G.D. Minnaert, J. Vercoullie en L. Claeys, als afgevaardigden van het Algemeen Bestuur van het Willems-fonds, als volgt was samengesteld:

Edw. Blaes,	} aftredende in 1904;
J. Blockx,	} aftredende in 1904
Pol de Mont,	} aftredende in 1904
Paul Fredericq,	} aftredende in 1904

[p. 80]

R. Hol,	} aftredende in 1905;
J.H. Scheltema,	} aftredende in 1995;
Fl. van Duyse,	} aftredende in 1995;
L. Van Gheluwe,	} aftredende in 1995;
P. Lebrun,	} aftredende in 1906;
J. Van der Meulen,	} aftredende in 1996;
H. Viotta,	} aftredende in 1996;
J. Willemot,	} aftredende in 1996;
L. Claeys,	} afgevaardigden van het Algemeen Bestuur van het Willems-fonds.
G.D. Minnaert,	} afgevaardigden van het Algemeen Bestuur van het Willems-fonds.
J. Vercoullie,	} afgevaardigden van het Algemeen Bestuur van het Willems-fonds.

De hh. Flor, van Duyse en J. Vercoullie aanvaardden opnieuw het ambt van voorzitter en dat van secretaris-schatmeester, waartoe ze in de bestuurzitting van 12 October 1903 wederzijds werden herkozen.

In de keuringscommissie, die de ter uitgave aangeboden muziekwerken had te beoordeelen, verving de heer G.D. Minnaert wijlen den heer J. Vuylsteke. Zij bestond uit de hh. Jan Blockx, Pol de Mont, R. Hol, G.D. Minnaert, J.H. Scheltema, Flor. van Duyse, L. Van Gheluween H. Viotta.

_**_*

In den loop van het jaar verloor het Bestuur nogmaals een zijner oudste en meest verkleefde leden.

Den 14 Mei overleed zijn ondervoorzitter, de heer R. Hol, die gedurende meer dan dertig jaren aan de uitgave der Nederlandsche zangstukken, in 1871 door het Algemeen Bestuur van het Willemsfonds begonnen en sedert 1886 door het Comiteit ter bevordering van den Nederlandschen zang voortgezet, zijn beste zorgen wijdde.

Met de hh. Peter Benoit, F.A. Gevaert, W.F.G. Nicolaï en L. Van Gheluwe maakte hij deel uit van de Commissie onder wier toezicht de eerste reeksen Nederlandsche zangstukken werden uitgegeven en bleef als lid van het bestuur van het Comiteit en van den keuringsraad tot aan zijnen dood, de zaak van den Nederlandschen zang bij onze vereeniging behartigen.

Als componist heeft hij door zijne muzikale gewrochten van allen aard, niet alleen in eigen land maar ook in den vreemde naam verworven en voor onze reeksen leverde hij meer dan twintig liederen, waaronder een voor gemengd koor, en vele er van beleefden reeds meerdere uitgaven.

[p. 81]

Ons Comiteit was op de begrafenis vertegenwoordigd door zijn voorzitter, den heer Fl. van Duyse, die aldaar eene lijkrede heeft uitgesproken (zie Tijdschrift van het Willems-fonds, 4^e afl. 1904, blz. 91).

Het Bestuur had besloten den man, die zijn tijd en zijn talent gedurende zoovele jaren ten dienste van het Willems-fonds stelde en met hart en ziel er aan verkleefd was, eene openbare hulde te brengen en zette daartoe eene uitvoering van zijne werken, inzonderheid van die door het Willems-fonds uitgegeven, op touw, welke eerst door de ziekte van den heer Hol verdaagd, eindelijk door zijn afsterven niet kon doorgaan.

Het Bestuur acht het zich tot plicht hier opnieuw den vriendelijken en talentvollen man dankbaar te herdenken.

_**_*

In het vorig jaarverslag werd melding gemaakt van de verhooging van het handelsrabat aan den boekhandel op de Nederlandsche zangstukken, met het doel het debiet onzer uitgaven te vergrooten.

Hoewel de uitslag aan de verwachtingen niet beantwoordde en zelfs eene nog al aanzienlijke vermindering van inkomsten tot gevolg had, werd nochtans besloten de proef voor een jaar voort te zetten.

Thans is de opbrengst redelijk hooger en het Bestuur hoopt na dit jaar een bepaald besluit omtrent de zaak te kunnen nemen.

§ 3. - Uitgave van zangstukken.

Het Comiteit gaf dit jaar uit:

1.	a) De aangekondigde reeks liederen voor gemengd koor, die de volgende 5 stuks bevat:
1.	R. Hol. Lente-impressie (Betsy Juta)	Fr. 1.00
2.	J. Blockx. Het graf (K.L. Ledeganck)	Fr. 1.25
3.	L. Ad. Van Tetterode. Weemoed en hope (P.A. De Genestet)	Fr. 1.00
4.	Fl. van Duyse. Jan de Mulder (* * *).	Fr. 1.50
5.	J. Van der Meulen. Een sneuwit voghelkijn (Pr. van Duyse)	Fr. 1.25

De afzonderlijke stemmen dezer koren zijn insgelijks in den handel verkrijgbaar.

De bijtreders ontvingen die uitgave niet, daar liederen voor gemengd koor enkel aan bestuurders van zangvereenigingen kunnen

[p. 82]

dienstig zijn en de middelen van het Comiteit niet toelaten aan zijne leden voor hunne geringe bijdrage meer dan eene volledige reeks zangstukken te leveren.

b) De 21^e reeks Nederlandsche zangstukken waarin voorkomen:

1.	G. Antheunis. Ik zal u geven zooveel kussen (G. Antheunis)	Fr. 1.00
2.	J. Blockx. Spinlied (J. De Meester)	FR. 1.00
3.	R. Hol. Het sneeuwklokje (Mevr. Hoekstra-Kapteyn)	FR. 1.50
4.	O. Roels. De Vlaming heeft geen taal (K.L. Ledeganck)	FR. 2.00
5.	P. Franz Uyttenhove. Moederken alleen (R. De Clercq)	FR. 1.75
6.	Joz. Van der Meulen. Wiegelied (Joh. Lefevre).	FR. 1.00
7.	Flor van Duyse. Mijne moedertaal (Frans De Cort)	FR. 1.00
8.	G. Van Hoey. Geertjes Biecht (M. Sabbe)	FR. 2.00
9.	H.W.G. Van Nieuwenhoven. Manestralen (Hel. Swarth).	FR. 1.50
10.	C. van Rennes. Idylle (Hel. Durivier)	FR. 1.00

Het Bestuur heeft van zijn ontwerp om liederen op losse, geïllustreerde bladen uit te geven moeten afzien, daar het niet kon overeenkomen met den kunstenaar voor het leveren der prentjes en het graveeren van de muziek.

Het hield zich verder bezig met de voorbereiding van de uitgave van een liederboek voor kinderen. Reeds zijn een twintigtal stukken bepaald aangenomen en de verdere voorstellen der leden van de Commissie, met de keus der liederen voor dezen bundel gelast, zullen bij het begin van het volgende bestuurjaar worden onderzocht.

Eindelijk beschikt het Bestuur over een bloemlezing van een 28tal gedichten, door de leden der keuringscommissie, die zich vroeger bijzonder met het beoordeelen van de teksten der ingezonden liederen bezighielden, bijeengebracht om aan de componisten ter aanbeveling te zenden.

2. Herdruk van zangstukken.

Verscheidene stukken uit de vroegere reeksen waren in den loop van dit bestuurjaar uitverkocht.

Onder die welke werden herdrukt behooren:

de 7^e uitgave van C. van Rennes. Zonnetje, gedicht van J.D.C. Van Dokkum (13 reeks, 2^e h., n^r 2);

[p. 83]

de 6^e uitgave van Peter Benoit. Mijn hart is vol verlangen, gedicht van E. Hiel (3^e reeks, n^r 1), Peter Benoit. Heeft het roosje milde geuren, gedicht van E. Hiel (8^e reeks, 2^e h., n^r 7) en C. van Rennes. Mijn lieveken, zeg, herinnert ge 't u? gedicht van V.A. De la Montagne (8^e reeks, 1 h., n^r 3);

de 3^e druk van C. van Rennes. Moederlied, gedicht van B. ter Haar (9^e reeks, n^r 7);

de 2^e druk van L.F. Brandts-Buys. En over de weide, gedicht van G. Antheunis (8^e reeks, 1^e h., n^r 8) en P. Lebrun. Zonnevonken, gedicht van I. Albert (13^e reeks, 2^e h., n^r 3).

§ 4. - Uitvoering van zangstukken.

Voor eigenlijke uitvoeringen van zangstukken werden dit jaar geene toelagen verleend.

Aan de Afdeelingen van het Willems-fonds te Gent en te Brugge was een hulpgeld voor een concert toegezeid, doch geen van beide feesten ging door.

§ 5. - Andere werkzaamheden.

Krachtens een vroeger genomen besluit ontving het Werkmeisjesgenootschap: Vreugd in Deugd, dat tot het Comiteit bijtrad, voor tien franken muziek uit onze uitgaven.

Het Bestuur bood, namens het Comiteit, zijne gelukwenschen en het gebruikelijk geschenk in muzikale en letterkundige werken tot een bedrag van 50 fr. aan den heer Edw. Criel aan, die voor den prijskamp van Rome den Nederlandschen tekst der cantate bewerkte.

De volgende leerlingen der conservatoriums van Antwerpen en Brugge, die een eersten prijs in Nederlandschen zang bekwamen, en deze der normaalscholen van Brugge, Brussel, Gent en Lier die bij het eindexamen het hoogste cijfer in de muziek behaalden, ontvingen insgelijks een geschenk in zangstukken uit onze reeksen:

Mej. Emilie Van Hoorde (Berchem), van het koninklijk conservatorium van Antwerpen;

[p. 84]

M. Willem Taeymans (Antwerpen), van het koninklijk conservatorium van Antwerpen;

Mej. M. De Plancke (Brugge), van de muziekschool van Brugge;

Mej. Marg. Eeckeman (Brugge), van de muziekschool van Brugge;

M.V. Wuyckens (Binckom), van de staatsnormaalschool van Gent;

M.J. Van Hoecke (Boortmeerbeek), van de staatsnormaalschool van Gent;

M.J. Vermeulen (Antwerpen), van de staatsnormaalschool van Lier;

Mej. Dirckx (Antwerpen), van de staatsnormaalschool van Brugge;

M.H. Govaere (Brussel), van de normaalschool van Brussel.

Ook aan de studentenvereeniging ‘Ons Spreekuur’ te Stellenbosch, die in 1900 reeds een ex. der herdrukte stukken en van de twee bundels oude Nederlandsche liederen, voor vierstemmig koor bewerkt door den heer Florimond van Duyse, ontving, is nogmaals een zending zangstukken gedaan.

_**_*

Tot den werkkring van het Comiteit behoort ook het behartigen van het volksgezang.

Algemeen wordt geklaagd dat ons volk niet zingen kan, en zoo het al eens zijne blijdschap lucht geven wil, zijn toevlucht neemt tot zulke walgelijke zangen die niet eens den naam van lied waardig zijn.

Dit bracht onzen voorzitter, den heer Florimond van Duyse, op de gelukkige gedachte het volk te leeren zingen en zijn voorstel om liederavonden er toe in te richten, vond algemeene bijtreding in het Bestuur.

Te beginnen van 9 November 1903 werden gedurende veertien achtereenvolgende Maandagen openbare bijeenkomsten voor jonge meisjes en vrouwen gehouden, waarin bekwame zangers en zangeressen drie-en-twintig liederen, zoowel oude als nieuwe melodieën, aan hunne toehoorderessen aanleerden.

Dat deze inrichting aan eene wezenlijke behoefte beantwoordde getuigen de immer aangroeiende bijval dezer zittingen en de

[p. 85]

loffelijke verslagen, die de verschillende plaatselijke dagbladen van alle kleur er over lieten verschijnen.

Het aantal aanwezigen, dat den eersten avond slechts 63 bedroeg, klom opvolgenlijk tot 96-216-254-311 en groeide in zulke mate aan, dat de verbouwde zaal van het Lakenmetershuis, met meer dan 400 zitplaatsen, te klein werd en men op het verhoog rond de voorzangers plaats nemen moest.

Daar vond men kinderen naast jonge meisjes en bejaarde vrouwen uit alle klassen der maatschappij en het was een treffend schouwspel allen met de meeste aandacht uit de tekstboekjes, die haar kosteloos werden ter hand gesteld, de voorgezongen liederen te hooren nazingen.

Een prijskamp voor alleenzang met de aangeleerde liederen onder de toehoorderessen en waarin 29 meisjes en juffrouwen optraden, sloot de reeks avonden.

Het liederboek, door het Willems-fonds uitgegeven, en zangstukken uit onze reeksen werden als prijs geschonken.

Dat de poging van het Comiteit door haar die de zittingen volgden werd gewaardeerd, bewijzen het adres van bedanking dat zij aan het Bestuur zonden en de hulde bij de laatste vergadering aan de voorzangers gebracht.

Afgevaardigden van verschillende kringen uit andere steden woonden meermalen deze bijeenkomsten bij en de inlichtingen die ons van allerwege, zelfs uit Nederland en Duitschland, over de liederavonden van het Comiteit zijn gevraagd, laten voorzien dat het werk op het initiatief van den heer F. van Duyse aangevat, navolging vinden zal, zooals dit reeds het geval was te Antwerpen, waar de Tak van het Algemeen Nederlandsch Verbond de zaak in handen nam.

Het Bestuur dankt allen die tot het wellukken der liederavonden medewerkten, inzonderheid de pers, die er alle mogelijke ruchtbaarheid aan gaf, de knappe voorzangers, Mej. M. Billiet en M.I. Mestdagh, den heer K. De Clippel, die uit eigen beweging en heel belangloos de pogingen van het Comiteit trouw steunde, en den milden ongenoemden begiftiger die tot dekking der kosten de som van 150 fr. schonk.

De Verslaggever,

J. VERCOULLIE.

[p. 86]

§ 6. - Rekening over het dienstjaar 1903-1904.

A. Gewone middelen en lasten.
	Ontvangsten:	Bijde de grooting geraamd.	Werkelijk ontvangen of uitgegeven.
1.	Batig slot van 1902-1903	fr. 3093.89	fr. 3093.89
2.	Bijdragen der bijtreders	fr. 660.00	fr. 795.74
3.	Verkoop van zangstukken	fr. 210.00	fr. 486.82
4.	Rente van geplaatste gelden	fr. 85.00	fr. 104.60
5.	Verschillende ontvangsten	fr. 00.00	fr. 168.28
		___________	___________
	Totaal der gewone ontvangsten.	fr. 4048.89	fr. 4649.33
	Uitgaven:
1.	Hulpschrijver. Inzameling der bijdragen. Bestuur- en publiciteitskosten. Bode.	fr. 500.00	fr. 283.37
2.	Uitgave van zangstukken	fr. 2000.00
	a. Druk en honoraria.	fr. 1252.70
	b. Verzending der zangstukken aan de bijtreders	fr. 30.48	fr. 1283.18
3.	Uitvoering van zangstukken	fr. 500.00	fr. 322.60
4.	Verschillende uitgaven.	fr. 1048.89	fr. 44.43
		___________	___________
	Totaal der gewone uitgaven	fr. 4048.89	fr. 1933.58
			___________
	Batig slot.		fr. 2715.75

B. Reserve.
	Ontvangsten:	Bij de begrooting geraamd.	Werkelijk ontvangen of uitgegeven.
1.	Batig slot van de vorige rekening	fr. 777.67	fr. 777.67
2.	Verkoop van zangstukken door middel van de Reserve herdrukt.	fr. 375.00	fr. 643 84
		___________	___________
	Totaal der ontvangsten	fr. 1152.67	fr. 1421.51
	Uitgaven:
1.	Bestuur- en publiciteitskosten	fr. 100.00	fr. 100.23
2.	Herdruk van uitverkochte zangstukken	fr. 900.00	fr. 434.20
3.	Beschikbare som.	fr. 152.67	fr. 434.20
		___________	__________
	Totaal der uitgaven.	fr. 1152.67	fr. 534 43
			__________
	Batig slot.		fr. 887.08

[p. 87]

§ 7. - Begrooting voor het dienstjaar 1904-1905

A. Gewone middelen en lasten.
	Middelen:
1.	Batig slot van 1903-1904	fr. 2715.75
2.	Bijdragen der bijtreders.	fr. 675.00
3.	Verkoop van zangstukken	fr. 400.00
4.	Rente van geplaatste gelden	fr. 85.00
		___________
	Totaal der gewone middelen.	fr. 3875.75
	Lasten:
1.	Hulpschrijver. Inzameling der bijdragen. Bestuuren publiciteitskosten. Bode	fr. 500.00
2.	Uitgave van zangstukken	fr. 2000.00
3.	Uitvoering van zangstukken	fr. 600.00
4.	Verschillende uitgaven	fr. 775.75
		___________
	Totaal der gewone lasten.	fr. 3875.75

B. Reserve.
	Middelen:
1.	Batig slot van de vorige rekening	fr. 887.08
2.	Verkoop van zangstukken door middel van de Reserve herdrukt	fr. 540.00
		___________
	Totaal der middelen.	fr. 1427.08
	Lasten:
1.	Bestuur- en publiciteitskosten	fr. 125.00
2.	Herdruk van uitverkochte zangstukken.	fr. 850.00
3.	Beschikbare som	fr. 452.08
		___________
	Totaal der lasten.	fr. 1427.08

Voorgedragen in de Algemeene Vergadering van 25 Sept. 1904.

Het Bestuur:

Fl. van DUYSE, Voorzitter,

J. VERCOULLIE, Secretaris-Schatmeester.