Tijdschrift van het Willems-Fonds. Jaargang 9

[p. t.o. 89]

RICHARD HOL.

[p. 89]

Sterfgeval.

Richard Hol.

Heel Neerland treurt over Richard Hol's afsterven. Heel Nederland eerde hem bij zijn leven als een der oorspronkelijkste componisten, als een toonkunstenaar van buitengewone ervaring en groot meesterschap, en zal hem blijven gedenken in zijn veelzijdige beteekenis.

Hol was orkestdirecteur, koordirigent, klavierspeler, organist, schrijver over muziek, maar vooral de populaire toonkunstenaar in den besten zin.

Te Utrecht bracht hij een voornaam deel zijns levens door. Hij was er sedert 1875 directeur van de Toonkunstzangvereeniging en van het Collegium Musicum, dat hem sedert 1862 de stadsconcerten toevertrouwde. Ook organist van de Domkerk is hij er geweest.

Te Amsterdam was hij geboren, in 1825; zijn aanleg voor de muzikale loopbaan sprak duidelijk genoeg om zijn ouders, op raad van een vriend, te doen besluiten, af te zien van de theologische studie, waarvoor zij Richard bestemd hadden. In 1849 ging hij muziek schrijven voor Nederlandsche liederen, met H.G.H. Groenewegen, toen student in de medicijnen. De eerste vrucht hunner samenwerking was het nog altijd veelgezongen lied Ons Vaderland.

Voort heeft Hol vurig de ontwikkeling van den Nederlandschen zang voorgestaan en bevorderd! Hij, de componist van koorzangen als Janmaat en Hollands Glorie, componist van tal van liederen, voor één stem, voor

[p. 90]

mannenkoor, voor gemengd koor, - componist ook van Floris V, om een zijner dramatische werken te noemen, dat nog niet lang geleden door de Nederlandsche Opera werd opgevoerd, - componist van 'n schat kinderliederen, die bij de jeugd van meer dan één geslacht de liefde voor zang en liefde voor huis en vaderland kweekten. Van Amstel's Mannenkoor is Hol van 1856 tot 1871, hoewel reeds in Utrecht wonend, dirigent geweest, en op de concerten van dit koor zijn evenzeer composities van hem ten gehoore gebracht als op die der Utrechtsche vereenigingen: zangen, maar ook instrumentale werken, symphonieën, ouvertures, concertstukken.

Behalve Amsterdam en Utrecht heeft ook Den Haag den krachtig-werkenden toonkunstenaar onder haar inwoners gehad. De concerten van Diligentia heeft hij er gedirigeerd, en de mannenzangvereeniging Caecilia voerde hij aan, tot groote, zelfs buitenlandsche triomfen. Daar, evenals elders, was Hol's invloed op het muziekleven en de vrije ontwikkeling der toonkunst groot.

Richard Hol was even beminnelijk als geëerd. Vriendelijk en gemakkelijk in den omgang, zooals zijn melodieën vloeiend en zangerig zijn; levendig en geestig, zooals zijn harmonieën het karakter van kernachtigheid dragen. In het buitenland had hij naam, eervolle benoemingen en ridderorden werden hem van over de grenzen toegezonden, gevoegd bij diegene die hij in Nederland reeds ontving.

Onder de grootste belangstelling met algemeene gevoelens van eerbied en dankbaarheid werd Richard Hol den 18 Mei ter aarde besteld.

Namens het Comité van het Willems-fonds ter bevordering van den Nederlandschen zang, sprak de Voorzitter, de heer Florimond van Duyse, uit Gent, een treffende rede uit, om de groote verdiensten van den overledene tegenover den nationalen zang in 't licht te stellen.

[p. 91]

Ziehier deze lijkrede:

‘Namens het Gentsche Comiteit ter Bevordering van den Nederlandschen Zang, zij het mij toegelaten eene laatste hulde toe te brengen aan den begaafden man, dien wij heden betreuren.

Anderen, beter dan ik het hier zou vermogen, zullen de groote verdiensten doen uitschijnen van den Meester, die in de rij der Nederlandsche toondichters eene der allereerste plaatsten bekleedt. Met enkele woorden wil ik wijzen op hetgeen Richard Hol heeft gedaan voor de Vlamingen, en vooral voor ons Comiteit ter Bevordering van den Nederlandschen Zang.

In 1869, dus vijf en dertig jaar geleden, schreef het Gentsche Willems-fonds, voor de eerste maal, een kampstrijd uit voor het componeeren van Nederlandsche liederen. We waren toen nog ver verwijderd van den toestand waarin we ons thans mogen verheugen. Richard Hol reikte ons onmiddellijk de broederhand. Twee liederen van hem werden bekroond; het gevoelvolle: Wij komen en wij scheiden, op woorden van ten Kate, en het verhevene, gloedvolle: Voor Vlaanderens gouden kusten, op een gedicht van Theodoor van Rijswijck. Beide liederen mogen onder onze schoonste Nederlandsche zangen worden gerekend. Het laatste, dadelijk populair geworden, is het triumflied der Vlamingen gebleven.

Twee jaar later begon het Willems-fonds de uitgave van de reeksen Nederlandsche Zangstukken, die in 1885 aan de zorgen van een afzonderlijk Comiteit ter Bevordering van den Nederlandschen Zang werd toevertrouwd. Van het eerste oogenblik af maakte Richard Hol deel uit van het Bestuur, was tevens lid van de Commissie tot keuring der ingezonden stukken en werd naderhand Onder-voorzitter van het Comiteit. Gedurende het derde eener eeuw schonk hij ons zijn krachtigen steun en stond ons trouw

[p. 92]

ter zijde, niet alleen als bestuurlid, maar ook als componist. Hij was onze vruchtbaarste medewerker. Niet minder dan vijf en twintig stukken van zijne hand getuigen van zijne groote werkkracht en warme sympathie voor onze instelling.

Al die werken, van het eerste tot het laatste, munten uit door zangerigheid, door frissche melodie. Zijn zoo jeugdig lied, getiteld: Lente-impressie, zijn zwanenzang voor ons, levert het bewijs, dat het in het hart van dien bijna tachtigjarigen zanger nog altijd lente was.

Oneindig veel heeft hij bijgedragen om de liefde voor onze zangerige taal op te wekken en te doen groeien.

De Vlamingen, die hunne taal liefhebben, zullen dit niet vergeten en zullen het aandenken van den minzamen en vriendelijken man in blijvende herinnering bewaren.’