Tijdschrift van het Willems-Fonds. Jaargang 9

[p. 135]

De Alcohol en het Kind.

Uit de toelichting gevoegd bij het wetsontwerp omtrent de kindersterfte - dat thans in de ministerieele cartons opgeborgen zit, - de goede God weet tot wanneer - is gebleken dat simpele menschen, moeders en minnen, niet zelden hun zuigelingen alcohol toedienen. Een enkelen keer weten ze wel wat zij doen, want het is een der crimineele practijken welke in den laatsten tijd onthuld zijn geworden; doch meestal handelen zij aldus uit onwetendheid, om het kind tot zwijgen te brengen.

_**_*

Alcohol en kind zijn doodsvijanden. En nu wij in onzen tijd meer en meer begrip krijgen van onze verantwoordelijkheid tegenover 't kind, is het hoog tijd dat al wie zich heeft bezig te houden met kinderen, op de hoogte zij van het vele kwaad dat uit alcoholgebruik voor het kind voortspruit, zelfs vóór de geboorte.

Alcohol is een vergif, dat de werkzame bestanddeelen der cellen, het protoplasma, aantast. De teere cellen der hersenen en van het geheele centrale zenuwstelsel (de zg. gangliëncellen) worden door den alcohol in hun voor het leven uiterst gewichtig werk gestoord.

Doch ook op alle levende bestanddeelen van ons lichaam werkt de alcohol storend, en te meer naarmate de cellen teerder zijn. Tot de allerteerste cellige elementen behooren de geslachtscellen. Zelfs bij gering misbruik van sterken drank werkt dit op de nakomelingschap, vaak nog in

[p. 136]

verscheiden volgende geslachten, door vroegtijdigen dood, als zuigeling of voor het tweede jaar, of door ontaardingsverschijnselen, als krankzinnigheid, vallende ziekte, idiotisme, drankzucht, aanleg tot misdadigheid, neiging tot prostitutie of landlooperij, neurasthenie, lichamelijke misvormingen, onvoldoenden groei, lichaamszwakte, achterlijkheid, onvermogen tot zoogen, gering weerstandsvermogen enz.

De minimum-grens van alcoholgebruik, beneden welke alle gevaar voor nadeel aan de kiemcellen stellig ophoudt, is voorloopig niet aan te geven. Vergelijkende statistieken aangaande de nakomelingen van onthouders en nietonthouders zullen eenmaal meer licht in dezen kunnen verspreiden. Voor ouders, die het waarlijk ernstig meenen met hun gevoel van verantwoordelijkheid, is dus geheelonthouding de eenige bevredigende weg.

Proefondervindelijke onderzoekingen omtrent geestelijke en lichamelijke ziekteverschijnselen bij kinderen ten gevolge van alcoholgebruik ontbreken, zoodat wij ons moeten bepalen tot onderzoekingen aan het ziekbed. Het is echter een bekend feit, dat kinderen door alcoholgebruik de ernstigste storingen hebben ondervonden. In Frankrijk is gebleken, dat ook tijdens de zwangerschap gebruikte alcohol op het kind invloed heeft in nadeeligen zin.

Men heeft een geval waargenomen, waarin een dergelijk kind krankzinnig geboren werd; andere kinderen van dezelfde vrouw waren gezond gebleven. Voorts heeft het alcoholgebruik eener zoogende vrouw invloed op de moedermelk en daardoor op 't kind, bij voorbeeld bij vallende ziekte. Het komt zelfs voor, dat kinderen op bepaalde dagen aanvallen van stuipen hebben, doordat de moeder of de min dien dag of den dag te voren alcohol gebruikte.

Het toedienen van wijn, bier, cognac of brandewijn in

[p. 137]

de melk aan 't kind om het braaf te doen zijn en het schreeuwen te beletten, kan tot zware epileptische aanvallen aanleiding geven. Ondoelmatige geneeskundige behandeling, waarbij medicamenten in alcohol opgelost gegeven worden (kina-, pepsine-, ijzerwijn), kan bij kinderen ernstige storingen veroorzaken. Ten zeerste moet men zich verzetten tegen het misbruik, dat ook door leeken met het toedienen van deze middelen aan kinderen gemaakt wordt.

Ook uit lichtzinnigheid laat men het kind vaak alcohol meedrinken uit de bier- of jeneverflesch. In zeker gezin zijn alle kinderen daardoor gestorven, de moeder werd krankzinnig, de vader ging door zelfmoord te gronde. Maar ook daar, waar kinderen zoo nu en dan aan tafel een glaasje wijn of bier meedrinken, kan het kind zeer veel schade van het ‘matig’ gebruik ondervinden.

Het eenmaal gebruiken van zeer veel alcohol door kinderen voert niet tot dronkenschapsverschijnselen, maar tot verschijnselen van vallende ziekte, wijl het kinderlijk organisme veel gevoeliger is voor alcohol; ook bloedingen kunnen daarbij voorkomen van de hersenoppervlakte.

Dergelijke storingen kunnen ontstaan door het meedrinken van een beetje punch. Vele kinderen, meer dan de helft, sterven in dien toestand van acute alcoholvergiftiging; vele worden blijvend epileptisch. Waar nu een regelmatig alcoholgebruik geschiedt, kan men onderscheiden: vooreerst gevallen waarin het kind vroeg in zeer zware doses alcohol gebruikt heeft, en in de tweede plaats lichtere gevallen. Bij gevallen van de eerste soort worden de longen niet onmiddellijk aangetast, wel echter de lever en de maag en in de eerste plaats de zenuwen. Doodelijk eindigende leverziekten, hartziekten, ontaarding der bloedvaten, als anders slechts bij grijsaards voorkomt, zijn 't gevolg van dit zwaar alcoholgebruik door kinderen.

[p. 138]

Ook ernstige nier- en huidziekten kunnen hieruit voortkomen.

Maar de grootste rol spelen zenuwziekten; geregeld vindt men idiotisme bij overmatig alcoholgebruik in de eerste levensjaren. Deze kinderen worden meestal niet ouder dan 14 jaar of, als ze ouder worden, geheel onnoozel. De hersenschors van deze kinderen ontaardt geheel, holten in de hersenen ontstaan, enz. Wat nu betreft de kleinere, regelmatige doses alcohol, door kinderen gebruikt, deze voeren meestal tot vallende ziekte. Deze is vaak een erfelijke ziekte, of gevolg van infectieziekten; doch zeer vaak is geen andere oorzaak hiervoor te vinden dan 't regelmatig alcoholgebruik. Zoodra men die kinderen aan dit gebruik onttrekt, neemt het aantal aanvallen uiterst snel af.

Hysterie en vitusdans worden niet of bijna niet door alcoholgebruik veroorzaakt; des te meer neurasthenie of nervositeit. Vooral komt deze voor omstreeks het veertiende jaar, op inrichtingen voor middelbaar onderwijs; men schrijft ze toe aan overlading, doch meestal is het de ondoelmatige levenswijze, in het bijzonder alcoholgebruik. Waar men ophield te drinken, hield de hoofdpijn, de slapeloosheid, enz. op. Naar het oordeel van geleerde dokters kan zelfs zoogenaamd onschuldig alcoholgebruik (twee glazen wijn of bier) tot deze neurasthenie leiden.

Tot het ontstaan van krankzinnigheid (o.a. hallucinaties) bij kinderen kan alcoholgebruik sterk medewerken, evenzeer tot 't ontstaan van andere psychische storingen. Ook de aanleg voor zenuwziekten die weliswaar door erfelijkebelasting kan ontstaan zijn, kan evenzeer het gevolg zijn van vergiftiging, vooral door alcohol in de kinderjaren. Zij, die als kind geregeld alcohol gebruikten, zijn voor krankzinnigheid en zenuwziekten veel vatbaarder.

De practische gevolgtrekking uit dit alles is eenvoudig

[p. 139]

genoeg: een kind mag volstrekt geen alcohol gebruiken. De zenuw- en krankzinnigendokter ziet het gevaar van 't alcoholgebruik in, niet slechts in de kinderjaren, maar ook voor de jaren der ontwikkeling en jongelingschap. Dus: geef 't kind geen alcohol!

Alcohol is een beslist vergif en in elke hoeveelheid; alcohol bestaat niet - als b.v. keukenzout - in het lichaam. Al is er wellicht een maat aan te geven, beneden welke geen schadelijke inwerking volgt, dit ontheft den alcohol niet van de qualificatie: vergif.

Ons lichaam bezit geen enkel verdedigingsmiddel tegen den alcohol. Gelukkig is het gebruik van alcohol door 't kind nog vrij gering. De Nederlandsche Onderwijzers-Propagandaclub voor Drankbestrijding heeft bij 4380 schoolkinderen een onderzoek daaromtrent ingesteld en kwam tot de volgende conclusiën:

1^o Van een dagelijksch gebruik van alcoholica door kinderen is in den regel geen sprake.

2^o Occasioneel gebruik in den ruimsten zin komt onder kinderen zeer veel voor.

3^o Van het eerste zoowel als van het laatste zijn in de school meermalen de nadeelige gevolgen te bespeuren.

4^o Reeds de occasioneele gebruikers staan in verstandelijke vermogens achter bij hen, die nimmer eenigen alcoholischen drank gebruikten; de dagelijksche drinkers zijn weer de mindere der occasioneele.

5^o Om der wille van kind en school dient alle alcoholgebruik door kinderen ten krachtigste te worden bestreden.

Aug. Gittée.