Tijdschrift van het Willems-Fonds. Jaargang 4

[p. 41]

Onze leestafel.

Emanuel de Bom. Wrakken (Antwerpen, Nederlandsche Boekhandel, 1898). - A.-J. Van Hanswyk. Ruischend Cypressenloover, verzen (Gent, A. De Brabandere, 1897). - M.E. Belpaire en Hilda Ram. Wonderland, vertellingen; 4^e reeks (Gent, A. Siffer, 1898).

In het tweemaandelijksch tijdschrift Van nu en straks, daarna in boekvorm, liet Emmanuel de Bom eene uitgebreide novelle verschijnen: Wrakken, die een zeer gunstigen indruk maakt.

Zij voert eene herbergmeid ten tooneele, die een kind heeft van X, ‘leeft’ met Richard en een verlovingsring aanvaardt van William.

William is een Deensch matroos, ziek, ‘landerig’, vreemd, onheilspellend. Hij moet naar 't gasthuis.

Zij keert weer naar Richard, dien zij, naar 't schijnt, bemint.

De matroos moet met zijn schip weg; over eenige weken zal hij haar komen halen en haar tot vrouw nemen. Hij wuift haar op 't schip tot weerziens toe.

En zij?

Zij werpt den verlovingsring in de Schelde en geeft den arm aan Richard.

Zwijgend, of zij beiden een zware schuld op hun ziel voelden wegen, gingen zij. Hun gedachten waren dezelfde: thans zou de matroos hen niet meer verlaten - zijn beeld zou waren in hun gepeinzen - steeds zou de herinnering aan dien man opdagen in hun innig-

[p. 42]

ste oogenblikken, als zij samen zouden zijn met hun liefde, overal, overal!
Zij gingen langzaam heen, elkaar omknellend. Zij hadden het eindelooze weemoedige gevoel, dat het leven hen te sterk was, dat alles in dit leven onvermijdelijk is, en dat zij moesten medegaan, zich laten drijven als hulpelooze wrakken...

Dat vaag weemoedig gevoel wekt ook de novelle, waarin de karakters tamelijk uniform naïef zijn, maar de bijzonderheden rijk, juist gezien, keurig geteekend, gevoeld, doorleefd.

Gedeelten als het eerste hoofdstuk, als een kijkje in de Deensche kerk en in 't gasthuis komen te zelden voor, dan dat ze niet een ieders aandacht zouden boeien.

Naar mijne bescheiden meening had het werk nog in waarde gewonnen, indien enkele plaatsen - vooral waar gesproken wordt - meer gecondenseerd waren geworden.

Op enkele uitdrukkingen na, die nog te conventioneel zijn gebleven of voor Noord-Nederlanders minder verstaanbaar zullen zijn, is de taal zeer verzorgd: nu eens gejaagd als 't gemoed der handelende personen, dan eens breed golvend als de stroom, aan wiens oevers ons het drama verplaatst.

Ik beveel het werk, dat een knap stuk eerlijke kunst is, ernstig ter kennismaking aan.

_**_*

Uit den bundel Ruischend Cypressenloover, van A.J. Van Hanswyck, haal ik enkele strophen aan van een ‘zang’, die denzelfden titel draagt als het gansche werk:

Droef klaagt in het loof der cypressen,

Een eeuwig mysterielied,

Om 't bitter van leven en sterven,

Om 't raadsel van 't wezen en 't niet.

Daar zweven de zielen der dichters,

Zacht- ruischend een Ode aan de dood;

En weenen om 's reinheids illuzie

Die zoo spoedig het leven ontvlood.

[p. 43]

 

Het is, of een echo daar voortzweeft,

 

Val al' wat sinds eeuwen verdween.

 

Een wondermysterie vol weemoed;

 

De zwanenzang van het verleên.

 

 

 

Het lied der ontgoochelde dweepers,

 

Die eens, aan gelooven zoo rijk,

 

Het niet-te-bereiken betrachtten,

 

Doch faalden en stikten in 't slijk.

En ik haal die strophen niet aan om te wijzen op storende drukfeilen, het hortende van enkele verzen (bij 't raadsel van 't wezen en 't niet) of 't ongehoorde van sommige uitdrukkingen (b.v. een ode zweven), maar om aan te stippen wat de schrijver in zijn' bundel heeft meenen te leggen: sombere, mysterieuse droefheid, ontboezemingen aan zijne ziel, klachten over onmacht, trouweloosheid, onverschilligheid, moeheid, ontgoocheling en wat dies meer.

Wie die ooit verzen schreef, sloeg in den eerste dien toon niet aan?

Maar hier is zooveel vreemds, zooveel onduidelijkheid, zoo weinig zorg voor taal en rhythmus en zooveel sporen van zucht tot nadoen, dat het weinige goede, dat in den bundel te vinden is, er heelemaal door versmacht wordt.

_**_*

Voor de vierde maal bieden M.E. Belpaire en Hilda Ram ons, onder den titel Wonderland, eene reeks vertellingen aan, bewerkt naar Andersen, Grimm, Absjörnsen, de Fioretti en andere bronnen. Onder de 22 vertellingen, die in dezen bundel werden opgenomen, werden ook enkele stukken onderteekend door Pieter Danco (De begraving van kleinen Tati), E. De Grave (Muizenissen en Brief van Liezeken) en Aug. Cuppens (S^te-Odrade).

De reeks blijft interessant.

Op vele plaatsen is de taal beter verzorgd dan in de vroegere bundels, maar hier en daar is zij nog voor verbetering vatbaar.

P.