Tijdschrift van het Willems-Fonds. Jaargang 9

[p. 205]

Boer Tist.

Jan Baptist Andries, bij zijne vrienden en kennissen beter gekend onder den bijnaam van ‘Boer Tist’, bewoont een hoeve aan den kassijweg van Mechelen naar Lier op het grondgebied Kathelyne-Waver.

Zooals doorgaans het grootste gedeelte der buitenmenschen is Boer Tist zeer godsdienstig. Spreekt men hem van iemand die des Zondags niet ter kerk gaat, onmiddellijk laat hij er op volgen dat zij geen geluk kunnen hebben die hunne Zondagsche plichten niet vervullen.

Deze regel is dan ook in het huisgezin van onzen dorpeling streng in eere gehouden.

Laat ons eens nagaan hoe en op welke manier deze zijne Zondagsche plichten vervult: Boer Tist is in den vollen bloei zijner vijftig jaren; werkzaam en oppassend.

Het is Zondag morgen zes uur en volle lente.

De hoeve met hare aanhoorigheden, bestaande uit woonhuis, stal, schuur en karhuis, ligt schilderachtig verdoken achter olmen en eikenboomen.

Het huisgezin, dat samengesteld is uit vader en moeder, twee jongens van twintig en twee en twintig jaar en een meisje van rond de achttien, zit aan de koffietafel en eet smakelijk aan een schotel met ham en eieren, de gewone portie van den Zondag morgen, want zooals men buiten zegt, staan de eieren met hunnen kop niet naar de stad, waardoor men beduidt dat zij niet naar de markt gedragen worden.

De Andriesen komen goed aan hun brood, de hoeve is hun eigendom; verder bezitten zij nog een perceel gronds en alles wordt door hun eigen volk bewerkt.

[p. 206]

Wanneer vader Andries zijn laatsten slok koffie gedronken heeft, maakt hij een kruis, neemt zijn steenen pijpje van den schoorsteen en stapt al rookende buiten.

Met welgevallen onderzoekt hij de bottende fruitboomen die in het bloemhofje staan dat voor de deur ligt en kuiert zoo rond tot zijne vrouw hem van in het deurgat toeroept dat de emmer met water gereed staat.

Hij komt naar de hoeve en terwijl hij zijn pijp op den vensterrand legt, zegt hij: ‘Het zal vandaag heet worden.’

Tist maakt het bovenlijf bloot en wascht zich dan in den emmer met water; dan stijgt hij de kelderkamer op, gevolgd van zijne vrouw die hem zijn lijnwaden halsband helpt knoopen, want het is op die voorwaarde dat hij met het huwelijk zijner oudste dochter dit stijf kleedingstuk heeft gewild.

Weinige minuten nadien komt hij het trapje af met zijn zwarte frak en zijden klak in de hand die door de dochter aangenomen en afgeborsteld worden.

Moeder legt drie enkele franken op de tafel die rap in den giletzak van Tist verdwijnen; hij stopt zijne pijp met het overschot tabak dat in het papieren zakje overblijft en terwijl hij zijne pijp ontsteekt stapt hij buiten met een vriendelijk ‘tot middag’.

Het is zeven uur; het weder is prachtig en zooals Tist gezegd heeft, zal het heden heet worden; reeds zijn de zonnestralen brandend alhoewel een lichte mist tusschen het loover der boomen hangt.

Na het smalle wegeltje gevolgd te hebben, dat de velden van den kassijweg scheidt, komt de landbouwer na twintig minuten gaans in de herberg ‘Den Abeel’, zijn eerste statie.

De bazin die de tafels aan het afdrogen is, groet den binnentredende als een gekenden kalant en daalt den kelder in met een pintglas.

[p. 207]

Men spreekt van de wederwaardigheden der afgeloopen week, waarna Tist voortgaat tot in zijn tweede statie ‘In 't barreeltje’, om dan regelrecht te gaan tot aan de Kathelijne poort, om een laag huis binnen te treden, waar het uitgangbord van een barbier te zwieren hangt.

Reeds bromt de zware klok uit Sint Rombautstoren om de geloovigen ter kerk te noodigen, wanneer Tist van bij den barbier buiten komt en rap doorgaande met zijn rooden zakneusdoek zijn aangezicht van de zeep ontdoet.

In de Kathelijnestraat voorziet hij zich in een tabakswinkel van rook- en pruimtabak voor de week.

Onder den toren kijkt hij naar den wijzer; het is nog vijf minuten voor negen uur; voldaan stapt hij in den ‘Wildeman’ en bestelt een ‘dikkop’.

De rammel klingelt het uur; Tist ontdoet zijne pijp van de assche, neemt een pruimpje en stapt de kerk binnen; hij neemt wijwater, maakt een kruis en mengt zich onder het hoogzaal tusschen de personen bestaande uit buitenmenschen en werklieden. De mis begint.

Boer Tist volgt werktuigelijk al de gebaren en bewegingen van die hem omringen; elke slag van de opengaande voordeur doet heel deze groep zoogezegde geloovigen omzien; de persoon die binnen komt wordt met de oogen gevolgd tot dat hij verdwenen is tusschen de zittende massa die de middelbeuk en zijbeuken bevatten.

Tist, zonder zijne zijden klak los te laten, houdt de handen te samen op de hoogte van den onderbuik.

Hij hoest, niest, snuit zijn neus, keert en draait zijn pruimtabak in den mond en spuwt heele plassen op den grond.

Wanneer, van het hooge altaar, de priester de benedictie geeft en het orgel ronkende akkoorden door de kerk zendt, maakt Tist een groot, majestatisch kruis, tracht zoo rap mogelijk het wijwatervat te naderen, zegent zich en wringt zich dan tusschen de spoedende menigte naar buiten.

[p. 208]

Haastig stapt hij den ‘Wildenman’ binnen en bestelt een glas ‘bruinen’ terwijl hij achter een tafel plaats neemt.

Nu stopt hij met zelfvoldoening zijn pijp alsof hij tevreden was, verlost te zijn van een lastig werk en drinkt dan ook met veel smaak aan zijn groote pint.

Men ziet dat hij een gewone kalant is, want hij zegt eenieder goeden dag en mengt zich in het algemeen gesprek.

Na een klein kwart uurs, verlaat hij den ‘Wildenman’ en vindt in eene der kleine straatjes der IJzeren Leen, eene herberg met het uithangbord ‘In den boer van Kathelyne-Waver’.

Hier woont zijne dochter; hij drinkt een tas koffie met boterhammen en brusselsche kaas, iets wat zijne dochter voor hem alle Zondagen gereed zet.

Na een dubbelen stuiver van vijf centen aan zijn petekind gegeven te hebben, wenscht hij een ‘tot Zondag’ en verlaat zijn dochter.

Nu brengt Tist bezoek aan al de Kathelijnenaars die herberg houden, zoodat, wanneer hij rond twee uur in den ‘Abeel’ terug komt, zijn aangezicht zoo rood is als een pioen; zijn klak staat met de klep op een zijner ooren en het speeksel loopt hem langs den mond.

Elke seconde is hij verplicht een solferstekje te nemen en nog kan hij zijn pijp niet aanhouden; hij raast en lacht luidruchtig.

Van in de zijkamer hoort men als een vermaning klinken; de deur gaat open en een jongeling van rond de zestien jaar komt de gelagkamer binnen gevolgd van de bazin die zegt:

- Hoe vindt gij 't Tist! Onze Jef heeft heel den morgen naar de duiven staan kijken en hij is naar de mis niet geweest.

- Oh! Oh! antwoordt Tist, de oogen half gesloten en

[p. 209]

zijn pintglas naar den mond brengende, dit is niet braaf van u, Jef; weet gij dan niet dat degenen die hunne Zondagsche plichten niet volbrengen, geen geluk kunnen hebben?

De jongeling antwoordt niet en verlaat heimelijk het huis.

Tist de zedeprediker, verlaat op zijne beurt de herberg, na goeden dag gewenscht te hebben, en waggelt dan huiswaarts langs het grachtje, op gevaar er in te struikelen; onderweg mompelt hij gestadig:

- Ik zeg dat zulke kerels... geen geluk... kunnen... hebben... die... hic! hic! 's Zondags naar... de mis niet gaan... hic! hic! Het zijn ketters... die... hic!...

Luidruchtig komt hij op de hoeve... spreekt de kiekens en de duiven vriendelijk aan, die voor de deur de korreltjes op pikken die van de middagtafel komen en gaat den hond in zijn hok streelen, die hem vriendelijk tegenblaft.

Hij vindt zijn vleeschsop gereed uitgeschept, eet geweldig traag, met de oogen half toe, schuift eindelijk zijn telloor bezijden en laat de armen op de tafel vallen, waarop hij in slaap dommelt.

Weldra hoort men in de plaats niets meer dan het regelmatig getiktak der horloge en het dof gesnork van hem die het als eene grove zonde aanziet des Zondags zijne godsdienstige plichten niet te vervullen!

Mechelen.

Ern. Pallemaerts.